OTMUCHÓW, NAJSTARSZE I JEDYNE ZACHOWANE SKRZYDŁO ZAMKOWE

DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

N

a wy­so­kim wzgó­rzu, na któ­rym kró­lu­je dziś po­tęż­ny ma­syw ka­mien­ne­go zam­ku, we wczes­nym śred­nio­wie­czu is­tniał gród słow­iań­ski wzmian­ko­wa­ny w bul­li pa­pie­ża Had­ria­na IV z 1155 ro­ku ja­ko Cas­tel­lum Oto­mu­chov Cum Per­ti­nen­tis, bę­dą­cy włas­noś­cią bis­ku­pów wroc­ław­skich oś­ro­dek zwa­ny ka­szte­la­nią. Pot­wier­dze­nie po­siad­łoś­ci bis­ku­piej Ot­mu­cho­wa mia­ło miej­sce w wy­da­nej przez pa­pie­ża Inno­cen­te­go IV ko­lej­nej bul­li z 9 sier­pnia 1245 ro­ku, czy­li czte­ry la­ta po tra­gicz­nym w skut­kach na­jeź­dzie mon­gol­skim, pod­czas któ­re­go gród ten zos­tał przy­pusz­czal­nie zdo­by­ty i - jak pi­sał Jan Dłu­gosz - wraz z o­ko­licz­ny­mi te­re­na­mi sta­no­wił miej­sce dłuż­sze­go od­po­czyn­ku Az­ja­tów w ich wy­nisz­cza­ją­cym po­cho­dzie na zie­mie śląs­kie. Nie wia­do­mo do­kład­nie, kto roz­po­czął mu­ro­wa­nie pier­wot­nie drew­nia­ne­go ośrod­ka ko­ściel­nej ad­mi­ni­stracji - nie­któ­rzy hi­sto­ry­cy su­ge­ru­ją o­so­bę bis­ku­pa Waw­rzyń­ca (1207-32), choć bar­dziej praw­do­po­dob­ny wy­da­je się po­gląd, że pierw­sze bu­dyn­ki ka­mien­ne wznie­sio­no tu pod­czas na­praw i re­mon­tów bę­dą­cych e­fek­tem wspom­nia­ne­go na­jaz­du Mon­go­łów, a więc o­ko­ło po­ło­wy XIII wie­ku. O­pie­ra­jąc się na treś­ci do­ku­men­tu bis­ku­pa wroc­ław­skie­go To­ma­sza I z 1263 ro­ku wyz­na­cza­ją­ca gra­ni­cę mię­dzy die­cez­ją wroc­ław­ską i praską kasztelania otmuchowska cieszyła się wysoką rangą polityczną i gospodarczą, co podkreślał też Tomasz II Zaremba w dokumencie z 1287 roku nazywając ją spec­jal­ną po­siad­łoś­cią bi­sku­pią. Mu­sia­ło tak być w i­sto­cie, sko­ro w ro­ku 1285 wład­ca ten schro­nił się tu­taj przed księ­ciem wro­cław­skim Hen­ry­kiem Pro­bu­sem pod­czas trwa­ją­ce­go mię­dzy nimi kon­flik­tu o o­ko­licz­ne ma­jąt­ki i zi­emie. Za­mek zo­stał wów­czas zdo­by­ty przez woj­ska ksią­żę­ce, na­stęp­nie splą­dro­wa­ny i częś­cio­wo znisz­czo­ny. Nies­peł­na dwa la­ta póź­niej wró­cił jedn­ak w rę­ce bis­ku­pów, któ­rzy zos­ta­li zo­bo­wią­za­ni do jego od­bu­do­wy.

