TWIERDZA DE PE STRAJA TUŻ PRZED PÓŁNOCĄ

DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

C

ytadela de pe Stra­jă to hi­sto­ry­czny fort po­ło­żo­ny na wzgó­rzu Stra­jă, na pół­noc od Sta­re­go Mia­sta w Bra­szo­wie. Zbu­do­wa­na pod ko­niec XV wie­ku kosz­tem 650 flo­re­nów twier­dza zo­sta­ła ufun­do­wa­na w ce­lu za­pew­nie­nia nad­zo­ru nad dro­gą han­dlo­wą pro­wa­dzą­cą z Bran i obro­ny przed na­jaz­da­mi, ta­ki­mi jak in­ter­wen­cja zbroj­na ho­spo­da­ra moł­daw­skie­go Pe­tru Ra­re­șa zwa­ne­go Pe­try­łą (zm. 1546), któ­ry w 1529 ro­ku przez kil­ka ty­go­dni oble­gał mia­sto pod­czas nie­uda­nej dla nie­go woj­ny o Sie­dmio­gród to­czo­nej w kró­lem Wę­gier Fer­dy­nan­dem I Hab­sbur­giem (zm. 1564). Po­mi­mo, że ta pierw­sza for­ty­fi­ka­cja mia­ła skrom­ną for­mę drew­nia­nej wie­ży z ba­stio­nem, zdo­ła­ła ona po­wstrzy­mać pre­ten­den­ta do wła­dzy w re­gio­nie przed jej zdo­by­ciem.

WJAZD DO TWIERDZY

T

rwające kilka tygodni oblę­że­nie do­pro­wa­dzi­ło jed­nak do znisz­cze­nia czę­ści drew­nia­nych umoc­nień, któ­re w la­tach 1552-53 z ini­cja­ty­wy ge­ne­ra­ła Gio­van­nie­go Bat­ti­sty Ca­stal­do (zm. 1563) zre­kon­stru­o­wa­no i uzu­peł­nio­no trze­ma ma­ły­mi wie­ża­mi ar­ty­le­ryj­ski­mi, a w ro­ku w 1611 oto­czo­no fo­są. Ta wer­sja for­tu spło­nę­ła do­szczęt­nie w 1618 ro­ku. Od­bu­do­wa­no ją kil­ka lat póź­niej już ja­ko kon­struk­cję w peł­ni mu­ro­wa­ną z wie­ża­mi strzel­ni­czy­mi i czte­re­ma roz­miesz­czo­ny­mi nie­sy­me­trycz­nie ba­stio­na­mi ty­pu wło­skie­go, w nie­wiel­kim tyl­ko stop­niu od­bie­ga­ją­cą od for­my pre­zen­to­wa­nej współ­cze­śnie. Pod­czas tych prac, w 1623 ro­ku roz­po­czę­to ko­pa­nie stud­ni, któ­ra po prze­bi­ciu się ro­bot­ni­ków się przez war­stwy zie­mi i wa­pie­nia osią­gnę­ła głę­bo­kość 81 me­trów.

WIDOK TWIERDZY OD POŁUDNIOWEGO WSCHODU, ŹRÓDŁO: WIKIPEDIA

B

raşov, nie­pew­nie ba­lan­su­ją­cy na gra­ni­cy im­pe­riów osmań­skie­go i hab­sbur­skie­go, w po­ło­wie XVII wie­ku zna­lazł się pod sil­ną kon­tro­lą Hab­sbur­gów. Nie spo­tka­ło się to jed­nak z po­wszech­ną apro­ba­tą miesz­kań­ców i w 1688 ro­ku mia­sto zbun­to­wa­ło się prze­ciw­ko swo­im hab­sbur­skim pa­nom. Pod­czas tych wy­da­rzeń część oby­wa­te­li mia­sta schro­ni­ła się tu­taj przed Hab­sbur­ga­mi pró­bu­jąc sta­wić opór woj­skom ge­ne­ra­ła Fre­de­ri­co Ve­te­ra­nie­go. Zo­sta­li oni dość szyb­ko po­ko­na­ni, a nie­dłu­go po­tem na wzgó­rzu za­in­sta­lo­wa­no au­stria­cki gar­ni­zon nisz­cząc przy oka­zji po­ra­sta­ją­ce je­go sto­ki win­ni­ce i sa­dy, aby za­pew­nić wgląd w naj­bliż­szą oko­li­cę i ma­ksy­mal­nie utrud­nić dy­skret­ne po­dej­ście na szczyt wznie­sie­nia. U pro­gu XVIII wie­ku na dzie­dziń­cu zam­ko­wym wznie­sio­no no­we bu­dyn­ki: ko­sza­ry, ma­ga­zy­ny i re­zy­den­cję do­wód­cy, zaś na wspom­nia­nych sto­kach wy­ko­pa­no ro­wy i usy­pa­no ziem­ne wa­ły.

