PAŁAC W PSZCZYNIE, ELEWACJA PÓŁNOCNA

DZIEJE ZAMKU

OPIS PAŁACU

ZWIEDZANIE

W

edług tradycji opartej na te­orii XIX-wiecz­ne­go kro­ni­ka­rza i ar­chi­wa­riu­sza ro­du ksią­żąt pszczyń­skich Hen­ry­ka Scha­ef­fe­ra dzie­je zam­ku się­ga­ją XII lub na­wet XI wie­ku, a ich za­ląż­kiem sta­je się bu­do­wa przez jed­ne­go z ma­ło­pol­skich wład­ców pia­stow­skich gra­nicz­nej straż­ni­cy ksią­żę­cej. W 1178 ro­ku zie­mia pszczyń­ska prze­cho­dzi na wła­sność księ­cia ra­ci­bor­skie­go Miesz­ka I Plą­to­no­gie­go (zm. 1211) i ja­ko część Ślą­ska funk­cjo­nu­je do śmier­ci je­go pra-pra­wnu­ka Lesz­ka (zm. 1336), kie­dy to w ra­mach usta­leń dy­na­stycz­nych za­si­la do­mi­nium szwa­gra zma­rłe­go Pia­sta, księ­cia opaw­skie­go Mi­ko­ła­ja II z dy­na­stii Prze­my­śli­dów (zm. 1365). War­to jed­nak tu­taj pod­kre­ślić, że jak do­tąd po­glą­dy Scha­ef­fe­ra na te­mat ge­ne­zy bu­dow­ni­ctwa obron­ne­go w Pszczy­nie nie zna­la­zły po­twier­dze­nia ani w do­ku­men­tach, ani w wy­ni­kach ba­dań ar­che­olo­gicz­nych, stąd ich war­tość ja­ko źró­dło pra­wdy hi­sto­rycz­nej bu­dzi wie­le wąt­pli­wo­ści.

WIDOK PAŁACU OD POŁUDNIOWEGO WSCHODU

P

ierwsze pisemne wzmian­ki na te­mat zam­ku do­ty­czą na­dań księ­cia ra­ci­bor­skie­go Ja­na II Że­laz­ne­go (zm. 1424) do­ko­na­nych w 1423 ro­ku na rzecz swo­jej mał­żon­ki He­le­ny (zm. 1449), cór­ki księ­cia li­tew­skie­go Ko­ry­bu­ta Dy­mi­tra, bra­ta­ni­cy Wła­dy­sła­wa Ja­gieł­ły. Obej­mu­ją one do­ży­wo­tnie pra­wo do pa­no­wa­nia na zie­mi pszczyń­skiej wraz z Pszczy­ną i osa­da­mi Mi­ko­łów, Bie­ruń Sta­ry i My­sło­wi­ce.

REKONSTRUKCJA ZAMKU ŚREDNIOWIECZNEGO, ŹRÓDŁO: MUZEUM ZAMKOWE W PSZCZYNIE

P

o śmierci Heleny Ko­ry­bu­tów­ny Pszczy­nę obej­mu­je jej syn Mi­ko­łaj V, ksia­żę kar­nio­wsko-ra­ci­bor­ski (zm. 1452), a na­stęp­nie w ra­mach opra­wy wdo­wiej je­go żo­na Bar­ba­ra Ro­kem­berg, nie ma­ją­ca dy­na­stycz­ne­go po­cho­dze­nia bo­ga­ta mie­szczka kra­kow­ska (zm. 1463). U schył­ku ży­cia zmu­szo­na jest ona opu­ścić za­mek z po­wo­du ro­szczeń jej pa­sier­ba, księ­cia Ja­na IV kar­nio­wskie­go (zm. 1483) (któ­ry z po­mo­cą prze­bra­nych za ko­bie­ty ry­ce­rzy opa­no­wu­je mia­sto zmu­sza­jąc swo­ją ma­co­chę do ucie­czki i are­sztu­jąc jej bra­ta Hie­ro­ni­ma). W wy­ni­ku po­dzia­łu ode­bra­nych wdo­wie dóbr w Pszczy­nie osia­da brat Ja­na, Wa­cław III zwany Pro­sta­czkiem (zm. 1478), po nim zaś wła­dzę na tych te­re­nach obej­mu­je Wi­kto­ryn z Po­die­bra­dów (zm. 1500), cze­ski so­jusz­nik kró­la wę­gier­skie­go Ma­cie­ja Kor­wi­na, prze­ciw któ­re­mu Wa­cław zde­cy­do­wał się zbroj­nie wy­stą­pić, co za­koń­czy­ło się je­go poj­ma­niem i śmier­cią w zam­ku kłodz­kim.

RZEŹBY HALABARDNIKÓW PRZED PÓŁNOCNYM WEJŚCIEM DO PAŁACU

W

roku 1480 Wiktoryn od­sprze­da­je Pszcz­ynę księ­ciu cie­szyń­skie­mu Ka­zi­mie­rzo­wi II (zm. 1528), ten jed­nak kie­ro­wa­ny po­trze­bą ra­to­wa­nia bud­że­tu księ­stwa po­zby­wa się jej w 1517 ro­ku na rzecz wę­gier­skie­go mag­na­ta Alek­se­go Thur­zo von Be­thlen­falv (Thur­zó Elek, zm. 1543) za kwo­tę 40 000 gul­de­nów, za­da­jąc w ten spo­sób kres pa­no­wa­niu na tym te­re­nie ksią­żąt pia­stow­skich. W wy­ni­ku tej trans­ak­cji po­wsta­je Wol­ne Pań­stwo Sta­no­we obej­mu­ją­ce mia­sta Pszczy­na, My­sło­wi­ce, Mi­ko­łów i Bie­ruń oraz 50 wsi, a tak­że kar­czmę w Wie­ży z my­tem mo­sto­wym oraz skła­do­wym i spław­nym, licz­ne in­ne my­ta, mły­ny oraz sta­wy bę­dą­ce w sto­sun­ku len­nym do Pa­na na Pszczy­nie. W ro­ku 1548 pań­stwo pszczyń­skie po raz ko­lej­ny zmie­nia wła­ści­cie­la – po wy­ku­pie­niu go z rąk Ja­na Thur­zo (bra­ta Alek­se­go) za­rzą­dza nim bi­skup wro­cław­ski Bal­ta­zar von Prom­nitz (zm. 1562), któ­ry jed­nak na sta­łe re­zy­du­je na zam­ku w Ny­sie, zie­mię pszczyń­ską zaś prze­kształ­ca w or­dy­na­cję ziem­ską – nie­sprze­da­wal­ną i nie­po­dziel­ną dla jej dzie­dzi­ców.