NAJSTARSZY ZACHOWANY - CHOĆ NIEZBYT WIERNIE ODDAJĄCY ÓWCZESNĄ RZECZYWISTOŚĆ - WIDOK ZAMKU W OTMUCHOWIE
"PFALZGRAF OTTHEINRICHS REISEBILDER", 1536

ZAMEK W POŁOWIE XVIII WIEKU NA RYCINACH F.B. WERNHERA
WIDOK NA GÓRZE PRZEDSTAWIA NIEISTNIEJĄCE JUŻ SKRZYDŁA: PÓŁNOCNE I ZACHODNIE

P

o skry­to­bój­czej śmier­ci Hen­ry­ka Pro­bu­sa i wy­gaś­nię­ciu kon­flik­tu po­mię­dzy bis­ku­pem a wła­dzą świec­ką o­raz pow­ro­cie Ot­mu­cho­wa we wła­da­nie koś­cio­ła o­ko­ło ro­ku 1295 przy­stą­pio­no do na­pra­wy i roz­bu­do­wy zam­ku, przy czym głów­ne dzia­ła­nia bu­do­wla­ne pro­wa­dzo­ne by­ły w o­kre­sie 1341-76 za pa­no­wa­nia bis­ku­pa Prze­cła­wa z Po­go­rze­li. Dos­toj­nik ten na­był księs­two grod­kow­skie i po­łą­czyw­szy je z do­tąd pod­leg­łym do­mi­ni­um u­two­rzył no­wy or­ga­nizm po­li­ty­czny zwa­ny księs­twem grod­kow­sko-nys­kim ró­wny ran­gą in­nym księs­twom ślą­skim. Od te­go cza­su bis­kupi wroc­ław­scy no­si­li o­fi­cjal­nie ty­tuł ksią­żę­cy. Rów­no­leg­le po na­da­niu o­sa­dzi­e praw miej­skich, co nas­tą­pi­ło w ro­ku 1347, roz­po­czę­to jej for­ty­fi­ko­wa­nie, dzię­ki cze­mu pod ko­niec XIV stu­le­cia pow­stał w Ot­mu­cho­wie sprzę­żo­ny u­kład zam­ko­wo-­miej­ski o zna­ko­mi­tych jak na owe cza­sy wa­lo­rach ob­ron­nych. U­kład ten dwu­krot­nie pod­da­ny zos­tał pró­bie pod­czas tak zwa­nych wo­jen hu­syc­kich i w obu przy­pad­kach sku­tecz­nie o­parł się na­jeź­dźcom, któ­rzy jed­nak zna­leź­li in­ny spo­sób na do­sta­nie się do zde­po­no­wa­ne­go w zam­ku skar­bca. Przy dru­giej pró­bie zdo­by­cia wa­row­ni po­słu­ży­li się ar­gu­men­tem e­ko­no­micz­nym o­fe­ru­jąc jej do­wód­cy ko­rzyś­ci ma­jąt­ko­we, a tak­że peł­ną nie­ty­kal­ność dla nie­go i za­ło­gi w za­mian za do­bro­wol­ne pod­da­nie zam­ku. W dniu 19 lis­to­pa­da 1430 ro­ku Nik­las von Zed­litz ot­wo­rzył przed Cze­cha­mi zam­ko­we pod­woje, czym spro­wa­dził na sie­bie gniew bis­ku­pa Kon­ra­da IV Star­sze­go, któ­ry w o­ba­wie... przed hu­sy­ta­mi właś­nie w Ot­mu­cho­wie u­krył więk­szość na­le­żą­cych do nie­go kosz­tow­noś­ci. De­cyz­ja prze­kup­ne­go za­rząd­cy o­ka­za­ła się dla nie­go zgub­ną, po­nie­waż wkrót­ce zo­stał on schwy­ta­ny i w dniu 16 kwiet­nia 1431 ro­ku pu­blicz­nie ścię­ty na wroc­ław­skim ryn­ku. Za­mek tym­cza­sem po­zo­sta­wał pod kon­tro­lą pow­stań­ców czes­kich. Pod­da­no go na­wet pew­nym pra­com for­ty­fi­ka­cyj­nym, co oz­na­czać mog­ło, że za­mie­rza­li oni tu­taj zos­tać na dłu­żej. Os­ta­tec­znie dosz­ło do u­go­dy i dro­gą o­ku­pu w kwo­cie 1100 kop gro­szy czes­kich bis­kup od­zys­kał swój za­mek w ro­ku 1432. W lip­cu 1443 w Ot­mu­cho­wie o­siadł Wil­helm Kru­sina z za­ło­gą, a o­puś­cił go do­pie­ro je­sie­nią 1444 po o­trzy­ma­niu za­pła­ty w wy­so­koś­ci 2000 wę­gier­skich gul­den­ów.