BRASOV W 1650 ROKU NA PIĘKNEJ RYCINIE JACOBUSA HARREWIJNA

WIDOK MIASTA I ZAMKU W ROKU 1735

W

1773 roku cesarz Józef II (zm. 1790) za­rzą­dził re­no­wa­cję i roz­bu­do­wę for­tu na wzgó­rzu Stra­jă, pod­czas któ­rych wznie­sio­no przy­le­ga­ją­cą do pod­ko­wy sze­ścio­kąt­ną wie­żę cen­tral­ną oraz dwu­kon­dyg­na­cyj­ny bu­dy­nek po wschod­niej stro­nie dzie­dziń­ca. Dzie­więć lat póź­niej po­zba­wio­ny już stra­te­gicz­ne­go zna­cze­nia woj­sko­we­go gmach wy­sta­wio­ny zo­stał przez dwór ce­sar­ski na sprze­daż, nie by­ło jed­nak chęt­nych na za­kup tej nie­ru­cho­mo­ści, w zwią­zku z czym zna­la­zła ona za­sto­so­wa­nie ja­ko ma­ga­zyn, wię­zie­nie prze­trzy­mu­ją­ce jeń­ców tu­rec­kich z woj­ny ro­syj­sko-au­stria­cko-tu­re­ckiej i wresz­cie szpi­tal dla osób do­tknię­tych epi­de­mią dżu­my.

WIDOK Z WZGÓRZA ZAMKOWEGO NA GÓRĘ TAMPA

W

XIX wieku twierdza utraciła bez­po­wrot­nie swo­ją mi­li­tar­ną ro­lę - ostat­nie dzia­ła zo­sta­ły prze­tran­spor­to­wa­ne stąd do Al­ba Iu­lia (mia­sto w Ru­mu­nii z im­po­nu­ją­cą twier­dzą) w 1824 ro­ku. Pod­czas zry­wu re­wo­lu­cyj­ne­go, ja­ki roz­lał się po Eu­ro­pie wio­sną 1848, na wzgó­rzu schro­ni­ło się kil­ku­set po­wstań­ców do­wo­dzo­nych przez uro­dzo­ne­go w Pol­sce ka­pi­ta­na Ja­na Szy­dłow­skie­go sta­wia­jąc czo­ła od­dzia­łom car­skim we­zwa­nym przez Au­stria­ków do po­mo­cy w po­ko­na­niu wojsk re­wo­lu­cyj­nych. Wę­gier­scy pu­czy­ści opie­ra­li się oblę­że­niu le­dwie przez trzy dni, a kie­dy skoń­czy­ła im się amu­ni­cja i ocze­ki­wa­na po­moc nie na­de­szła, po­rzu­ci­li swo­je po­zy­cje, otwo­rzy­li bra­mę twier­dzy i od­da­li się Ro­sja­nom do nie­wo­li.

CETǍŢUIA DE PE STRAJǍ, WIDOKI XIX-WIECZNE

T

wierdza odegrała również dość zna­czą­cą ro­lę pod­czas pier­wszej woj­ny świa­to­wej, gdy w bi­twie o Bra­şov (24.09/7.10.1916) woj­ska au­stro-wę­gier­skie po cięż­kich wal­kach zdo­by­ły wzgó­rze Straj­ă, a na­stęp­nie ukry­te za gru­by­mi mu­ra­mi ostrze­li­wa­ły z ka­ra­bi­nów ma­szy­no­wych od­dzia­ły ru­muń­skie zaj­mu­ją­ce po­zy­cje w re­jo­nie dwor­ca ko­le­jo­we­go, zmu­sza­jąc je osta­tecz­nie do wy­co­fa­nia się z mia­sta. W tym okre­sie wa­row­nia i zie­mia, na któ­rej ją po­sta­wio­no, na­le­ża­ły do Kró­lew­skie­go Skar­bu Wę­gier bę­dąc w użyt­ko­wa­niu Wspól­ne­go Kró­lew­skie­go i Ce­sar­skie­go Rzą­du Woj­sko­we­go. Od ro­ku 1927, na pod­sta­wie de­kre­tu kró­lew­skie­go wła­ści­cie­lem tych nie­ru­cho­mo­ści zo­sta­ło pań­stwo ru­muń­skie, zaś sta­cjo­nu­ją­ce w nich woj­sko prze­nie­sio­no do ko­szar miej­skich zwa­nych Re­ge­le Fer­di­nand (król Fer­dy­nand, obec­nie szpi­tal przy ul. M. Vi­te­azu).