PAŁAC W PSZCZYNIE, ELEWACJE PÓŁNOCNA I WSCHODNIA

W

rękach Promnitzów Pszczy­na po­zo­sta­je do ro­ku 1765. Już jed­nak oko­ło 1550 ten sam Bal­ta­zar von Prom­nitz roz­po­czy­na prze­bu­do­wę go­ty­ckie­go zam­ku na re­pre­zen­ta­cyj­ną re­ne­san­so­wą re­zy­den­cję. Pod­ję­tą przez nie­go ini­cja­ty­wę kon­ty­nu­uje bra­ta­nek Sta­ni­sław von Prom­nitz (zm. 1568) oraz, być mo­że, je­go młod­szy brat Ka­rol (zm. 1591).

FRAGMENT MAPY PAŃSTWA STANOWEGO PSZCZYNA SPORZĄDZONEJ PRZEZ ANDREASA HINDENBERGA Z 1636 ROKU
CHCĄC UPORZĄDKOWAĆ SPRAWY GRANICZNE I GRUNTOWE, SEYFRIED VON PROMNITZ NAKAZAŁ SPISANIE TZW. URBARZY PSZCZYŃSKICH. JAKO ICH DOPEŁNIENIE ZLECIŁ ANDREASOWI HINDENBERGOWI SPORZĄDZENIE WIELKOFORMATOWEJ MAPY PAŃSTWA PSZCZYŃSKIEGO, KTÓRA JESZCZE NA POCZĄTKU XX WIEKU WYKORZYSTYWANA BYŁA W PROCESACH SĄDOWYCH DOTYCZĄCYCH SPORÓW GRANICZNYCH Z ZIEMIAŃSTWEM PSZCZYŃSKIM

P

o śmierci Abrahama von Prom­nitz (zm. 1612) i wy­ga­śnię­ciu li­nii ro­du von Prom­nitz Les­sen­dorf or­dy­na­cja pszczyń­ska prze­cho­dzi w rę­ce młod­szej li­nii Alt Wei­chau, po­czą­wszy od Sey­frie­da I zwa­ne­go Star­szym (zm. 1623). W 1623 ro­ku spad­ko­bier­cą sta­no­we­go pań­stwa pszczyń­skie­go zo­sta­je bra­ta­nek Sey­frie­da, Zyg­munt Sey­fried (zm. 1654), któ­ry na mo­cy do­ku­men­tu wy­da­ne­go w Pra­dze w 1638 ro­ku otrzy­mu­je pań­stwo pszczyń­skie w len­no od ce­sa­rza Fer­dy­nan­da II Hab­sbur­ga. Pa­no­wa­nie wol­ne­go pa­na na Pszczy­nie Sey­frie­da II przy­pa­da na okres woj­ny trzy­dzie­sto­let­niej, cze­go kon­se­kwen­cją są licz­ne na­ja­zdy i oku­pa­cje wojsk ślą­skich (1620), duń­skich i sas­kich (1627) oraz szwedz­kich (1632-47). Do­da­jąc do tej li­sty dłu­gie i nie mniej nisz­czą­ce po­by­ty wojsk ce­sar­skich, wzmo­żo­ne wy­bie­ra­nie po­dat­ków i kon­try­bu­cji wo­jen­nych, otrzy­mu­je­my obraz tra­gicz­nej sy­tu­acji w ja­kiej zna­la­zły się do­bra pszczyń­skie. Łącz­nie w cza­sie tej woj­ny tra­cą one, jak się sza­cu­je, 30% miesz­kań­ców oraz do­bra ma­te­rial­ne na su­mę 1,3 mi­lio­na ta­la­rów.

ZAMEK RENESANSOWY NA MAPIE HINDENBERGA, 1636

P

omimo wyniszczającego wpły­wu wo­jen na go­spo­dar­kę, do­bra pszczyń­skie sły­ną w cza­sach Sey­frie­da II Prom­ni­tza z eks­por­tu dzi­czyz­ny z miej­sco­wych la­sów, a tak­że z ho­do­wli ba­żan­tów i psów dwor­skich w sa­mej Pszczy­nie. Tu­tej­sza psiar­nia zna­na jest w ca­łej Eu­ro­pie, a za­ku­pów w niej do­ko­nu­ją m.in. Hab­sbur­go­wie i król Pol­ski Jan Ka­zi­mierz. Ich od­bu­do­wę po znisz­cze­niach wo­jen­nych pro­wa­dzą ko­lej­no: wspom­nia­ny Zyg­munt Sey­fried, a po nim je­go sy­no­wie Erd­mann I Le­o­pold (zm. 1664) i Ul­rich (zm. 1695). Sku­pio­ne są one prze­de wszyst­kim na ścią­ga­niu no­wych osad­ni­ków i od­bu­do­wie znisz­czo­nych fol­war­ków, roz­wo­ju han­dlu, za­kła­da­niu kuź­nic oraz dal­szym wspie­ra­niu rze­mio­sła. W ro­ku 1679, Tuż po ob­ję­ciu wła­dzy w pań­stwie pszczyń­skim przez syna Erd­man­na, Bal­tha­za­ra von Prom­nitz (zm. 1703) na zam­ku wy­bu­cha po­żar, ni­szcząc je­go skrzy­dło pół­noc­ne i wie­żę.

BRAMA WYBRAŃCÓW

K

iedy w 1703 roku umie­ra Bal­tha­zar von Prom­nitz, jego 20-let­ni syn Erd­mann II (zm. 1745) jest jesz­cze zbyt mło­dy, aby sa­mo­dziel­nie spra­wo­wać wła­dzę w ro­dzin­nych do­brach. W zwią­zku z tym elektor sas­ki Frie­drich Au­gust (w Pol­sce zna­ny jako Au­gust II Moc­ny) wy­zna­cza mu na trzy ko­lej­ne la­ta ku­ra­to­ra w oso­bie wu­ja An­zel­ma von Prom­nitz. Okres ten cha­rak­te­ry­zu­je się roz­kwi­tem ba­ro­ko­wej sztu­ki dwor­skiej, któ­ra do­cie­ra rów­nież do Pszczy­ny, gdzie w la­tach 1704-1707 czę­sto go­ści i kon­cer­tu­je wy­bi­tny kom­po­zy­tor nie­mie­cki Ge­org Phi­lipp Te­le­mann, za­trud­nio­ny wów­czas ja­ko ka­pel­mistrz na dwo­rze Prom­ni­tzów w Ża­rach. Cha­rak­te­ry­stycz­ne dla prze­ło­mu XVII i XVIII wie­ku gwał­to­wne zmia­ny gu­stów epo­ki mo­ty­wu­ją wła­ści­cie­li do pod­ję­cia tru­du prze­kształ­ce­nia re­ne­san­so­we­go zam­ku w ba­ro­ko­wą re­zy­den­cję, w kon­se­kwen­cji cze­go w 1734 ro­ku nad­wor­ny ar­chi­tekt Chri­stian Jä­hne z Żar roz­po­czy­na pra­ce przy bu­do­wie skrzy­dła pół­noc­ne­go. Efek­ty tych prac jed­nak wkrót­ce ni­we­czy po­żar, ja­ki wy­bu­cha na zam­ku w dniu 7 lip­ca 1737.