PANORAMA MIASTA Z ZAMKIEM W POŁOWIE XVIII WIEKU NA RYCINACH F.B. WERNHERA

P

o wy­ga­sze­niu kon­flik­tów re­li­gij­nych na Dol­nym Śląs­ku mia­sto za­czę­ło tra­cić na zna­cze­niu na rzecz po­blis­kiej Ny­sy do­kąd prze­nie­sio­no ko­le­gia­tę, jed­nak za­mek sta­ra­nia­mi ko­lej­nych bis­ku­pów miał się cał­kiem nieź­le a na­wet rósł w si­łę. W la­tach 1484-85 nie­chęt­ny pol­skim miesz­kań­com księs­twa bis­kup Jan IV Roth do­ko­nał os­tat­niej śred­nio­wiecz­nej prze­bu­do­wy re­zy­den­cji w sty­lu póź­no­go­tyc­kim przy­sto­so­wu­jąc ją do ob­ro­ny ar­ty­le­ryj­skiej i łą­cząc wie­żę z bu­dyn­ka­mi miesz­kal­ny­mi. W tym cza­sie od­bu­do­wano rów­nież miej­skie mu­ry, dzię­ki cze­mu mias­to od­zys­ka­ło wa­lo­ry ob­ron­ne. Ko­lej­na prze­bu­do­wa, tym ra­zem w sty­lu re­ne­san­so­wym, mia­ła miej­sce w la­tach 1586-96, gdy z i­ni­cja­ty­wy An­drze­ja Je­ri­na wznie­sio­no skrzy­dło pół­noc­no-za­chod­nie, a po­zo­sta­łe pod­nie­sio­no o jed­ną kon­dy­gnac­ję wzbo­ga­ca­jąc o e­le­men­ty sztu­ki re­ne­san­su. W tym cza­sie po­li­tycz­ne zna­cze­nie mias­ta by­ło już tyl­ko mar­gi­nal­ne - bę­dą­cy w cie­niu Ny­sy, a na­wet Pacz­ko­wa Ot­mu­chów stał się nie­wie­le zna­czą­cym oś­rod­kiem o cha­ra­kte­rze rol­nic­zym i han­dlo­wym z przy­wi­le­jem wa­rze­nia miej­skie­go pi­wa o­raz pra­wem do włas­ne­go wo­do­cią­gu. Po wy­bu­chu woj­ny trzy­dzies­to­let­niej za­mek - o któ­rym mó­wi­ło się, że był hoj­nie u­po­sa­żo­ny przez gosz­czą­cych tam bi­sku­pów - kil­ku­krot­nie zaj­mo­wa­ły i plą­dro­wa­ły woj­ska szwedz­kie i ce­sar­skie. O­kres ten do­pro­wa­dził do u­pad­ku re­zy­den­cji, na szczęś­cie krót­ko­trwa­łe­go, bo­wiem nie­ba­wem po za­koń­cze­niu dzia­łań wo­jen­nych pod­ję­to sta­ra­nia w kie­run­ku peł­nej od­bu­do­wy gma­chu i je­go o­to­cze­nia. Sta­ło się tak z i­ni­cja­ty­wy bi­sku­pów Ka­ro­la Fer­dy­nan­da Wa­zy, Fran­cisz­ka von Pfalz­-Neu­burg o­raz Fi­li­pa von Sin­zen­dorf, któ­rzy w dru­giej po­ło­wie XVII wie­ku wpro­wa­dzi­li no­we roz­wią­za­nia ar­chi­tek­to­nicz­ne i roz­bu­do­wa­li przes­trzeń wo­kół zam­ku na­da­jąc mu for­mę ba­ro­ko­wą. Roz­wi­nęło się rów­nież mias­to wzbo­ga­co­ne o no­we bu­dyn­ki u­ży­tecz­noś­ci pu­blicz­nej i po­tęż­ny ko­ściół p.w. św Fran­cisz­ka i Ksa­we­re­go wznie­sio­ny rę­ko­ma więźn­iów w cią­gu za­led­wie trzech lat. War­to też do­dać, że rzą­dy Fran­cisz­ka von Pfalz­-Neu­burg cha­rak­te­ry­zo­wa­ło wiel­kie za­mi­ło­wa­nie do sztu­ki po­par­te szczod­rym me­ce­na­tem, stąd o­becn­ość w tym cza­sie wie­lu ar­tys­tów, któ­rzy na­da­li mias­tu ko­lo­ry­tu i wzbo­ga­ci­li je­go spuś­ciz­nę.

