|
ZAMEK W KSIĄŻU WIELKIM, STAN W 2003 ROKU
|
|
enesansowy zamek w Książu stanowił prywatną inicjatywę biskupa krakowskiego Piotra Myszkowskiego, przyjaciela Jana Kochanowskiego, któremu słynny poeta zadedykował swoje Psalmy Dawidowe. Budowę rezydencji prowadzono w latach 1585-95 według planów i pod nadzorem królewskiego architekta z Florencji Santi Gucciego. Fundatorem był wspomniany Piotr, a po jego śmierci inwestycję kontynuował bratanek biskupa, również Piotr Myszkowski. Rodzina Myszkowskich zamieszkiwała wcześniej na jurajskim zamku Mirów posiadającym wprawdzie świetne walory obronne, ale ze względu na przestarzałą konstrukcję i militarny charakter nie zapewniającym odpowiedniego komfortu jego mieszkańcom, co prawdopodobnie było bezpośrednią przyczyną, dla której pod koniec XVI wieku rozpoczęli oni budowę rodowej rezydencji w Książu Wielkim. Z uwagi na miejsce pochodzenia jej mieszkańców, z czasem rezydencja ta nazwana została Mirowem.
|
|
KSIĄŻ WIELKI NA LITOGRFII N. ORDY, ALBUM WIDOKÓW 1881
|
udowla terminuje wprawdzie pod definicją zamek, ale prawdopodobnie już od samego jej początku pełniła tylko funkcje rezydencjalne. W pierwszej połowie XVIII stulecia majątek wraz z tytułem margrabiów Gonzaga-Myszkowskich przeszedł na własność Wielopolskich herbu Starykoń. W okresie powstania kościuszkowskiego stacjonowały tutaj wojska carskie, które obrabowały go i zdewastowały. Zniszczenia były na tyle duże, że na przełomie XVIII i XIX wieku ówczesny właściciel hrabia Franciszek Wielopolski postanowił zamek przebudować nadając mu cechy neogotyckie. Zawiłości losu sprawiły, że udało się zrealizować zaledwie część wykonanej przez architekta Augusta Stilera dokumentacji. Książ był zamieszkany do 1945 roku. Po zniszczeniach z okresu drugiej wojny światowej zamek wyremontowano, a w roku 1949 umieszczono w nim szkołę.
|
|
FOTOGRAFIA Z 1908 ROKU, PO ZAMUROWANYCH OTWORACH OKIENNYCH MOZNA WYSNUĆ WNIOSEK, ŻE ZAMEK BYŁ TYLKO CZĘŚCIOWO ZAMIESZKANY
|
|
amek nie zachował pierwotnego stylu architektonicznego. Początkowo budynek w niższej części pokryty był rustyką, a w wyższej wieńczył go dekoracyjny szczyt. Gmach otoczono nowożytnymi narysami bastionowymi tworzącymi w ten sposób nawiązujące stylem do włoskich pałaców wiejskich założenie palazzo in fortezza. W kolejnych wiekach zwarta bryła nabrała cech barokowych, a po neogotyckiej przebudowie otrzymała wygląd zbliżony do dzisiejszego. Usunięto wtedy renesansowe szczyty, imitujący wieżę środkowy ryzalit podwyższono o jedną kondygnację, zaś całość ozdobiono neoklasycystycznymi wazonami i gotyckim krenelażem. Do pałacu z dwóch stron przylegały dwa niewielkie pawilony, z których jeden zajmowała biblioteka, a drugi kaplica. W sąsiedztwie rezydencji rozpościerał się park-ogród porośnięty tradycyjnym drzewostanem.
|
|
PLAN ZAŁOŻENIA PAŁACOWEGO
|
czasów pamiętających fundatora zamku zachowało się wiele detali renesansowych, wśród nich portale i ramy okienne, a z pierwotnego systemu obronnego przetrwała kurtyna wraz ze strzelnicami i pozostałościami bastionu. Zamek stoi na wzniesieniu we wschodniej części miasta, po lewej stronie drogi prowadzącej z Kielc do Krakowa. Obecnie ma tutaj swoją placówkę Zespół Szkół im. Wincentego Witosa. Po lekcjach jest to bardzo ciche i urocze miejsce. (mapa zamków)
|
KSIĄŻ WIELKI W LATACH 60. XX WIEKU
|
1. B. Guerquin: Zamki w Polsce, Arkady 1984
2. I. T. Kaczyńscy: Zamki w Polsce południowej, Muza SA 1999
3. L. Kajzer, J. Salm, S. Kołodziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001
|
ZAMEK W KSIĄŻU WIELKIM, WIDOK OD ZACHODU
|
W pobliżu:
Miechów - klasztor obronny XIV-XVIIw., 13 km
Krzelów - pozostałości zamku szlacheckiego XIII/XIVw., 18 km
Prandocin - kościół obronny XII-XVw., 26 km
Janowiczki - pozostałości zamku szlacheckiego XIVw., 28 km
Wysocice - kościół obronny XII-XIIIw., 30 km
|
tekst: 2014
fotografie: 2003
© Jacek Bednarek
|
|