MAPA PAŃSTWA PSZCZYŃSKIEGO WG FRIEDRICHA BERNHARDA WERNERA, POŁOWA XVIII WIEKU

PAŁAC W PSZCZYNIE, 1830

E

rdmann II nieszczęśliwie nie do­cze­ka za­koń­cze­nia prac bu­dow­la­nych, po­nie­waż już w 1745 ro­ku umie­ra w wy­ni­ku ran, ja­kie za­dał mu au­stria­cki hu­zar-ko­nio­krad. Do­bra pszczyń­skie dzie­dzi­czy je­go syn Jan Erd­mann von Prom­nitz (zm. 1785), ban­kie­to­wicz i utra­cjusz, któ­ry ba­wiąc na dwo­rze kró­la Fran­cji Lud­wi­ka XV od­da­je się roz­ma­itym ucie­chom i ha­zar­do­wi, do­pro­wa­dza­jąc się do fi­nan­so­wej, ale i psy­chicz­nej ru­iny. Kło­po­ty fi­nan­so­we bę­dą­ce na­stęp­stwem ta­kie­go sty­lu ży­cia zmu­sza­ją go do od­da­nia – w za­mian za do­ży­wo­tnią ren­tę – or­dy­na­cji pszczyń­skiej swe­mu sio­strzeń­co­wi Frie­dri­cho­wi Erd­man­no­wi księ­ciu An­halt-Kö­then (zm. 1797). No­wy wła­ści­ciel usta­na­wia na do­brach ma­jo­rat i kon­ty­nu­uje mo­der­ni­za­cję zam­ku, któ­ry osta­tecz­nie tra­ci wszel­kie atry­bu­ty śred­nio­wiecz­nej wa­row­ni, sta­jąc się jed­nym z naj­pię­kniej­szych pa­ła­ców na Gór­nym Ślą­sku.

ELEWACJA POŁUDNIOWA PAŁACU NA RYCINIE E. DEPOIX Z 1864 ROKU

WIDOK Z TARASU PAŁACOWEGO NA PARK

P

o bezpotomnej śmierci Heinricha An­halt-Cöthen (zm. 1847) do­bra pszczyń­skie na­by­wa Hans Hei­nrich X, hra­bia von Hoch­berg, wnuk po ką­dzie­li księ­cia Frie­dri­cha Erd­man­na An­halt-Cö­then-Pless i gło­wa ro­du Hoch­ber­gów z Ksią­ża (zm. 1855). Nie­dłu­go po­tem roz­po­czy­na on re­mont za­nie­dba­ne­go już w tym cza­sie pa­ła­cu i roz­bu­do­wę je­go po­łu­dnio­wej czę­ści o par­te­ro­we gan­ki z ta­ra­sa­mi i ba­lu­stra­da­mi. Wy­si­łek oj­ca kon­ty­nu­uje naj­star­szy syn Hans Hei­nrich XI Hoch­berg Fürst von Pless (zm. 1907), któ­ry dzie­dzi­czy ro­do­we do­bra w wie­ku za­le­dwie 22 lat i od­tąd za­rzą­dza ni­mi przez po­nad pół wie­ku, otrzy­mu­jąc w pięć­dzie­sią­tą ro­czni­cę uro­dzin ty­tuł diu­ka. W tym cza­sie Pszczy­na sta­je się po­pu­lar­nym miej­scem od­wie­dzin nie­mie­ckich kró­lów i ce­sa­rzy oraz ich kró­lew­skich go­ści z ca­łej Eu­ro­py, przy­by­wa­ją­cych tu­taj na wiel­kie i okrut­ne po­lo­wa­nia, bę­dą­ce do­me­ną nie tyl­ko sły­ną­ce­go z za­mi­ło­wa­nia do nich ce­sa­rza Wil­hel­ma II, ale rów­nież sa­me­go go­spo­da­rza, peł­nią­ce­go god­ność ce­sar­skie­go Wiel­kie­go Łow­cze­go.

CESARZ WILHELM II PO "UDANYM" POLOWANIU W PSZCZYNIE, 1910

PAŁAC PO NEOBAROKOWEJ PRZEBUDOWE, HERMANN SCHMIDT 1878

W

roku 1907 majątek dziedziczy naj­star­szy syn Han­sa Hein­ri­cha XI, Hans Hein­rich XV (zm. 1938), mał­żo­nek an­giel­skiej ary­sto­kra­tki Ma­ry The­re­sy Cor­nwal­lis-West zwa­nej Dai­sy (zm. 1943), któ­ra w prze­ci­wień­stwie do mę­ża ni­gdy nie prze­ko­na­ła się do pa­ła­cu i je­go oto­cze­nia, cze­mu nie­je­dno­krot­nie da­wa­ła wy­raz w swo­ich pa­mię­tni­kach: Urzą­dzo­no go dość brzyd­ki­mi cięż­ki­mi i na­zbyt zło­co­ny­mi me­bla­mi, co ni­by mia­ło być w sty­lu fran­cu­skim, a tak na­praw­dę nie by­ło ni­czym in­nym jak tyl­ko zwy­kłą niem­czy­zną. By­ły tam licz­ne ta­ra­sy, roz­le­głe ogro­dy oraz wie­le rzeźb bez wy­ra­zu. Du­żo pa­rad­ne­go, cięż­kie­go luk­su­su, za to żad­ne­go kom­for­tu czy wy­go­dy i ani jed­nej ła­zien­ki […] Chy­ba wła­śnie te mo­je wcze­sne, po­zo­sta­wio­ne bez od­po­wie­dzi awer­sji i flu­stra­cje zro­dzi­ły nie­chęć do Pszczy­ny, ja­kiej ni­gdy się nie po­zby­łam. Na­wet kie­dy po la­tach mój mąż odzie­dzi­czył ty­tuł i mo­głam ro­bić z Pszczy­ną co chcia­łam, nie da­wa­ło mi to żad­ne­go szczę­ścia ani za­do­wo­le­nia.

SALON KSIĘŻNEJ DAISY, PSZCZYNA OKOŁO 1910

GABINET CESARZA, PSZCZYNA OKOŁO 1910

P

o wybuchu I woj­ny świa­to­wej Hans Hei­nrich XV od­da­je pa­łac w Pszczy­nie do dy­spo­zy­cji Kwa­te­ry Głów­nej ar­mii ce­sar­skiej, któ­ra funk­cjo­nu­je tu­taj od je­sie­ni 1914 do wcze­snej wio­sny 1917. W tym cza­sie gosz­czą w niej m.in. król Buł­ga­rów Fer­dy­nand I, ce­sarz au­stria­cki Ka­rol I, ar­cy­ksią­żę Fry­de­ryk Hab­sburg, tu­re­cki mi­ni­ster woj­ny En­ver Pa­sza oraz wie­lo­krot­nie feld­mar­sza­łek nie­mie­cki Paul von Hin­den­burg, szef szta­bu wschod­nie­go ge­ne­rał Erich von Lu­den­dorff i ce­sarz Wil­helm II.