ZAMEK NA RYCINIE ALBERTA DUNCKERA Z 2. POŁOWY XIX WIEKU

DZIEDZINIEC ZAMKOWY, POCZĄTEK XX STULECIA

W

ro­ku 1741 w ra­mach tak zwa­nej woj­ny śląs­kiej woj­ska prus­kie pod do­wódz­twem mar­szał­ka Kur­ta Chris­top­ha hra­bie­go von Schwe­rin przez sześć dni os­trze­li­wa­ły z dział wa­row­nię do­pro­wa­dza­jąc do ru­iny jej część pół­noc­ną i za­chod­nią. Znisz­czo­ne skrzyd­ła zam­ko­we wkrót­ce od­bu­do­wa­no, ale tyl­ko w dol­nych kon­dyg­nac­jach przy­ziem­nych. W tym cza­sie gmach nie słu­żył już ja­ko sie­dzi­ba bis­ku­pów, któ­rzy po przej­ściu Śląs­ka pod wła­da­nie prus­kie re­zy­do­wa­li w Ja­vor­ni­ku, i peł­nił od­tąd je­dy­nie po­moc­ni­czą ro­lę ad­mi­nis­tra­cyj­ną. 30 paź­dzier­ni­ka 1810 ro­ku król prus­ki Fry­de­ryk Wil­helm pod­pi­sał de­kret na­ka­zu­ją­cy u­pań­stwo­wie­nie wszys­tkich ma­jąt­ków koś­ciel­nych, rów­nież księs­twa nys­ko-grod­kow­skie­go, wsku­tek cze­go na­le­żą­cy wcześ­niej przez stu­le­cia do bis­kup­stwa wroc­ław­skie­go Ot­mu­chów zo­stał mias­tem pod­leg­łym prus­kiej wła­dzy. Ho­hen­zol­ler­no­wie, bę­dący no­mi­nal­nie właś­ci­cie­la­mi zse­ku­la­ry­zo­wa­nych dóbr koś­ciel­nych, po­da­ro­wa­li go w do­wód uz­na­nia ba­ro­no­wi Wil­hel­mo­wi von Hum­boldt, fi­lo­zo­fo­wi, re­for­ma­to­ro­wi szkol­nic­twa prus­kie­go i fun­da­to­ro­wi U­ni­wer­sy­te­tu Ber­liń­skie­go, któ­ry łą­czył pra­cę na­u­ko­wą z fun­kcją mi­nis­tra sta­nu. Po­nie­waż za­mek z po­wo­du znisz­czeń i za­nied­bań nie na­da­wał się wów­czas do za­miesz­ka­nia, Hum­boldt o­siadł w wy­bu­do­wa­nym u je­go pod­nó­ża w la­tach 1706-07 ba­ro­ko­wym pa­ła­cu, zwa­nym rów­nież Zam­kiem Dol­nym. W ro­ku 1828 z po­le­ce­nia właś­ci­cie­la przys­tą­pio­no do roz­biór­ki zruj­no­wa­nych skrzy­deł zam­ko­wych: po­łud­nio­we­go o­raz za­chod­nie­go, a tak­że daw­nej ka­pli­cy i częś­ci ob­wa­ro­wań. U­zy­ska­ną w jej wy­ni­ku sub­stan­cję przez­na­czo­no na na­pra­wę o­ca­la­łej częś­ci pół­noc­nej, od­kry­tą przes­trzeń zaś przez­na­czo­no pod ro­man­tycz­ne za­ło­że­nie par­ko­we, dla któ­re­go roś­lin­ność spro­wa­dził brat Wil­hel­ma A­le­ksan­der, słyn­ny nie­miec­ki pod­róż­nik i ge­og­raf. W ro­ku 1929 praw­nuk ba­ro­na Bern­hard von Hum­boldt-Dach­roe­doen sprze­dał gmi­nie po­siad­łość wraz z zam­kiem, co wią­za­ło się z bu­do­wą zbior­ni­ka re­ten­cyj­ne­go na Ny­sie Kłodz­kiej i ko­niecz­no­ści za­to­pie­nia dóbr Hum­bol­dtów pod je­zio­ro Ot­mu­chow­skie, naj­więk­szy jak na o­we cza­sy zbior­nik śród­lą­do­wy Nie­miec, zwa­ny wów­czas po­tocz­nie śląs­kim mo­rzem. Po zmia­nie gos­po­da­rza gmach a­dap­to­wa­no na ho­tel i fun­kcję ta­ką peł­ni on do dziś.