TWIERDZA NA POCZTÓWCE Z LAT 20. XX WIEKU

B

ezpośrednio po zakończeniu drugiej woj­ny świa­to­wej ogro­dzo­na dru­tem kol­cza­stym i pil­no­wa­na przez straż­ni­ków ce­tă­țu­ia peł­ni­ła funk­cję wię­zie­nia woj­sko­we­go i sta­cji za­głu­sza­nia dla Se­cu­ri­ta­te, a w la­tach 1954-75 wy­ko­rzy­sty­wa­no ją ja­ko ma­ga­zyn do­ku­men­tów na­le­żą­cych do Ar­chi­wum Pań­stwo­we­go w Bra­szo­wie. Z ini­cja­ty­wy biu­ra tu­ry­stycz­ne­go ONT Car­pa­thian na po­cząt­ku lat 80. wa­row­nię od­re­stau­ro­wa­no na po­trze­by kom­ple­ksu re­stau­ra­cyj­ne­go o śre­dnio­wiecz­nej oso­bli­wo­ści, cze­mu to­wa­rzy­szy­ła re­wi­ta­li­za­cja wzgó­rza zam­ko­we­go, na któ­rym wy­bru­ko­wa­no alej­ki, za­in­sta­lo­wa­no ław­ki i oświe­tle­nie. Po upad­ku ko­mu­ni­zmu, w wy­ni­ku pry­wa­ty­za­cji ONT w 1990 ro­ku twier­dza prze­szła w rę­ce pry­wa­tne i od­tąd wła­ści­wie by­ła nie­do­stęp­na dla zwie­dza­ją­cych. Do­pie­ro je­sie­nią 2022 ro­ku, po kil­ku la­tach spo­rów praw­nych sąd ka­sa­cyj­ny wy­dał osta­tecz­ny i nie­odwo­łal­ny wy­rok o prze­nie­sie­niu ce­tă­țu­ia z pry­wat­nej wła­sno­ści fir­my han­dlo­wej SC Aro Pa­la­ce na wła­sność pań­stwa ru­muń­skie­go, pod­trzy­mu­jąc tym sa­mym wcze­śniej­sze de­cy­zje są­dów niż­szej in­stan­cji.

CETǍŢUIA DE PE STRAJǍ W 2022 ROKU

DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

T

rzon zamku tworzy XV-wieczna, trzy­kon­dyg­na­cyj­na wie­ża w kształ­cie pod­ko­wy, któ­rą w la­tach 30. XVI wie­ku uzu­peł­nio­no o układ ota­cza­ją­cych ją czte­rech drew­nia­nych wie­ży­czek. Te drew­nia­ne for­ty­fi­ka­cje ule­gły znisz­cze­niu pod­czas moł­daw­skie­go oblę­że­nia mia­sta w 1529 ro­ku, a w ich miej­scu w la­tach 1552-53 wznie­sio­no mu­ro­wa­ne ba­stio­ny o nie­sy­me­trycz­nym upo­rząd­ko­wa­niu prze­strzen­nym.

PLAN TWIERDZY: 1. ŚREDNIOWIECZNA WIEŻA-PODKOWA, 2. WIEŻE Z XVI WIEKU, 3. BASTIONY TYPU WŁOSKIEGO (XVII WIEK),
4. BUDYNEK WSCHODNI (XVIII WIEK), 5. BUDYNEK BRAMNY (XVIII WIEK)

W

latach 1630-31 wieżę-podkowę oto­czo­no mu­ra­mi ze­wnętrz­ny­mi wy­po­sa­żo­ny­mi w czte­ry du­że ba­stio­ny ty­pu wło­skie­go na ro­gach, fo­sę ze­wnętrz­ną i bra­mę wja­zdo­wą usy­tu­owa­ną w kur­ty­nie po­łu­dnio­wej. Póź­niej­szy okres hi­sto­rycz­ny w ukła­dzie prze­strzen­nym twier­dzy re­pre­zen­tu­je wie­ża sze­ścio­kąt­na przy­le­ga­ją­ca do pod­ko­wy od stro­ny wschod­niej (1773) oraz bu­dy­nek bram­ny z koń­ca XVIII stu­le­cia, na­zwa­ny Ka­ro­li­nen­thor na cześć kró­lo­wej Ka­ro­li­ny Au­gu­sty Wit­tel­sbach, mał­żon­ki ce­sa­rza Fran­ci­szka II, któ­ra od­wie­dzi­ła wa­row­nię w 1817 ro­ku.

REKONSTRUKCJA TWIERDZY, WIDOK OD POŁUDNIOWEGO ZACHODU

DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

T

wierdza na wzgórzu Strajă zna­na jest rów­nież jako Cy­ta­de­la Bra­szow­ska. Nie na­le­ży jej jed­nak my­lić ze śre­dnio­wiecz­ną Twier­dzą Bra­şov, któ­rej mu­ry ota­cza­ły dzi­siej­sze hi­sto­rycz­ne cen­trum mia­sta. Po wie­lu la­tach pry­wat­nej wła­sno­ści cał­kiem nie­daw­no po­wró­ci­ła ona w rę­ce gmi­ny, z ini­cja­ty­wy któ­rej pod­da­na zo­sta­nie re­no­wa­cji i adap­ta­cji na po­trze­by ob­słu­gi ru­chu tu­ry­stycz­ne­go (pra­ce te przy­pusz­czal­nie już się roz­po­czę­ły, 2024).

Latem 2024 budowla po­zo­sta­je zam­knię­ta. War­to jed­nak wspiąć się lub wje­chać na wzgó­rze zam­ko­we, aby móc po­dzi­wiać do­stęp­ne stąd ma­low­ni­cze wi­do­ki na mia­sto i oko­li­ce.

W 2022 ROKU PRZED WEJŚCIEM W OBRĘB MURÓW CHRONIŁ TAKI OTO SYTLOWY ZESTAW PASKÓW, ŁAŃCUSZKÓW I KŁÓDKI

DOJAZD

D

o twierdzy możemy do­trzeć pie­szo lub sa­mo­cho­dem. W po­bli­żu znaj­du­je się dar­mo­wy (2022) par­king. Spa­cer z cen­trum zaj­mie nie wię­cej niż 30 mi­nut.