HINDENBURG, WILHELM II I LUDENDORF W SALONIE CESARSKIM (POKOJU NARAD) PAŁACU W PSZCZYNIE, OKRES I WOJNY ŚWIATOWEJ

SALON CESARSKI, STAN OBECNY

T

ak okres wojny wspomina w swo­ich pa­mię­tni­kach Dai­sy: Pod­czas ostat­nich tam wi­zyt, Pszczy­na nie by­ła już mo­im do­mem, ale Kwa­te­rą Głów­ną Ar­mii Nie­mie­ckiej Fron­tu Wschod­nie­go i sie­dzi­bą Ce­sa­rza. Ja by­łam tyl­ko go­ściem pod swo­im wła­snym da­chem, któ­ry przy­je­żdżał z za­pro­sze­niem na ści­śle okre­ślo­ny czas i wy­jeż­dżał, kie­dy mu na­ka­za­no. To pra­wda, że mój mąż był Adiu­tan­tem Ce­sa­rza, ale miał on na­wet mniej do po­wie­dze­nia niż ja. Na do­da­tek, ciem­ni lu­dzie z oto­cze­nia uwa­ża­li mnie za nie­bez­piecz­ne­go szpie­ga an­giel­skie­go, przy­jeż­dża­ją­ce­go wy­wę­szyć se­kre­ty wschod­nie­go fron­tu, by wy­słać je – Bóg je­den wie jak – do An­glii lub Ro­sji, al­bo tu i tam! Na­wet co nie­któ­rzy na­si słu­żą­cy wie­rzy­li w tym po­do­bne bzdu­ry. Nie! Zde­cy­do­wa­nie nie wią­żę z Pszczy­ną szczę­śli­wych wspom­nień.

WIZYTA CESARZA (AUSTRIACKIEGO) KAROLA W KWATERZE GŁÓWNEJ, I WOJNA ŚWIATOWA

P

o zakończeniu I wojny światowej, na pod­sta­wie wy­ni­ków ple­bi­scy­tu Pszczy­na zo­sta­je przy­łą­czo­na do odro­dzo­ne­go pań­stwa pol­skie­go, pa­łac jed­nak i do­bra z nim zwią­za­ne po­zo­sta­ją w rę­kach ro­dzi­ny von Hoch­berg. W ro­ku 1922 Hans Hein­rich XV chcąc za­skar­bić so­bie przy­chyl­ność pol­skich władz i uła­twić pro­wa­dze­nie po­zo­sta­wio­nych po wschod­niej stro­nie gra­ni­cy ko­pal­ni i hut przyj­mu­je oby­wa­tel­stwo pol­skie, wie­lo­krot­nie go­szcząc na swym pszczyń­skim zam­ku przed­sta­wi­cie­li pol­skie­go esta­blish­men­tu po­li­tycz­ne­go. Po roz­wo­dzie z Dai­sy w 1925 osia­da w Pszczy­nie na sta­łe, skąd sta­ra się za­rzą­dzać ma­jąt­kiem, któ­ry jed­nak sys­te­ma­tycz­nie za­dłu­ża wsku­tek świa­to­we­go kry­zy­su go­spo­dar­cze­go, roz­rzut­ne­go try­bu ży­cia ro­dzi­ny i gi­gan­tycz­nych in­we­sty­cji ar­chi­te­kto­nicz­no-bu­dow­la­nych (m.in. prze­bu­do­wa zam­ku Książ). Ogrom­ne za­le­gło­ści po­dat­ko­we i bę­dą­ce ich kon­se­kwen­cją spo­ry praw­ne pro­wa­dzą osta­tecz­nie do ugo­dy z pań­stwem pol­skim, w ra­mach któ­rej Hoch­ber­go­wie zrze­ka­ją się przy­wi­le­ju gór­ni­cze­go na zie­mi pszczyń­skiej i w ra­mach spła­ty wie­rzy­tel­no­ści zmu­sze­ni zo­sta­ją do prze­ka­za­nia skar­bo­wi pań­stwa 56% tu­tej­szych dóbr.

HANS HEINRICH XV PRZED PAŁACEM W PSZCZYNIE, 1936

KONDUKT POGRZEBOWY HANSA HEINRICHA XV, ELEWACJA PÓŁNOCNA PAŁACU - LUTY 1938
W PIERWSZYM RZĘDZIE KONDUKTU IDĄ: SYNOWIE ALEXANDER (Z LEWEJ) I HANS HEINRICH XVII ORAZ SYNOWA (WDOWA PO NIEŻYJĄCYM JUŻ WTEDY BOLKU) - CLOTHILDE DE SILVA Y GONZALES DE CANDAMO, KTÓRA PRZEZ PONAD 10 LAT BYŁA RÓWNIEŻ ŻONĄ ZMARŁEGO HANSA HEINRICHA XV

P

podczas II wojny światowejw pa­ła­cu przez pe­wien czas prze­by­wa­ją m.in.: księ­żna pszczyń­ska Ma­ria Ka­ta­rzy­na von Berck­heim (żo­na Han­sa Hein­ri­cha XVII, któ­ry w tym cza­sie wal­czy w ar­mii bry­tyj­skiej w stop­niu po­rucz­ni­ka) oraz Clo­thil­de de Sil­va y Gon­za­lez de Can­da­mo (wdo­wa po Bol­ku von Hoch­berg, naj­młod­szym sy­nu księż­nej Dai­sy). Trud­na sy­tu­acja ma­te­rial­na zmu­sza Ma­rię Ka­ta­rzy­nę do wy­prze­da­ży czę­ści wy­po­sa­że­nia, a tak­że do wy­naj­mo­wa­nia po­miesz­czeń pa­ła­co­wych woj­skom nie­mie­ckim. Po wej­ściu do Pszczy­ny Ar­mii Czer­wo­nej w lu­tym 1945 bu­dy­nek zaj­mu­je szpi­tal przy­fron­to­wy, któ­ry funk­cjo­nu­je tu­taj do sier­pnia 1945. W prze­ci­wień­stwie jed­nak do wie­lu in­nych re­zy­den­cji, zwła­szcza tych znaj­du­ją­cych się na zie­miach daw­nej Rze­szy Nie­mie­ckiej, za­rów­no pa­łac jak i je­go wy­po­sa­że­nie - łącz­nie z ży­ran­do­la­mi i ol­brzy­mi­mi kry­szta­ło­wy­mi lu­stra­mi - po­zo­sta­ją prak­tycz­nie nie­tknię­te, dzię­ki cze­mu już w ma­ju 1946 w upań­stwo­wio­nym gma­chu otwar­ta zo­sta­je pla­ców­ka mu­ze­al­na, wy­sta­wia­ją­ca część ory­gi­nal­ne­go wy­po­sa­że­nia z cza­sów Hoch­ber­gów, a tak­że dzie­ła sztu­ki przy­wo­żo­ne ze zruj­no­wa­nych woj­ną in­nych zam­ków ślą­skich. Pla­ców­ka ta po ge­ne­ral­nym re­mon­cie pa­ła­cu w la­tach 70. XX wie­ku prze­kształ­co­na zo­sta­je w Mu­ze­um Wnętrz Za­byt­ko­wych, a póź­niej – w Mu­ze­um Zam­ko­we.