SKRZYDŁO WSCHODNIE W LATACH 30. XX WIEKU

WZGÓRZE ZAMKOWE, FOTOGRAFIA Z OKRESU 20-LECIA MIĘDZYWOJENNEGO

DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

W

a­ro­wny za­mek pos­ta­wio­no na wy­so­kim gra­ni­to­wym wznie­sie­niu (225 m n.p.m.) na po­łud­nio­wy za­chód od o­sa­dy, a póź­niej zes­po­łu miej­skie­go, z któ­rym two­rzył on wspól­ny i sprzę­żo­ny uk­ład ob­ron­ny sta­no­wiąc je­go do­mi­nu­ją­cy, gó­ru­ją­cy nad o­ko­li­cą e­le­ment. W skład XIV-wiecz­nej sie­dzi­by bis­ku­piej wcho­dził na­kry­ty da­chem siod­ło­wym trój­dziel­ny ka­mien­no-ceg­la­ny bu­dy­nek na pla­nie pros­to­ką­ta o wy­mia­rach 11,5x22 m, u­sy­tu­o­wa­ny w po­łud­nio­wej częś­ci o­bec­ne­go skrzyd­ła wchod­nie­go, o­raz czwo­ro­bocz­na wi­eża w na­roż­ni­ku pół­noc­no-za­chod­nim. Wie­ża ta zwień­czo­na jest re­ne­san­so­wą ga­ler­ią z ma­chi­ku­ła­mi i na­kry­ta płas­kim, ta­ra­so­wym da­chem. Pier­wot­nie jej dwie naj­niż­sze kon­dyg­na­cje ze sklep­io­ny­mi po­miesz­cze­nia­mi wy­ko­rzys­ty­wa­ne by­ły ja­ko ce­le wię­zien­ne. Ca­łość o­to­czo­no nie­re­gu­lar­nym za­ry­sem mu­rów ob­wo­do­wych wznie­sio­nych za­pew­ne w miej­scu star­sze­go wa­łu, i głę­bo­ką fo­są za­si­la­ną wo­da­mi Ny­sy.

