ROCCA FREGOSO, WIDOK TWIERDZY OD POŁUDNIA

DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

M

alownicza Rocca Fregoso, zwana we Wło­szech rów­nież Twier­dzą Ba­jek, wzno­si się na wy­so­kim kli­fie skal­nym peł­niąc za­szczyt­ną funk­cję re­pre­zen­ta­cyj­ne­go ele­men­tu ar­chi­tek­tu­ry ma­leń­kie­go mia­stecz­ka Sant'Aga­ta Fel­tria we wschod­nich Ape­ni­nach. Pierw­szy jej za­lą­żek zbu­do­wa­ny zo­stał w X wie­ku na zle­ce­nie ro­dzi­ny Ca­val­ca, hra­biów Ber­ti­no­ro, któ­ra w tym cza­sie do­mi­no­wa­ła w re­gio­nie po­przez in­we­sty­tu­rę ko­ściel­ną. W po­ło­wie XII wie­ku wa­row­nia sta­ła się wła­sno­ścią Al­ru­dy Fran­gi­pa­ne (zm. 1174), rzym­skiej szlach­cian­ki, za­pa­mię­ta­nej przez hi­sto­rię prze­de wszyst­kim z udzia­łu w wy­zwo­le­niu An­ko­ny spod ob­lę­że­nia ce­sar­skiej ar­mii Fry­de­ry­ka Bar­ba­ros­sy. Al­ru­da za­rzą­dza­ła hrab­stwem w spo­sób spra­wie­dli­wy i mą­dry, spra­wia­jąc, że lu­dzie za­pom­nie­li o wy­stęp­kach jej sy­na i jej mę­ża, lu­dzi o wo­jow­ni­czym cha­rak­te­rze i od­da­nych woj­nie. Za cza­sów jej pa­no­wa­nia miesz­kań­com Sant'Aga­ta Fel­tria to­wa­rzy­szył dwór oto­czo­ny przez tru­ba­du­rów i szlach­tę, za­rów­no z Ra­wen­ny jak i Rzy­mian.

ZAMEK WIDZIANY Z GÓRSKIEJ DROGI TRAWERSUJĄCEJ WSCHODNIE STOKI APENINÓW

P

o wygaśnięciu hrabiów Bertinoro pod ko­niec XII wie­ku twier­dza na­le­ża­ła do ar­cy­bis­ku­pów Ra­wen­ny, a na­stęp­nie do ro­dzin Fag­gio­la­ni, Gui­di, Tar­la­ti, Bran­ca­le­oni, Ma­la­te­sta i Mon­te­fel­tro. I to wła­śnie wraz z po­ja­wie­niem się te­go ostat­nie­go ro­du ro­mań­ski za­mek uległ pierw­szym ra­dy­kal­nym prze­kształ­ce­niom. W dru­giej po­ło­wie XV wie­ku ksią­żę Ur­bi­no Fe­de­ri­co da Mon­te­fel­tro (zm. 1482) zle­cił słyn­ne­mu sie­neń­skie­mu ar­chi­tek­to­wi woj­sko­we­mu Fran­ce­sco di Gior­gio Mar­ti­ni (zm. 1502) mo­der­ni­za­cję twierdz le­żą­cych w je­go do­mi­nium, w tym Sant'Aga­ta. W ten spo­sób sta­ry ba­stion woj­sko­wy prze­kształ­co­ny zo­stał w go­ścin­ną i wy­staw­ną re­zy­den­cję wa­row­ną, któ­rą wraz z je­de­na­sto­ma in­ny­mi len­na­mi otrzy­ma­ła cór­ka księ­cia, Gen­ti­le da Mon­te­fel­tro (zm. 1513). Ów ma­ją­tek sta­no­wił po­sag mał­żeń­ski Gen­ti­le na oka­zję jej ślu­bu z Ago­sti­no Gio­van­nim Fre­go­so (zm. 1486), sy­nem Do­ża re­pu­bli­ki ge­nu­eń­skiej. Z te­go mał­żeń­stwa uro­dzi­ło się czwo­ro dzie­ci: Fe­de­ri­go (póź­niej­szy kar­dy­nał, zm. 1541), Mar­ghe­ri­ta, Co­stan­za i Ot­ta­via­no (póź­niej­szy Do­ża Re­pu­bli­ki Ge­nui, zm. 1524), po­cząt­ku­jąc li­nię Sant'Aga­ta ge­nu­eń­skie­go ro­du Fre­go­so.