PAŁAC W PSZCZYNIE, FOTOGRAFIA Z 1950 ROKU

DZIEJE ZAMKU

OPIS PAŁACU

ZWIEDZANIE

Z

espół zamkowo-parkowy znajduje się w bez­po­śre­dnim są­sie­dztwie hi­sto­rycz­ne­go cen­trum mia­sta. W je­go skład wcho­dzi usy­tu­owa­ny w pół­no­cno-za­cho­dniej pie­rzei ryn­ku bu­dy­nek war­ty (Bra­ma Wy­brań­ców), pa­łac, ofi­cy­na zam­ko­wa, staj­nie, wo­zow­nia i za­by­tko­wy park kra­jo­bra­zo­wy z ele­men­ta­mi ma­łej ar­chi­te­ktu­ry. Pa­łac jest za­ło­że­niem trój­skrzy­dło­wym, wznie­sio­nym na pla­nie pod­ko­wy i kry­tym da­chem man­sar­do­wym z lu­kar­na­mi. Głów­nym, re­pre­zen­ta­cyj­nym skrzy­dłem jest tu­taj zwró­co­ne w kie­run­ku par­ku skrzy­dło środ­ko­we, flan­ko­wa­ne dwo­ma skrzy­dła­mi bocz­ny­mi skie­ro­wa­ny­mi w stro­nę ryn­ku. Trzy­na­sto­osio­we ele­wa­cje fron­to­we i dzie­wię­cio­osio­we ele­wa­cje bocz­ne po­sia­da­ją bo­ga­te zdo­bie­nie w po­sta­ci wy­ko­na­nych w pia­skow­cu i tyn­ku ram okien­nych i drzwio­wych, bo­nio­wa­nych na­ro­ży i pi­la­stro­wych po­dzia­łów pio­no­wych. Od pół­no­cy i za­cho­du do gma­chu przy­le­ga­ją ta­ra­sy, prze­cho­dzą­ce na osi ele­wa­cji pół­no­cnej w mo­nu­men­tal­ny pod­jazd dla po­wo­zów za­ak­cen­to­wa­ny dwo­ma że­liw­ny­mi lwa­mi.

PODJAZD PARADNY W ELEWACJI PÓŁNOCNEJ

G

łówne wejście do pałacu pro­wa­dzi przez skrzy­dło pół­no­cne, gdzie na osi pół­noc-po­łu­dnie prze­bie­ga wy­kła­da­na drew­nia­ną dę­bo­wą ko­stką (ce­lem tłu­mie­nia stu­ko­tu kół) sień prze­ja­zdo­wa, sko­mu­ni­ko­wa­na z we­sty­bu­lem i pa­rad­ną, trój­kon­dy­gna­cyj­ną kla­tką scho­do­wą wy­po­sa­żo­ną w trój­bie­go­we scho­dy pro­wa­dzą­ce do do ga­le­rii lu­strza­nej na pier­wszym pię­trze. Układ jego wnętrz two­rzy prze­wa­żnie ciąg sze­re­go­wo usy­tu­owa­nych po­mie­szczeń, po­łą­czo­nych bez­po­śre­dnio ze so­bą (am­fi­la­do­wo) i za po­śre­dni­ctwem obie­ga­ją­cych kla­tkę scho­do­wą wą­skich ko­ry­ta­rzy, w dol­nych kon­dy­gna­cjach kry­tych skle­pie­nia­mi krzy­żo­wy­mi i ko­leb­ko­wy­mi, a w wyż­szych – su­fi­ta­mi z bo­ga­tą sztu­ka­te­rią i de­ko­ra­cją ma­lar­ską. Wy­strój sal ba­zu­je głów­nie na ne­o­ba­ro­ko­wej or­na­men­ty­ce z prze­wa­gą me­bli i wy­po­sa­że­nia wy­ko­na­nych w XIX wie­ku głów­nie przez rze­mie­ślni­ków fran­cu­skich, nie­mie­ckich oraz ślą­skich, a uzu­peł­nio­nych star­szy­mi pa­miąt­ka­mi i dzie­ła­mi sztu­ki oraz licz­ny­mi „tro­fe­a­mi” my­śliw­ski­mi z cza­sów ce­sa­rza Wil­hel­ma II.

GALERIA II PIĘTRA, NA PIERWSZYM PLANIE DREWNIANA FIGURA MAŁPY W KAPELUSZU TRZYMAJĄCEJ TACKĘ NA BILETY WIZYTOWE

DZIEJE ZAMKU

OPIS PAŁACU

ZWIEDZANIE

P

omimo barokowej bryły i pa­ła­co­we­go cha­rak­te­ru w mu­rach bu­do­wli za­cho­wa­ły się po­zo­sta­ło­ści daw­ne­go zam­ku wa­row­ne­go, ukry­te w skle­pio­nych go­ty­ckich piw­ni­cach, przy­zie­miach skrzy­dła głów­ne­go oraz w skrzy­dle za­cho­dnim i wschod­nim, sta­no­wią­cych roz­wi­nię­cie śre­dnio­wiecz­nych bu­dyn­ków miesz­kal­nych i basz­ty, uży­wa­nej przez póź­niej­szych wła­ści­cie­li ja­ko se­kret­na klat­ka scho­do­wa. Dziś pa­łac w Pszczy­nie na­le­ży do naj­cen­niej­szych i naj­le­piej za­cho­wa­nych ze­spo­łów re­zy­den­cjo­nal­nych w Pol­sce bę­dąc wy­so­kiej kla­sy przy­kła­dem oka­za­łej sie­dzi­by ary­sto­kra­tycz­nej, ukształ­to­wa­nej na prze­strze­ni kil­ku­set lat w wy­ni­ku pro­wa­dzo­nych tu­taj ko­lej­nych faz roz­bu­do­wy i jed­nym z nie­licz­nych oca­la­łych z po­żo­gi II woj­ny świa­to­wej gniazd ma­gna­ckich z za­cho­wa­nym nie­mal kom­ple­tnym wy­stro­jem wnętrz z prze­ło­mu XIX i XX wie­ku. Wnę­trza te obec­nie sta­no­wią głów­ną część eks­po­zy­cji Mu­ze­um Zam­ko­we­go.