WARTO ZOBACZYĆ:

P

ołożony w południowym na­roż­ni­ku hi­sto­rycz­ne­go cen­trum mia­sta Ba­stio­nul Țesăto­ri­lor (Ba­stion Tka­czy) zaj­mu­je po­wierz­chnię po­nad 1600 me­trów kwa­dra­to­wych. Ufun­do­wa­na, bro­nio­na i utrzy­my­wa­na przez cech tka­czy lnu bu­dow­la zo­sta­ła wznie­sio­na w dwóch eta­pach, w la­tach 1421-36 i 1570-73, a za­pro­je­kto­wa­no ją w ta­ki spo­sób, aby mo­gła funk­cjo­no­wać ja­ko nie­za­leż­na for­ty­fi­ka­cja. Pra­ce bu­dow­la­ne roz­po­czę­to w la­tach 20. XV wie­ku od uło­że­nia dwóch niż­szych po­zio­mów ga­le­rii bo­jo­wych, któ­re wy­po­sa­żo­no w du­że otwo­ry strzel­ni­cze dla wiel­ko­ka­li­bro­wej bro­ni pal­nej, am­bra­zu­ry dla ar­ke­bu­zów oraz w otwo­ry do mio­ta­nia ma­te­ria­łó­w za­pa­la­ją­cych. Gór­ne pię­tra, zbu­do­wa­ne w la­tach 1570-73, by­ły prze­zna­czo­ne dla bro­ni ma­łe­go ka­li­bru wy­sta­wia­nej przez wą­skie, okrą­głe strzel­ni­ce, obec­ne na ca­łej dłu­go­ści drew­nia­nej ga­le­rii. W tym sa­mym cza­sie wznie­sio­no rów­nież dwie wie­że dla kor­pu­su straż­ni­cze­go, któ­ry pil­no­wał mia­sta za­rów­no pod wzglę­dem mi­li­tar­nym, jak i na wy­pa­dek po­ża­rów.

BASTION TKACZY, WIDOK OD STRONY ZACHODNIEJ

E

wolucja technologii bojowej, zwłasz­cza bro­ni pal­nej, spra­wi­ła, że z cza­sem ta pięk­na for­ty­fi­ka­cja stra­ci­ła na zna­cze­niu ja­ko cel mi­li­tar­ny. Z te­go też po­wo­du już w dru­giej po­ło­wie XVIII wie­ku prze­sta­ła peł­nić funk­cje obron­ne i od­tąd wy­ko­rzy­sty­wa­no ją ja­ko ma­ga­zyn do­ku­men­tów ce­cho­wych, are­nę ćwi­czeń woj­sko­wych, war­szta­ty rze­mieś­lni­cze oraz miej­sce or­ga­ni­za­cji ba­lów, we­sel, a na­wet spe­kta­klów ope­ro­wych, cze­mu sprzy­ja­ła do­sko­na­ła aku­sty­ka drew­nia­ne­go dzie­dziń­ca.

BASTION TKACZY, W DRODZE NA DZIEDZINIEC

W

1910 roku pogarszający się stan za­byt­ku skło­nił wła­dze do pod­ję­cia sze­ro­ko za­kro­jo­nych prac kon­ser­wa­tor­skich i re­stau­ra­cyj­nych, sku­pio­nych prze­de wszyst­kim na ra­to­wa­niu uni­ka­to­we­go w ska­li Eu­ro­py ukła­du drew­nia­nych dę­bo­wych gan­ków. Po ich za­koń­cze­niu Ba­stion Tka­czy prze­kształ­co­ny zo­stał w Sa­ksoń­skie Mu­ze­um Ziem Bar­ba­rzyń­skich, a po je­go na­cjo­na­li­za­cji w 1948 stał się jed­ną z sie­dzib Po­wia­to­we­go Mu­ze­um Hi­sto­rycz­ne­go.

DREWNIANE GANKI NA DZIEDZIŃCU

E

kspozycja w nim prezentowana jest ra­czej skrom­na i obej­mu­je prze­de wszyst­kim do­ku­men­ty oraz gra­fi­ki, przed­mio­ty od­na­le­zio­ne pod­czas wy­ko­pa­lisk ar­che­olo­gicz­nych, a tak­że frag­men­ty zbroi, ca­łu­nów i bia­łej bro­ni z okre­su śre­dnio­wie­cza. Ko­lo­ry­tu tej skrom­nej wy­sta­wie na­da­je im­po­nu­ją­cy mo­del Twier­dzy Bra­şov w ska­li 1:200, wy­ko­na­ny w 1896 ro­ku przez nie­miec­kie­go pro­fe­so­ra Frie­dri­cha Her­ma­na. Atrak­cją sa­mą w so­bie jest mo­żli­wość spa­ce­ro­wa­nia po wszyst­kich kon­dyg­na­cjach drew­nia­nych ga­le­rii, któ­re za­pew­nia­ją tu­taj świet­ną aku­sty­kę, dzię­ki cze­mu dzie­dzi­niec ba­stio­nu bar­dzo czę­sto by­wa miej­scem or­ga­ni­za­cji kon­cer­tów mu­zycz­nych. W 2022 fo­to­gra­fo­wa­nie na te­re­nie Ba­stio­nu Tka­czy wy­ma­ga­ło wnie­sie­nia do­dat­ko­wej opła­ty w wy­so­ko­ści… trzy­krot­nej ce­ny bi­le­tu wstę­pu. Ten ab­sur­dal­ny wy­móg był jed­nak po­wszech­nie igno­ro­wa­ny przez zwie­dza­ja­cych.