PLAN ZAMKU W OTMUCHOWIE: 1. SKRZYDŁO WSCHODNIE, 2. WIEŻA, 3. WOZOWNIA, 4. PAWILON WEJŚCIOWY, 5. SKRZYDŁO PÓŁNOCNE,
6. SKRZYDŁO ZACHODNIE, 7. FURTA BRAMNA, 8. NAJSTARSZA CZĘŚĆ SKRZYDŁA WSCHODNIEGO Z WYKUSZEM LATRYNOWYM
OBSZAR W KRATĘ: WIEK XIV-XV, OBSZAR ZAKRESKOWANY: WIEK XVII-XVIII, OBSZAR TRANSPARENTNY: ZABUDOWA NIE ZACHOWAŁA SIĘ

P

od­czas pierw­szej wiel­kiej prze­bu­do­wy o­ko­ło 1485 ro­ku zam­ek ot­rzy­mał no­wo­czes­ne roz­wią­za­nia ar­chi­tek­to­nicz­ne w pos­ta­ci przys­to­so­wa­nych do ob­ro­ny ar­ty­le­ryj­skiej strzel­nic klu­czo­wych, bas­tej i no­wo u­for­mo­wa­nej szyi bram­nej. Roz­bu­do­wa­no tak­że skrzyd­ło wschod­nie przed­łu­ża­jąc je do wie­ży, co zwięk­szy­ło po­nad dwuk­rot­nie do­tych­cza­so­wą przes­trzeń miesz­kal­ną. Nie­wie­le dziś wia­do­mo na te­mat roz­pla­no­wa­nia śred­nio­wiecz­nych po­miesz­czeń, po­nie­waż o­bec­ny, jed­no­trak­to­wy uk­ład sta­no­wi re­zul­tat prze­kształ­ceń cza­sów no­wo­żyt­nych. Wej­ście do głów­ne­go gma­chu wiod­ło przez skrom­ny por­tal i sień, obok któ­rej u­lo­ko­wa­no sa­lę ry­cer­ską z ko­min­kiem na­kry­tą drew­nia­nym stro­pem bel­ko­wym o bo­ga­tej ro­ślin­nej or­na­men­ty­ce. Ko­mi­nek ten po­sia­dał uk­ry­tą wnę­kę pro­wa­dzą­cą do nie­wiel­kiej zam­knię­tej ko­mór­ki słu­żą­cej za­pew­ne do pod­słu­chi­wa­nia przy­by­łych goś­ci. Z in­nych cie­ka­wych roz­wią­zań na­le­ży wspom­nieć o po­ło­żo­nej na naj­wyż­szych kon­dyg­na­cjach bu­dyn­ku wie­żo­we­go ce­li gło­do­wej o­raz za­pad­ni, pod któ­rą rze­ko­mo znaj­do­wać się mia­ła 20-met­ro­wa cze­luść za­koń­czo­na os­try­mi żer­dzia­mi. No cóż, ot ta­kie so­bie bo­że na­rzę­dzia do wal­ki z wro­ga­mi chrześ­ci­jań­stwa.