WESTYBUL I KLATKA SCHODOWA NA PARTERZE PAŁACU W PSZCZYNIE

O

becny parter pa­ła­cu w Pszczy­nie aż do je­go ba­ro­ko­wej prze­bu­do­wy był pier­wszym pię­trem zam­ku re­ne­san­so­we­go, któ­ry – nie li­cząc wie­ży i bra­my – skła­dał się z dwóch skrzy­deł miesz­kal­nych i dwóch skrzy­deł pa­ra­wa­no­wych. W la­tach 1760-68 pod­wyż­szo­no te­ren dzie­dziń­ca we­wnętrz­ne­go, na sku­tek cze­go daw­ny par­ter za­mie­nił się w piw­ni­ce, a pier­wsze pię­tro w par­ter.

PSZCZYNA, PLAN PARTERU: 1. KORYTARZ ZACHODNI, 2. SYPIALNIA CESARZOWEJ, 3. SALON CESARSKI, 4. GABINET CESARZA,
5. GARDEROBA CESARSKA, 6. SYPIALNIA CESARZA, 7. WESTYBUL, 8. KLATKA SCHODOWA, 9. SIEŃ PRZEJAZDOWA

Z

a czasów ostatnich von Hoch­ber­gów za­cho­dnia część tej kon­dy­gna­cji słu­ży­ła głów­nie ro­dzi­nie ce­sar­skiej i obej­mu­je apar­ta­men­ty Wil­hel­ma II, Sy­pial­nię ce­sa­rzo­wej Au­gu­sty Wi­kto­rii oraz Sa­lon ce­sar­ski z ogrom­nym dę­bo­wym sto­łem, przy któ­rym przy­wód­cy tzw. państw cen­tral­nych po­dej­mo­wa­li de­cy­zje do­ty­czą­ce prze­bie­gu I woj­ny świa­to­wej. Część wscho­dnia par­te­ru peł­ni­ła funk­cje ad­mi­ni­stra­cyj­ne: znaj­do­wa­ło się tu ar­chi­wum i kan­ce­la­ria ksią­żę­ca, a tak­że po­mie­szcze­nia go­spo­dar­cze.

GABINET CESARZA

SALON CESARSKI

SYPIALNIA CESARZOWEJ

Z

apartamentami cesarza i ce­sa­rzo­wej są­sia­du­je wą­ski ko­ry­tarz za­cho­dni, peł­nią­cy przed la­ty funk­cję an­ty­ka­me­ry (po­mie­szcze­nia, gdzie ocze­ki­wa­no na au­dien­cję). Pro­wa­dzi on do we­sty­bu­lu po­łą­czo­ne­go z im­po­nu­ją­cą klat­ką scho­do­wą, któ­rej obec­na, ol­śnie­wa­ją­ca prze­py­chem for­ma jest efek­tem ostat­niej prze­bu­do­wy pa­ła­cu do­ko­na­nej z ini­cja­ty­wy Han­sa Hein­ri­cha XI von Hoch­berg (1870-76). Ele­men­tem do­mi­nu­ją­cym są tu­taj trój­bie­go­we scho­dy z ja­sne­go pia­skow­ca, na­wią­zu­ją­ce do Scho­dów Kró­lo­wej z pa­ła­cu w Wer­sa­lu, oświe­tla­ne przez dwa wy­so­kie na 7,5 me­tra okna z klam­ka­mi po­kry­ty­mi 18-ka­ra­to­wym zło­tem i za­wie­szo­ną u szczy­tu ko­pu­ły Wiel­ką La­tar­nią - wspa­nia­le de­ko­ro­wa­ną lam­pą spro­wa­dzo­ną tu­taj z pa­ry­skiej pra­cow­ni Cha­bre&Jean. Wej­ście do klat­ki scho­do­wej flan­ku­ją dwie me­ta­lo­we, zło­co­ne la­tar­nie oraz 2-me­tro­wej wy­so­ko­ści wa­zy ce­ra­mi­czne, z któ­rych jed­na sta­no­wi ko­pię tzw. wa­zy War­wi­cka ze sta­ro­ży­tne­go Rzy­mu.

KLATKA SCHODOWA

KLATKA SCHODOWA, W TLE GOBELIN, POD KTÓRYM ODKRYTO PRZYWOŁANY DOKUMENT
NA FOTOGRAFII PO PRAWEJ WSPANIAŁA KOPUŁA Z "WIELKĄ LATARNIĄ"

D

o połowy XVIII wieku drugie piętro zam­ku (obec­nie pier­wsze pię­tro pa­ła­cu) mie­ści­ło m.in. Zbro­jo­wnię, Wiel­ką spi­żar­nię oraz sa­lę na­rad, tzw. Iz­bę Kra­jo­wą. Po ba­ro­ko­wej prze­bu­do­wie prze­ję­ło ono funk­cję re­pre­zen­ta­cyj­no-miesz­kal­ną, okre­śla­ną ja­ko bel éta­ge, z wy­twor­ny­mi kom­na­ta­mi, apar­ta­men­ta­mi wła­ści­cie­li i po­ko­ja­mi dla go­ści.

PSZCZYNA, PLAN I PIĘTRA: 1. KLATKA SCHODOWA, 2. GALERIA I PIĘTRA, 3. SALON KSIĘŻNEJ, 4. SYPIALNIA KSIĘŻNEJ, 5. BUDUAR
6. ŁAZIENKA KSIĘŻNEJ, 7. PRZEDPOKÓJ, 8. SYPIALNIA KSIĘCIA, 9. POKÓJ PRACY KSIĘCIA, 10. PRZEDPOKÓJ MYŚLIWSKI
11. SALON NAROŻNY, 12. BIBLIOTEKA, 13. SALON WIELKI, 14. SALON ZIELONY, 15. SYPIALNIA ŻÓŁTA, 16. ŁAZIENKA
17. KORYTARZYK, 18. POKÓJ GOŚCINYY REUSSÓW, 19. SALA LUSTRZANA

N

ajwiększym pomieszczeniem w tej czę­ści pa­ła­cu jest usy­tu­owa­na na wschód od klat­ki scho­do­wej dwu­kon­dy­gna­cyj­na Sa­la lu­strza­na, oświe­tlo­na trze­ma okna­mi o wy­so­ko­ści 7,5 me­tra, któ­rej na­zwa po­cho­dzi od umiesz­czo­nych na­prze­ciw sie­bie dwóch ogrom­nych lu­ster (każ­de o po­wierz­chni 14m²), wy­pro­du­ko­wa­nych w Pa­ry­żu i prze­wie­zio­nych w ca­ło­ści do Pszczy­ny, do dzi­siaj za­cho­wa­nych w do­sko­na­łym sta­nie. Sa­la jest na­kry­ta po­zor­nym skle­pie­niem z ma­lo­wi­dła­mi, na któ­rym za­wie­szo­no pięć kry­szta­ło­wych ży­ran­do­li. Naj­więk­szy z nich zbu­do­wa­ny zo­stał z 1097 kry­szta­ło­wych ele­men­tów o łącz­nej ma­sie 197 kg. Za cza­sów Hoch­ber­gów Sa­la lu­strza­na peł­ni­ła funk­cję re­pre­zen­ta­cyj­nej ja­dal­ni – dziś słu­ży prze­de wszyst­kim ja­ko sa­la kon­cer­to­wa.