BASTION TKACZY, WIDOK OD POŁUDNIA

Z

godnie z opisem włoskiego pod­róż­ni­ka, astro­no­ma i kar­to­gra­fa Gio­van­nie­go An­to­nio Ma­gi­nie­go, pod ko­niec XVI wie­ku Bra­şov był em­po­rium ca­łej Tran­syl­wa­nii, w któ­rym sas­cy, wę­gier­scy, ru­muń­scy, arab­scy, grec­cy, tu­rec­cy, pol­scy czy wło­scy kup­cy wy­sta­wia­li i sprze­da­wa­li swo­je to­wa­ry. Ro­bi­li to naj­czę­ściej przy Pia­ța Sfa­tu­lui czy­li na ryn­ku sta­ro­miej­skim, na spe­cjal­nie do te­go ce­lu wy­dzie­lo­nych miej­scach wo­kół daw­ne­go ra­tu­sza miej­skie­go (Ca­sa Sfa­tu­lui). Je­go cen­tral­ną część, obok wspom­nia­ne­go ra­tu­sza, zaj­mo­wał tzw. słup nie­sła­wy, na któ­rym są­dzo­no cza­row­ni­ce i pu­blicz­nie wy­mie­rza­no ka­ry cie­le­sne.

STARY RYNEK W BRASZOWIE

I

mponujący, średniowieczny wygląd pla­cu wy­ni­ka z ar­chi­tek­tu­ry ota­cza­ją­cych go do­mów, hi­sto­rycz­nych bu­dyn­ków sprzed wie­ków. Nie­któ­re z nich zo­sta­ły zmie­nio­ne na prze­strze­ni lat, ale więk­szość za­cho­wa­ła swój pier­wo­tny wy­gląd. Wśród kil­ku­dzie­się­ciu za­byt­ko­wych gma­chów sto­ją­cych w obrę­bie pla­cu moż­na wy­mie­nić: wspom­nia­ny wcze­śniej Ca­sa Sfa­tu­lui (ten aku­rat stoi po­środ­ku), Bi­se­ri­ca Ador­mi­rea Mai­cii Dom­nu­lui – jed­na z dwóch za­cho­wa­nych cer­kwii pra­wo­sław­nych, Ca­sa Fil­stich-Ple­cker, Ca­sa Mu­reșe­ni­lor, Ca­sa Seu­ler, Mu­ze­um Cy­wi­li­za­cji Miej­skiej Bra­szo­wa, czy wresz­cie słyn­ny Czar­ny Ko­ściół, który, choć lek­ko wy­co­fa­ny, do­sko­na­le kom­po­nu­je się wi­zu­al­nie z resz­tą za­bu­do­wy do­mi­nu­jąc w pa­no­ra­mie po­łu­dnio­wo-za­chod­niej pie­rzei ryn­ku.

WIDOK Z CASA MURESENILOR NA WSCHODNIĄ PIERZEJĘ RYNKU

T

argi w tym miejscu organizowane są od se­tek lat, a każ­da gru­pa to­wa­ro­wa ma swo­je ści­śle wy­zna­czo­ne miej­sce. Z cza­sem ukształ­to­wa­ły się nie­któ­re cha­rak­te­ry­stycz­ne na­zwy po­szcze­gól­nych se­kto­rów pla­cu: Jar­mark Pszen­ny, Jar­mark Koń­ski, Jar­mark Wo­łów, Jar­mark Kwia­tów, Jar­mark Lnu, Jar­mark Owo­ców, Jar­mark Łó­dek. Po stro­nie Do­mu Kup­ców (Hir­sher House) znaj­dow­ał się Flo­wer Row (kwia­ty), a da­lej, aż do Czar­ne­go Ko­ścio­ła, roz­cią­gał się Fruit Row (owo­ce i wa­rzy­wa). Po stro­nie pół­no­cno-za­chod­niej (gdzie obec­nie znaj­du­je się Bank Na­ro­do­wy) pro­wa­dzi­ła Ale­ja Lnia­na, a po stro­nie po­łu­dnio­wo-za­chod­niej Ale­ja Bo­te­lo­ra. Na prze­dłu­że­niu pie­rzei po­łu­dnio­wej w kie­run­ku wschod­nim wy­ty­czo­no uli­cę Târ­gul Grâu­lui (ob. Stra­da Re­pu­bli­ca), któ­ra ze swo­im sze­ro­kim chod­ni­kiem sta­ła się ulu­bio­nym dep­ta­kiem miesz­kań­ców Bra­szo­wa i od­wie­dza­ją­cych go tu­ry­stów.