WIDOK ZAMKU OD PÓŁNOCY

W

1501 roku w zamku schronił się Gui­do­bal­do I da Mon­te­fel­tro (zm. 1508), ksią­żę Ur­bi­no i przy­rod­ni brat hra­bi­ny Gen­ti­le, któ­ry zo­stał wy­pę­dzo­ny ze swo­je­go pań­stwa przez woj­ska Ce­sa­re Bor­gii. Po śmier­ci Gen­ti­le ma­ją­tek ob­jął jej syn Ot­ta­via­no, a gdy w 1524 ten zo­stał otru­ty, hrab­stwo tra­fi­ło w rę­ce naj­pierw je­go bra­ta Fe­de­ri­go (kar­dy­na­ła), a na­stęp­nie sy­na Au­re­lio Fre­go­so. W XVI wie­ku, za cza­sów pa­no­wa­nia ro­dzi­ny Fre­go­so, za­mek zo­stał prze­kształ­co­ny w re­zy­den­cję miesz­kal­ną, de­fi­ni­tyw­nie tra­cąc swój aspekt mi­li­tar­ny. Roc­cę stop­nio­wo po­więk­sza­no: do­bu­do­wa­no dwa no­we pię­tra, a wnę­trza prze­de­fi­nio­wa­no do­da­jąc no­wą klat­kę scho­do­wą pro­wa­dzą­cą na pia­no mo­bi­lePiętro reprezentacyjne przeznaczone dla pana domu i mieszczące najbardziej eleganckie pomieszczenia rezydencji.. Kom­na­ty zam­ko­we upięk­szo­no ka­se­to­no­wy­mi su­fi­ta­mi, re­ne­san­so­wy­mi ko­min­ka­mi i licz­ny­mi dzie­ła­mi sztu­ki. Z te­go okre­su po­cho­dzi rów­nież ośmio­kąt­na ka­pli­ca, któ­rej ścia­ny zdo­bią XVI-wiecz­ne fre­ski.

PRZY VIA PIETRO BENUCCI

W

1631 roku dwór gościł kar­dy­na­łów An­to­nio (zm. 1671) i Tad­deo Bar­be­ri­ni (zm. 1647), któ­rzy prze­jeż­dża­li tę­dy, aby prze­jąć księ­stwo Ur­bi­no w imie­niu swo­je­go wu­ja, pa­pie­ża Ur­ba­na VIII. Trzy­dzie­ści lat póź­niej hrab­stwo Fre­go­so zo­sta­ło włą­czo­ne do państw pa­pie­skich. Funk­cje re­zy­den­cjal­ne wa­row­nia peł­ni­ła do ro­ku 1781, kie­dy to prze­kształ­co­no ją w klasz­tor Bra­ci Mniej­szych Kon­wen­tu­al­nych (ist­niał tu­taj do 1820). Z tej oka­zji na­prze­ciw­ko zam­ku za­kon­ni­cy wznie­śli ko­ściół pod we­zwa­niem Świę­te­go Fran­ci­szka del­la Ro­sa. W 1835 ro­ku osu­nę­ła się część ska­ły, na któ­rej po­sa­do­wio­no twier­dzę, co do­pro­wa­dzi­ło do ka­ta­stro­fy bu­dow­la­nej – część zam­ku po pro­stu ru­nę­ła. Od­bu­do­wa­no go w dru­giej po­ło­wie XIX wie­ku, a na­stęp­nie umiesz­czo­no w je­go wnę­trzach pla­ców­kę oświa­to­wą. W la­tach 1914-18 w mu­rach sta­rej twier­dzy funk­cjo­no­wa­ło wię­zie­nie woj­sko­we, a pod­czas ko­lej­nej woj­ny urzą­dzo­no tu­taj miesz­ka­nia ko­mu­nal­ne. W 1974 ro­ku, po prze­pro­wa­dze­niu prac kon­ser­wa­tor­skich, otwar­to na zam­ku mu­ze­um.