SALA LUSTRZANA

K

latkę schodową i Salę lustrzaną ota­cza z trzech stron Ga­le­ria lu­strza­na, któ­ra bie­rze swą naz­wę, po­dob­nie jak w przy­pad­ku Sa­li lu­strza­nej, od wiel­kich lu­ster, po­mię­dzy któ­ry­mi umiesz­czo­no ma­lo­wa­ne wi­do­ki zam­ków w Ksią­żu i za­mecz­ku my­śliw­skie­go w Prom­ni­cach. Prze­ciw­le­głe ścia­ny ga­le­rii zdo­bią de­ko­ra­cje zło­żo­ne z ak­ce­so­riów my­śliw­skich i bro­ni, a wy­strój tej czę­ści pa­ła­cu uzu­peł­nia­ją: su­ge­sty­wna rzeź­ba Egip­cjan­ki Am­ne­sis trzy­ma­ją­cej ko­szyk z ma­łym Moj­że­szem (1874), żar­dy­nie­ry oraz chiń­skie i ja­poń­skie wa­zy z XVIII-XIX wie­ku.

GALERIA LUSTRZANA

O

d zachodu do Galerii lu­strza­nej przy­le­ga­ją apar­ta­men­ty księż­nej i po­ko­je miesz­kal­ne księ­cia, przy czym usy­tu­owa­ne na po­łu­dnio­wym skra­ju skrzy­dła za­chod­nie­go Sy­pial­nia księż­nej i Bu­du­ar po­zo­sta­ją je­dy­ny­mi po­miesz­cze­nia­mi w zam­ku za­cho­wa­ny­mi w sta­nie pra­wie nie­na­ru­szo­nym od 2. po­ło­wy XVIII wie­ku. Do­mi­nu­je w nich styl ro­ko­ko­wy, zło­co­ne lub wie­lo­barw­ne stiu­ki i mo­no­gra­my oraz me­ble w sty­lu Lud­wi­ka XV i Lud­wi­ka XVI. Kon­tra­stu­je z ni­mi su­ro­we, wręcz asce­tycz­ne wy­po­sa­że­nie Sy­pial­ni księ­cia, od­da­ją­ce cha­rak­ter no­szą­ce­go się „po woj­sko­we­mu” i w zgo­dzie z pru­skim dry­lem Han­sa Hei­nri­cha XV.

SALON KSIĘŻNEJ DAISY

SYPIALNIA KSIĘCIA

C

iąg zachodni pierwszego pię­tra uzu­peł­nia­ją Apar­ta­ment i Po­kój pra­cy księ­cia (zwa­ny cza­sa­mi Kom­na­tą Prom­ni­tzów), a tak­że „ozdo­bio­ny” se­tka­mi szczą­tek zwie­rzę­cych Przed­po­kój my­śliw­ski i Sa­lon na­roż­ny, peł­nią­cy nie­gdyś funk­cję po­ko­ju bi­lar­do­we­go.

POKÓJ PRACY KSIĘCIA

PRZEDPOKÓJ MYŚLIWSKI

SALON NAROŻNY

W

ciągu północnym pałacu do­mi­nu­ją dwa oka­za­łe po­miesz­cze­nia: Bi­blio­te­ka i Sa­lon wiel­ki. Wy­ło­żo­na orze­cho­wą bo­a­ze­rią i po­kry­ta bo­ga­tą sztu­ka­te­rią Bi­blio­te­ka by­ła waż­nym ele­men­tem wy­po­sa­że­nia zam­ku dla Prom­ni­tzów i An­hal­tów, jed­nak już nie dla Hoch­ber­gów, któ­rzy swo­je naj­cen­niej­sze zbio­ry trzy­ma­li w Ksią­żu (30,000 to­mów), w Pszczy­nie zaś kom­na­ta ta mia­ła cha­ra­kter głów­nie de­ko­ra­cyj­ny. Ścia­ny są­sia­du­ją­ce­go z nią Sa­lo­nu wiel­kie­go, no­szą­ce­go wcze­śniej naz­wę Sa­li mu­zycz­nej, zdo­bią XVIII-wiecz­ne obra­zy olej­ne przed­sta­wia­ją­ce scen­ki ro­dza­jo­we o te­ma­ty­ce pa­ster­skiej, my­śliw­skiej oraz pej­za­że, a tak­że wiel­kie kry­szta­ło­we lu­stro w ne­o­ro­ko­ko­wej opra­wie. W po­mie­szcze­niu tym przed la­ty ofi­cjal­nie przyj­mo­wa­no go­ści, stąd w je­go wy­po­sa­że­niu zna­la­zły się ele­gan­ckie ka­na­py w sty­lu Lud­wi­ka XV i zło­co­ne fo­te­le z go­be­li­no­wym obi­ciem.

SALON WIELKI

O

d wschodu przestrzeń drugiej kon­dy­gna­cji oku­pu­ją po­ko­je go­ścin­ne obej­mu­ją­ce naj­bar­dziej wy­twor­ny z nich i prze­zna­czo­ny dla naj­waż­niej­szych go­ści księ­cia apar­ta­ment skła­da­ją­cy się z Sa­lo­nu zie­lo­ne­go, Sy­pial­ni żół­tej oraz Ła­zien­ki. W ich wy­stro­ju do­mi­nu­ją mi­ster­ne sztu­ka­te­rie ścian i su­fi­tów, licz­ne wy­ro­by por­ce­la­no­we oraz naj­więk­sza w ca­łym zam­ku ga­le­ria por­tre­tów przed­sta­wi­cie­li dwóch ostat­nich pszczyń­skich ro­dzin ksią­żę­cych: von An­halt i von Hoch­berg.