PIATA SFATULUI PO ZMROKU

P

iața Sfatului jest praw­do­po­dob­nie naj­bar­dziej zna­nym i naj­czę­ściej od­wie­dza­nym miej­scem w Bra­szo­wie, cze­mu sprzy­ja or­ga­ni­za­cja tu­taj wie­lu róż­nych wy­da­rzeń kul­tu­ral­no-ar­ty­stycz­nych i kon­cer­tów ple­ne­ro­wych. Jed­na z cie­ka­wo­stek na te­mat te­go miej­sca do­ty­czy do­łów, ja­kie ko­pa­no na ryn­ku w okre­sach za­gro­że­nia tu­rec­kie­go i moł­daw­skie­go, i w któ­rych prze­cho­wy­wa­no pro­wiant, tak aby nie spło­nął w ewen­tu­al­nym po­ża­rze mia­sta. Mó­wi się, że zie­mię drą­żo­no tyl­ko w no­cy, zgod­nie ze świę­tym zwy­cza­jem, i że pra­cę tę wy­ko­ny­wał za­wsze tyl­ko je­den czło­wiek. Ścia­ny wy­ko­pów bel­ko­wa­no i wy­pa­la­no, a na­stęp­nie wy­peł­nia­no zbo­żem i in­ny­mi pro­du­kta­mi pierw­szej po­trze­by. Je­den z ta­kich do­łów z pro­wian­tem od­kry­to pod­czas wy­mia­ny na­wierz­chni pla­cu w la­tach 1987-88.

W SEZONIE LETNIM GŁÓWNY PLAC MIEJSKI STAJE SIĘ MIEJSCEM WIELU EVENTÓW I WYDARZEŃ KULTURALNO-ROZRYWKOWYCH

Ś

redniowieczny układ obronny mia­sta, zwa­ny Twier­dzą Bra­şov, obej­mu­je mu­ry obron­ne oraz licz­ne, bar­dzo do­brze za­cho­wa­ne do cza­sów współ­czes­nych ba­stio­ny i ba­ste­je. Obok naj­więk­sze­go i naj­bar­dziej spe­kta­ku­lar­ne­go z nich Ba­stio­nul Țe­săto­ri­lor (opi­sa­ne­go wy­żej), nie spo­sób po­mi­nąć wznie­sio­nej na wzgó­rzu XV-wiecz­nej Tur­nur Alb (Bia­łej Wie­ży) sta­no­wią­cej przy­kład kon­stru­kcji pół­okrą­głej o wy­so­ko­ści 20 i śred­ni­cy 19 me­trów. Wie­ża ta, od­da­lo­na o 60 me­trów od mu­rów miej­skich, by­ła z ni­mi po­łą­czo­na mo­stem zwo­dzo­nym i Ba­stio­nem Szcze­po­wym. Z wie­ży roz­ta­czał się wi­dok na Blu­mă­nę, a jej pięć kon­dyg­na­cji sta­no­wi­ło naj­wyż­szy punkt for­ty­fi­ka­cyj­ny w Bra­szo­wie.

BIAŁA WIEŻA

B

astion Torbastei (Szcze­po­wy lub Bram­ny) zbu­do­wa­ny zo­stał w la­tach 1515-21 na koszt ce­chu ry­ma­rzy w ce­lu po­łą­cze­nia mia­sta z Bia­łą Wie­żą, któ­re roz­dzie­lał ka­nał o na­zwie Graf. Jest to bu­dow­la dwu­kon­dyg­na­cyj­na, a jej mu­ry u pod­sta­wy się­ga­ją 4 me­trów gru­bo­ści. Ze wzglę­du na du­żą po­wódź po ulew­nych desz­czach w 1809 ro­ku mu­ry te zo­sta­ły znacz­nie osła­bio­ne, w zwią­zku z czym w ro­ku 1822 wzmoc­nio­no je bu­du­jąc prze­rzu­co­ne nad ka­na­łem trzy cha­rak­te­ry­stycz­ne łu­ki-pod­po­ry (do dziś za­cho­wał się tyl­ko je­den z nich).

JEDYNA OCALAŁA PODPORA BASTIONU BRAMNEGO

B

astion Postăvarilors to bu­dow­la usy­tu­owa­na we wschod­nim ro­gu twier­dzy miej­skiej, wznie­sio­na na koszt ce­chu złot­ni­ków w la­tach 1450-55. Po­mi­mo sto­sun­ko­wo nie­wiel­kich roz­mia­rów ten ele­ment umoc­nień sta­no­wił bar­dzo sil­ny punkt opo­ru, za­moż­ny cech wy­po­sa­żył go bo­wiem w bom­bar­dy spro­wa­dzo­ne aż z Pra­gi, trzy ma­łe ar­ma­ty i 16 ar­ke­bu­zów. Zbu­do­wa­ny na czte­rech po­zio­mach drew­nia­nych ga­le­rii o elip­tycz­nym kształ­cie i śred­ni­cy 16 me­trów, ba­stion mie­rzył 20 me­trów wy­so­ko­ści, a gru­bość je­go mu­rów u pod­sta­wy się­ga­ła 2 me­trów. Do cza­sów współ­czes­nych Po­stă­va­ri­lors za­cho­wał się w bar­dzo do­brym sta­nie. Roz­wa­ża się przy­kry­cie go szkla­ną ko­pu­łą i or­ga­niz­ację tu­taj pla­ców­ki mu­ze­al­nej.