WIDOK Z WIEŻY ZAMKOWEJ NA DACHY SKRZYDŁA WSCHODNIEGO

W

czasie fi­nan­so­wa­nej przez bis­ku­pa An­drze­ja Je­ri­na w la­tach 1585-95 prze­bu­do­wy ot­mu­chow­skie­go zam­ku wznie­sio­no skrzyd­ło za­chod­nie, a skrzyd­ło pół­noc­no-wschod­nie pod­nie­sio­no o jed­ną kon­dyg­nac­ję, któ­rą wy­po­sa­żo­no w otwo­ry strzel­ni­cze. Fa­sa­dy zew­nętrz­ne oz­do­bio­no mod­nym sgraf­fi­to w pos­ta­ci o­ko­ło­o­kien­nych mo­ty­wów roś­lin­nych i zwie­rzę­cych, a tak­że roz­leg­łej ścien­nej de­ko­ra­cji przed­sta­wia­ją­cej oz­dob­ny kar­tusz her­bo­wy Je­ri­na o­pat­rzo­ny wi­ze­run­ka­mi św. An­drze­ja i Ja­na Chrzci­cie­la. Prze­kształ­ce­niom u­leg­ły zam­ko­we wnęt­rza, gdzie wpro­wa­dzo­no re­ne­san­so­we por­ta­le, ka­mie­ne oś­cie­ża o­kien i ka­se­to­no­we de­ko­ro­wa­ne stro­py. Ko­lej­ne ba­ro­ko­we roz­bu­do­wy z XVII i XVIII wie­ku trwa­le zmie­ni­ły cha­ra­kter sie­dzi­by bis­ku­pów wroc­ław­skich. Pod­wyż­szo­no wów­czas część o­kien, zre­or­ga­ni­zo­wa­no i prze­sty­li­zo­wan­o u­kład wnętrz, a na dzie­dziń­cu wy­mu­ro­wa­no o­wal­ną, na­kry­tą da­chem na­mio­to­wym z czte­re­ma ar­ka­da­mi ro­tun­dę sta­no­wią­cą wej­ście do głów­ne­go bu­dyn­ku zam­ko­we­go. Na wyż­sze kon­dyg­nac­je pro­wa­dzi­ło o­no oś­wiet­lo­ną z zew­nątrz o­wal­ny­mi ok­ien­ka­mi sze­ro­ką klat­ką scho­do­wą zwa­ną koń­ski­mi lub oś­li­mi scho­da­mi. Owe scho­dy nie mia­ły nic wspól­ne­go z ty­mi zwie­rzę­ta­mi i nie słu­ży­ły jeź­dźcom, lecz pa­nu­ją­ce­mu w Ot­mu­cho­wie w la­tach 1732-47 bis­ku­po­wi Fi­li­po­wi von Sit­zen­dorf, któ­re­go z po­wo­du cho­ro­by no­szo­no w lek­ty­ce. Za cza­sów Fran­za Lud­wi­ga von Pfalz-Neu­burg we wschod­niej częś­ci za­ło­że­nia zam­ko­we­go wznie­sio­no tak zwa­ny za­mek dol­ny, bę­dą­cy o­bec­nie sie­dzi­bą u­rzę­dów miej­skich.

KARTUSZ HERBOWY JERINA NA ELEWACJI WSCHODNIEJ

RENESANSOWE SGRAFFITO OKIENNE

DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

D

o cza­sów współ­czes­nych we względ­nie do­brym sta­nie za­cho­wa­ło się po­sia­da­ją­ce XIV-wiecz­ną met­ry­kę wscho­dnie skrzyd­ło zam­ko­we, a tak­że śred­nio­wiecz­na wie­ża z cha­rak­te­rys­ty­czny­mi za­o­krąg­lo­ny­mi na­ro­ża­mi, wpro­wa­dzo­ny­mi sztucz­nie ma­chi­ku­ła­mi i dwie­ma ce­la­mi wię­zien­ny­mi, w któ­rych na ścia­nach za­cho­wa­ły się zna­ki wy­dra­pa­ne przez daw­nych ska­zań­ców. Nie za­cho­wa­ło się skrzyd­ło pół­noc­no-za­chod­nie, bo­wiem w la­tach 1923-35 na je­go miej­scu zbu­do­wa­no pa­wi­lon tu­rys­tycz­ny z ta­ra­sem od stro­ny dzie­dziń­ca. Nie ma rów­nież śla­du po skrzyd­le po­łud­nio­wym miesz­czą­cym przed la­ty kap­li­cę, dru­gą wie­żę i bu­dyn­ki gos­po­dar­cze. Po­mi­mo znacz­nej de­ka­pi­ta­li­zacji wa­row­nia pre­zen­tu­je się o­ka­za­le, zwłasz­cza z dal­szej per­spek­ty­wy, co zaw­dzię­cza zwar­tej su­ro­wej bry­le o­raz wy­so­koś­ci wzgó­rza, na któ­rym ją po­sa­do­wio­no. Od stro­ny pół­noc­nej i od za­cho­du wzgó­rze zam­ko­we o­ta­cza sta­ry park.