SALON ZIELONY

ŁAZIENKA

O

d południa z apartamentem są­sia­du­je Po­kój go­ścin­ny ksią­żąt Reuss urzą­dzo­ny dla An­ny Ka­ro­li­ny, je­dy­nej sio­stry księ­cia Han­sa Hein­ri­cha XI. Po­kój Reus­sów po­zo­sta­je jed­nym z dwóch pa­ła­co­wych po­miesz­czeń (dru­gim jest Sy­pial­nia księ­cia), w któ­rych za­cho­wa­ła się ory­gi­nal­na, de­ko­ro­wa­na kwia­ta­mi, pa­pie­ro­wa ta­pe­ta z koń­ca XIX wie­ku. Jest to ostat­nie po­miesz­cze­nie dru­giej kon­dy­gna­cji udo­stęp­nio­ne do zwie­dza­nia. Ciąg wscho­dni uzu­peł­nia­ją zam­knię­te dla szer­szej pu­blicz­no­ści: daw­na kuch­nia ka­wo­wa, dwa po­ko­je ze sre­bra­mi i po­dręcz­ny ma­ga­zyn na lam­py.

POKÓJ GOŚCINNY KSIĄŻĄT REUSS

D

rugie piętro zamku pszczyńskiego po­wsta­ło do­pie­ro w XVIII wie­ku, głów­nie na po­trze­by re­zy­den­cjal­ne ksią­żąt von An­halt oraz ich go­ści. Pa­mię­ta­jąc o tej tra­dy­cji, ko­lej­ni wła­ści­cie­le zam­ku, Hoch­ber­go­wie, po­ko­je go­ścin­ne cza­sa­mi okre­śla­li ja­ko Co­eten­sche Zim­mer (po­ko­je Kö­the­nów). To wła­śnie w nich miesz­ka­li sy­no­wie Han­sa Hein­ri­cha XV i Dai­sy, kie­dy przy­jeż­dża­li z Ksią­ża do Pszczy­ny; tu­taj też znaj­do­wa­ła się iz­ba szkol­na prze­zna­czo­na do na­uki. Obec­nie na ca­łej nie­mal kon­dy­gna­cji do­mi­nu­je przy­gnę­bia­ją­ca eks­po­zy­cja po­świę­co­na naj­więk­szej pa­sji Han­sa Hein­ri­cha XI i ce­sa­rza Wil­hel­ma II, obej­mu­ją­ca set­ki, a być mo­że ty­sią­ce za­bi­tych dla roz­ryw­ki zwie­rząt i ich szczą­tek. W tej czę­ści pa­ła­cu umiesz­czo­no Ga­bi­net mi­nia­tur oraz or­ga­ni­zo­wa­ne są wy­sta­wy cza­so­we.

PSZCZYNA, PLAN II PIĘTRA: 1. GALERIA MYŚLIWSKA, 2. GABINET MINIATUR, 3. JADALNIA SECESYJNA,
4. WYSTAWA: SALA POLSKA, 5. WYSTAWY CZASOWE, 6. ENTREE, 7. KORYTARZYK, 8. WYSTAWA: ZNANE I NIEZNANE

GALERIA II PIĘTRA

O

statnie, czwarte piętro pa­ła­cu mie­ści­ło daw­niej skład przed­mio­tów nie­zbęd­nych do funk­cjo­no­wa­nia dwo­ru ksią­żę­ce­go, a tak­że po­ko­je miesz­kal­ne dla służ­by i mniej zna­czą­cych go­ści. Dziś prze­strzeń ta po­zo­sta­je zam­knię­ta dla zwie­dza­ją­cych. Do­stęp­ne dla tu­ry­sty po­zo­sta­ją piw­ni­ce zam­ko­we, w któ­rych umiesz­czo­no wy­sta­wę sta­łą pre­zen­tu­ją­cą eu­ro­pej­skie i orien­tal­ne uzbro­je­nie z okre­su od XVI do po­cząt­ku XX wie­ku.

Wstęp do pałacu biletowany. Zwiedzanie eks­po­zy­cji in­dy­wi­du­al­nie, na ży­cze­nie z prze­wod­ni­kiem

Czas zwiedzania: oko­ło 90 mi­nut

Fotografowanie dozwolone bez uży­cia fle­sha, sta­ty­wów, sel­fie­sti­cków itp.

Wprowadzanie zwierząt na eks­po­zy­cje jest za­bro­nio­ne.

W Muzeum zamontowane są spe­cjal­ne pla­tfor­my scho­do­we, win­dy oraz prze­no­śne szy­ny. To­ale­ty są do­sto­so­wa­ne dla osób nie­peł­no­spraw­nych ru­cho­wo. Do­stęp­ne są udo­go­dnie­nia dla osób nie­wi­do­mych oraz nie­do­wi­dzą­cych - ist­nie­je moż­li­wość sko­rzy­sta­nia z bez­płat­ne­go audio­prze­wod­ni­ka.

DOJAZD

P

ałac stoi przy ul. Woj­ska Pol­skie­go (ofi­cjal­ny adres: Bra­ma Wy­brań­ców 1), są­sia­du­jąc od pół­noc­ne­go za­cho­du z ryn­kiem miej­skim. Spa­cer z dwor­ca PKP do pa­ła­cu zaj­mu­je ok. 20 mi­nut.
(ma­pa zam­ków wo­je­wódz­twa)

Obszerny parking dla tu­ry­stów przy ul. Żor­skiej (400 m) lub jesz­cze więk­szy par­king miej­ski przy ul. Plac Tar­go­wy (500 m).

LITERATURA

1. D. Hochberg von Pless: Lepiej przemilczeć, Zamek Książ 2021
2. D. Hochberg von Pless: Taniec na Wulkanie, Arcana 2015
3. M. Kluss, J. Kruczek: Muzeum zamkowe w Pszczynie, Pszczyna 2014
4. J. Polak: Ziemia pszczyńska, rozwój gospodarczy od Piastów do Hochbergów
5. J. Strońska-Przybyła, M. Szymańska: Dzie­je i kon­ser­wa­cja rę­ko­pi­śmien­nej ma­py wol­ne­go sta­no­we­go pań­stwa pszczyń­skie­go..., Ar­chi­wa Pań­stwo­we 2021
6. A. R. Sypek: Zamki i obiekty warowne od Opola do Żywca, Alma-Press
7. A. Wagner: Murowane budowle obronne w Polsce X-XVIIw., Bellona 2019
8. https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Pszczynie

"ŁAWECZKA DAISY" NA RYNKU W PSZCZYNIE

W pobliżu:
Strumień - dwór obronny z XVII w., częściowo w ruinie, 16 km
Bielsko-Biała - zamek książąt Sułkowskich z XIV-XIX w., 21 km
Oświęcim - zamek książęcy z XIV/XV w., 23 km
Grodziec - zamek rycerski z XV-XVII w., 31 km
Kończyce Małe - zamek rycerski z XV-XVI w., 32 km
Zebrzydowice - dwór obronny z XVI w., ob. pałac, 32 km
Kobiernice - relikty zamku książęcego z XIV w., 34 km
Rybnik - zamek książęcy z XIII/XIV w., ob. pałac, 35 km
Łodygowice - dwór obronny z XVII w., 38 km

tekst: 2024
fotografie: 2016
© Jacek Bednarek