BASTION POSTǍVARILORS

B

astion Funarilor jest praw­do­po­do­bnie naj­star­szym ele­men­tem ukła­dan­ki, wy­mie­nio­ny on zo­stał bo­wiem w do­ku­men­tach już w 1416 ro­ku, czy­li oko­ło pół wie­ku wcze­śniej niż więk­szość po­zo­sta­łych umoc­nień miej­skich. Sze­ścio­kąt­ny w pla­nie gmach mie­rzył pier­wot­nie 10-12 me­trów wy­so­ko­ści i był wy­po­sa­żo­ny tyl­ko w otwo­ry strzel­ni­cze nie­wiel­kie­go ka­li­bru. Pła­skie ce­gla­ne łu­ki, któ­rych śla­dy moż­na zo­ba­czyć do dziś, zo­sta­ły zbu­do­wa­ne nie­co póź­niej. Ba­stion ucier­piał w wy­ni­ku po­ża­rów w la­tach 1461 i 1689, z któ­rych ten dru­gi do­pro­wa­dził wła­ści­wie do je­go ru­iny. Bu­dow­la, któ­rą mo­że­my oglą­dać dziś, po­wsta­ła w 1794 ro­ku na mu­rach bu­dow­li śre­dnio­wiecz­nej z ini­cja­ty­wy miej­skiej gil­dii, któ­ra by­ła wła­ści­cie­lem for­ty­fi­ka­cji. Ponownie odnowiono ją w 2006 roku.

BASTION FUNARILOR

J

ednym z elementów wyraźnie do­mi­nu­ją­cych w pa­no­ra­mie sta­re­go mia­sta w Bra­szo­wie jest wie­ża Czar­ne­go Ko­ścio­ła, zwa­ne­go tu­taj Bi­se­ri­ca Ne­agră. Świą­ty­nia ta za­li­cza­na jest do naj­waż­niej­szych go­tyc­kich za­byt­ków w Ru­mu­nii, jest tak­że naj­więk­szym ewan­ge­li­ckim (au­gu­stiań­skim) do­mem mo­dli­twy w ca­łym Sie­dmio­gro­dzie.

WIDOK Z TARASÓW PRZY BIAŁEJ WIEŻY NA PANORAMĘ STAREGO MIASTA W BRASZOWIE,
POTĘŻNY CEGLANY GMACH PO PRAWEJ TO CZARNY KOŚCIÓŁ

B

udowla – wówczas jesz­cze ja­ko rzym­sko­ka­to­li­cki ko­ściół pw. Naj­święt­szej Ma­rii Pan­ny – po­wstał praw­do­po­dob­nie w la­tach 80. XIV wie­ku w wy­ni­ku prac re­a­li­zo­wa­nych głów­nie przez buł­gar­skich ro­bot­ni­ków i rze­mieśl­ni­ków. We­dług po­pu­lar­nej le­gen­dy, nie­mie­ckie dzie­cko (w prze­szło­ści Tran­syl­wa­nię za­sie­dla­ła bar­dzo licz­na gru­pa po­cho­dzą­cych z Nie­miec tzw. Sa­sów sie­dmio­grodz­kich) prze­szka­dza­ło buł­gar­skim bu­dow­ni­czym lub po­wie­dzia­ło im, że część ścian jest krzy­wa. Je­den z nich, zi­ry­to­wa­ny uwa­ga­mi ma­łe­go Niem­ca, ze­pchnął je z wie­ży ko­ściel­nej, a na­stęp­nie uto­pił je­go zwło­ki w wap­nie, aby ukryć swo­ją zbrod­nię.

CZARNY KOŚCIÓŁ

U

kończony w latach 70. XV wie­ku ko­ściół re­pre­zen­tu­je schył­ko­wą fa­zę ro­zwo­jo­wą ar­chi­tek­tu­ry go­tyc­kiej. Ma on for­mę ty­po­wej dla ko­ścio­łów nie­mie­ckich z te­go okre­su trzy­na­wo­wej ba­zy­li­ki cha­rak­te­ry­zu­ją­cej się in­ną wy­so­ko­ścią na­wy środ­ko­wej i naw bocz­nych. Świą­ty­nia mie­rzy 89 me­trów dłu­go­ści i 38 me­trów sze­ro­ko­ści, a jej wy­so­kość się­ga 65 me­trów. W za­mierz­chłej prze­szło­ści rytm dnia na wy­bi­ja­ły tu­taj trzy dzwo­ny, z któ­rych naj­więk­szy wa­ży 6t (jest to naj­cięż­szy dzwon w ca­łej Ru­mu­nii). W su­ro­wym wnę­trzu ko­ścio­ła na uwa­gę za­słu­gu­ją XIX-wiecz­ne or­ga­ny szczy­cą­ce się im­po­nu­ją­cą licz­bą 4000 pi­szcza­łek, a tak­że roz­wie­szo­ne na ścia­nach słyn­ne „tran­syl­wań­skie” dy­wa­ny, bę­dą­ce po­da­run­kiem sie­dmio­grodz­kich kup­ców sas­kich okre­su re­ne­san­su i wcze­sne­go ba­ro­ku. Z cen­niej­sze­go wy­po­sa­że­nia ba­zy­li­ki wy­mie­nić war­to rów­nież że­liw­ne ta­ber­na­ku­lum w sty­lu go­tyc­kim, chrzciel­ni­cę z 1472 ro­ku, dwa du­że kie­li­chy (da­to­wa­ne na oko­ło 1500) i kil­ka bro­ka­to­wych or­na­tów z XV-XVI stu­le­cia.