XVIII-WIECZNA ROTUDNA PEŁNIĄCA FUNKCJĘ KLATKI WEJŚCIOWEJ DO ZAMKU

ELEWACJA POŁUDNIOWA SKRZYDŁA WSCHODNIEGO

Z

a­mek w Ot­mu­cho­wie jest wła­sno­ścią ko­mu­nal­ną i o­bec­nie peł­ni funk­cje o cha­rak­te­rze ho­te­lo­wo-gas­tro­no­micz­nym. Obiekt nie po­sia­da eks­po­zycji mu­ze­al­nej. Tu­ry­sta in­dy­wi­du­alny mo­że jed­nak zwie­dzić ce­lę gło­do­wą oraz wejść na wie­żę, z któ­rej roz­ta­cza się in­te­re­su­ją­cy wi­dok na po­ło­żo­ne u stóp wzgó­rza zam­ko­wego (za­cho­wa­ne nie­ste­ty w nie­wiel­kim stop­niu) Sta­re Mias­to, a od za­cho­du na je­zio­ro Ot­mu­chow­skie i wy­ła­ni­ają­ce się zza je­go brze­gów pas­mo Gór Zło­tych.

DROGA NA WIEŻĘ PROWADZI MIĘDZY INNYMI SŁYNNYMI KOŃSKIMI SCHODAMI

DOJAZD

O

tmu­chów le­ży po­mię­dzy dwo­ma wiel­ki­mi zbior­ni­ka­mi wod­ny­mi: jez. Nys­kim od wscho­du i jez. Ot­mu­chow­skim od za­cho­du, oko­ło 13 km na za­chód od Ny­sy. Do mias­ta do­je­chać moż­na ko­le­ją z kie­run­ków Ny­sy i Ka­mień­ca Ząb­ko­wic­kie­go o­raz au­to­bu­sa­mi PKS, któ­re kur­su­ją bar­dzo częs­to. Przys­ta­nek PKS znaj­du­je się tuż pod zam­ko­wym wzgó­rzem, stac­ja ko­le­jo­wa od­da­lo­na jest o 20 mi­nut mar­szu. Sa­mo­chód po­rzu­cić moż­na gdzie­kol­wiek na mie­ście - par­ki­ng na zam­ko­wym dzie­dziń­cu przez­na­czo­ny jest wy­łącz­nie dla goś­ci ho­te­lo­wych.

LITERATURA

1. A. Będkowska-Karmelita: Przewodnik po Ziemi Opolskiej, Alkazal 2008
2. J. Brzezińska-Laszczkowa: Karol Ferdynand królewicz polski i biskup wrocławski, Ks. Akad. 2001
3. L. Kajzer, J. Salm, S. Kołodziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001
4. J. Lamparska: Zamkowe tajemnice, Asia Press 2009
5. R. M. Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Wspólnota Akademicka 2008
6. M. Perzyński: Zamki, twierdze i pałace Dolnego Śląska i Opolszczyzny, WDW 2006
7. M. Sikorski, M. Grudzień: Otmuchów - Szkice do portretu miasta, 1995

WIDOK Z WIEŻY ZAMKOWEJ: JEZIORO OTMUCHOWSKIE, ZA NIM MASYW GÓR ZŁOTYCH I BARDZKICH

W pobliżu:
Kałków - gotycki kościół obronny z XIII w., 8 km
Nysa - relikty zamku biskupiego z XIII w., 13 km
Paczków - zespół obwarowań miejskich z XV-XVI w., 13 km
Biała Nyska - relikty zamku renesansowego z XVI w., 15 km
Kamieniec Ząbkowicki - zamek neogotycki z XIX w., 27 km
Piorunkowice - dwór obronny - pałac z XVII/XVIII w., w ruinie, 28 km
Przeworno - zamek renesansowy z XVI w., 32 km
Ząbkowice Śląskie - ruina zamku książęcego z XVI w., 37 km
Witostowice - zamek rycerski z XIV w., przebudowany, 39 km

tekst: 2015
fotografie: 2005, 2012
© Jacek Bednarek