PANORAMA MIASTA Z DOMINUJĄCĄ SYLWETĄ ZAMKU, 1865

DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

O

becny wygląd tego pięknego zamku za­wdzię­cza­my kil­ku fa­zom bu­do­wy, choć na pierw­szy rzut oka spra­wia on wra­że­nie bu­dow­li jed­no­li­tej sty­li­stycz­nie. Pier­wot­na, ro­mań­ska wa­row­nia skła­da­ła się naj­praw­do­po­dob­niej z wie­ży i mu­ro­wa­ne­go do­mu miesz­kal­ne­go, oto­czo­nych mu­ra­mi po­pro­wa­dzo­ny­mi na pla­nie kwa­dra­tu. W XV i XVI wie­ku wznie­sio­no re­pre­zen­ta­cyj­ny czte­ro­pię­tro­wy gmach miesz­kal­ny, któ­ry dziś od­po­wia­da za­cho­dnie­mu na­roż­ni­ko­wi bu­dyn­ku, a tak­że sze­ścio­kąt­ną wie­żę okre­śla­ną tu­taj na­zwą Si­mo­net­to Fre­go­so. W okre­sie póź­niej­szym w miej­sce kur­tyn obron­nych suk­ce­syw­nie do­sta­wia­no ko­lej­ne seg­men­ty bu­dyn­ków uzy­sku­jąc zwar­tą za­bu­do­wę sku­pio­ną wo­kół cia­sne­go dzie­dziń­ca.

POŁUDNIOWA ELEWACJA ZAMKU, Z PRAWEJ KOŚCIÓŁ ŚW. FRANCISZKA DELLA ROSA

DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

D

ziś w zamku swoją siedzibę ma mu­ze­um Roc­ca del­le Fia­be, w któ­rym zgro­ma­dzo­no do­ku­men­ty do­ty­czą­ce hi­sto­rii re­gio­nu, me­ble i rzad­kie przed­mio­ty z po­cząt­ku XX wie­ku, ko­lek­cję dzieł gra­ficz­nych, po­cząw­szy od rę­ko­pi­sów, eks­li­bri­sów, li­to­gra­fii re­kla­mo­wych i cen­nych ory­gi­nal­nych dru­ków au­to­rów wło­skich i eu­ro­pej­skich. Prze­de wszyst­kim jed­nak mie­ści się tu­taj ob­szer­na eks­po­zy­cja opi­su­ją­ca świat ba­jek (stąd po­cho­dzi po­tocz­na na­zwa zam­ku), ta­kich jak Kop­ciu­szek, Dziew­czyn­ka z za­pał­ka­mi, Ma­ły ksią­żę czy Jaś i Mał­go­sia. Zwie­dza­nie mu­ze­um od­by­wa się w to­wa­rzy­stwie prze­wod­ni­ka, co dla osób nie zna­ją­cych ję­zy­ka wło­skie­go nie jest do­brą wia­do­mo­ścią.

Z TARASÓW ZAMKOWYCH ROZCIĄGA SIĘ ROZLEGŁA PANORAMA APENINÓW

DOJAZD

S

ant'Agata położona jest w górach, około 30 km na po­łu­dnio­wy za­chód od San Ma­ri­no. Ta nie­wiel­ka, ale pięk­na miej­sco­wość po­sia­da wie­le za­byt­ków o du­żej war­to­ści hi­sto­rycz­nej (ko­ściół Par­roc­chia­le di Sant’Aga­ta, klasz­tor ka­pu­cy­nów z XVI wie­ku, czy wresz­cie XVI-wiecz­ny ko­ściół i klasz­tor kla­ry­sek, a w po­bli­żu: san­ktu­ar­ium Ma­don­ny del Soc­cor­so), dla­te­go na wi­zy­tę w niej war­to za­re­zer­wo­wać so­bie co naj­mniej pół dnia. Mia­stecz­ko sły­nie rów­nież z bia­łych tru­fli i od­by­wa­ją­cych się tu­taj w paź­dzier­niku kra­jo­wych tar­gów tych smacz­nych i bar­dzo dro­gich grzy­bów. Wa­row­nia stoi w pół­noc­nej czę­ści sta­rów­ki, przy Via Aga­to­ne de Ma­schi, ale nie pró­buj­cie na­wet pod­jeż­dżać w jej po­bli­że sa­mo­cho­dem ze wzglę­du na bar­dzo wą­skie ulicz­ki. Auto war­to zo­sta­wić na jed­nym z dwóch (dar­mo­wych) par­kin­gów po­ło­żo­nych przy Via Sar­si­na­te, w po­łu­dnio­wej czę­ści sta­re­go mia­sta. Stąd cze­ka Was przy­jem­na wy­ciecz­ka głów­nym trak­tem miej­skim wprost do zam­ku.

POŚRÓD ULICZEK SANT'AGATA FELTRIA

źródło:
www.roccadellefiabe.it, castelliemiliaromagna.it, www.lavalmarecchia.it, it.wikipedia.org

tekst: 2022
fotografie: 2020
© Jacek Bednarek