CZARNY KOŚCIÓŁ, NAWA BOCZNA

W

brew powszechnie panującemu po­glą­do­wi, Czar­ny Ko­ściół uzy­skał swój ciem­ny wy­gląd nie w wy­ni­ku słyn­ne­go po­ża­ru mia­sta z 1689 ro­ku. Rze­czy­wi­stą przy­czy­ną te­go sta­nu rze­czy by­ło prze­kształ­ce­nie Bra­szo­wa w du­ży ośro­dek prze­my­sło­wy, a co za tym idzie – po­twor­ne za­nie­czysz­cze­nie po­wie­trza, ja­kie to­wa­rzy­szy­ło tej ukry­tej w do­li­nie bu­dow­li pod ko­niec XIX i nie­mal przez cały XX wiek.

CZARNY KOŚCIÓŁ, POŁUDNIOWA KRUCHTA

D

ziś kościół stanowi jeden z głów­nych pun­któw orien­ta­cyj­nych mia­sta i wiel­ką atrak­cję tu­ry­stycz­ną. Bę­dąc tu­taj w se­zo­nie let­nim moż­na do­świad­czyć nie­ty­po­wej usłu­gi, ja­ką jest in­dy­wi­du­al­ne zwie­dza­nie w to­wa­rzy­stwie uczniów lo­kal­nych szkół śred­nich, któ­rzy wcie­la­jąc się w ro­lę prze­wod­ni­ków przy­pusz­czal­nie za­li­cza­ją w ten spo­sób pra­kty­ki ze zna­jo­mo­ści ję­zy­ków ob­cych. Ta­kie opro­wa­dza­nie nic nie ko­sztu­je, ucznio­wie nie ocze­ku­ją za­pła­ty ani nie przyj­mu­ją żad­nych da­tków. Płat­ne jest na­to­miast wej­ście do ko­ścio­ła - o ile pa­mię­tam w 2022 ro­ku bi­let wstę­pu ko­szto­wał rów­no­war­tość oko­ło 15 zł.

G

dy letnia spiekota daje się we zna­ki lub gdy mia­sto za­la­ne jest desz­czem, ide­al­nym miej­scem na spę­dze­nie wol­ne­go cza­su w Bra­szo­wie wy­da­je się nie­wiel­kie Mu­ze­um Sztu­ki (Mu­ze­ul de Ar­tă) usy­tu­owa­ne przy Bu­le­var­dul Eroi­lor, mniej wię­cej w po­ło­wie dro­gi po­mię­dzy zam­kiem a Pia­ța Sfa­tu­lui. Gro­ma­dzi ono re­pre­zen­ta­tyw­ne dzie­ła twór­czo­ści pla­stycz­nej ilu­stru­ją­ce ewo­lu­cję ma­lar­stwa sie­dmio­grodz­kie­go z XVIII-XIX stu­le­ci oraz współ­czes­nej sztu­ki ru­muń­skiej od XIX wie­ku do cza­sów po­wo­jen­nych. Oprócz dzieł mi­strzów sztu­ki ru­muń­skiej – te umiesz­czo­ne zo­sta­ły na pię­trze bu­dyn­ku – je­go par­ter za­re­zer­wo­wa­no na prze­strzeń słu­żą­cą pro­mo­cji mło­dych, nie­zna­nych sze­rzej lo­kal­nych ar­ty­stów. Pla­ców­kę moż­na zwie­dzać in­dy­wi­du­al­nie lub w ra­mach zor­ga­ni­zo­wa­nej wy­ciecz­ki mu­ze­al­nej. Koszt wstę­pu sym­bo­licz­ny, kon­ku­ru­je z pre­clem lub so­kiem.

MUZEUL DE ARTǍ

N

a koniec zwiedzania pięk­ne­go Bra­szo­wa prze­no­si­my się do Stra­da Sfo­rii trzy­ma­ją­cej pal­mę pier­wszeń­stwa w ka­te­go­rii „naj­węż­sza uli­ca w ca­łej Ru­mu­nii”. Wy­bu­do­wa­no ją po­cząt­ko­wo ja­ko ko­ry­tarz na po­trze­by in­ter­wen­cji stra­żac­kich, a po raz pier­wszy wspom­nia­no o niej w do­ku­men­tach z XVII wie­ku. Dziś ta up­strzo­na ty­sią­ca­mi ry­sun­ków, na­pi­sów i zwy­kłych baz­gro­łów ulicz­ka jest atrak­cją tu­ry­stycz­ną i po­pu­lar­nym miej­scem spot­kań. Jej sze­ro­kość wa­ha się od 111 do 135 cen­ty­me­trów, a dłu­gość wy­no­si 80 me­trów.

STRADA SFORII - NAJWĘŻSZA ULICA W RUMUNII

źródło:
www.starforts.com, discovereazy.com, ro.wikipedia.org, lovinromania.com, brasovtrip.ro, hotnews.ro

tekst: 2024
fotografie: 2022
© Jacek Bednarek