ZAMEK W NAMYSŁOWIE, WIDOK OD WSCHODU

DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

STAN OBECNY

W

a­row­ny za­mek w Na­mys­ło­wie zbu­do­wa­ny zos­tał o­ko­ło 1360 ro­ku na po­le­ce­nie kró­la Czech Ka­ro­la IV Luk­sem­bur­skie­go. Pow­stał on w miej­scu wcześ­niej­sze­go gro­du, o któ­rym głoś­no by­ło z ra­cji po­li­tycz­nej ro­li, ja­ką gród ten o­de­grał w ro­ku 1348 - bę­dą­ce w pol­skim zas­ta­wie mias­to goś­ci­ło wów­czas wspom­nia­ne­go Ka­ro­la i je­go ad­wer­sa­rza w oso­bie pol­skie­go kró­la Ka­zi­mie­rza Wiel­kie­go, ukła­da­ją­cych się po trwa­ją­cej trzy la­ta woj­nie mię­dzy Ko­ro­ną a Pań­stwem Czes­kim. Pos­ta­no­wie­nia po­ko­jo­we by­ły dla nas nie­ko­rzys­tne i na wie­le lat u­za­leż­ni­ły Śląsk z po­ło­żo­nym w je­go gra­ni­cach Na­my­sło­wem naj­pierw od Cze­chów, a póź­niej od Niem­ców. Sta­no­wią­ca częs­ty cel od­wie­dzin Ka­ro­la wa­row­nia nie po­sia­da zbyt ob­szer­nej li­te­ra­tu­ry. Do lat trzy­dzies­tych XVI stu­le­cia przed­sta­wia­ła włas­ność kró­lew­ską, z nie­wiel­kim in­ter­wa­łem na po­cząt­ku wie­ku XV, kie­dy to Na­mys­łów przez pe­wien ok­res na­le­żał do tak zwa­ne­go związ­ku ksią­żę­ce­go u­two­rzo­ne­go w ce­lu ob­ro­ny wspól­nych in­te­re­sów śląs­kich. W ro­ku 1404 na zam­ku goś­cił król Wła­dys­ław Ja­gieł­ło, na­to­miast w 1439 za­war­to tu­taj u­go­dę po­mię­dzy kan­dy­da­ta­mi do tro­nu czes­kie­go: 13-let­nim kró­le­wi­czem Ka­zi­mie­rzem Ja­giel­loń­czy­kiem i Al­brech­tem Hab­sbur­giem. Kil­ka lat wcześ­niej wa­row­nię pró­bo­wa­li za­gar­nąć hu­sy­ci, ale te­go ce­lu nie uda­ło im się zre­ali­zo­wać.

PLAN MIASTA NA RYCINIE F.B. WERNHERA, TOPOGRAFIA ŚLĄSKA 1744-1768, ZAMEK PO PRAWEJ STRONIE OZNACZONY CYFRĄ 6

WIDOK NAMYSŁOWA Z XVIII WIEKU, ŹRÓDŁO J.W., ZAMEK WIDOCZNY W LEWYM GÓRNYM ROGU

W

1533 ro­ku za­mek tra­fił dro­gą zas­ta­wu w rę­ce Ra­dy Mias­ta Wroc­ła­wia. Nie­dłu­go po­tem z ini­cja­ty­wy raj­ców miej­skich roz­bu­do­wa­no go o zew­nęt­rzny dzie­dzi­niec i do­dat­ko­wą przest­rzeń miesz­kal­ną. W XVII i XVIII stu­le­ciu pro­wa­dzo­no dal­sze in­we­sty­cje, m.in. po po­ża­rze w ro­ku 1658 i znisz­cze­niach spo­wo­do­wa­nych przez od­dzia­ły prus­kie pod­czas woj­ny prus­ko-ce­sar­skiej w 1741, kie­dy to pod­czas 3-dnio­we­go ob­lę­że­nia po­waż­nie u­cier­pia­ły mu­ry pół­noc­ne i wschod­nie. Nie­co wcześ­niej, bo w ro­ku 1703 za­mek wy­ku­pił z rąk ce­sar­skich za­kon krzy­żac­ki, a nas­tęp­nie za­a­dap­to­wał je­go wnęt­rza na sie­dzi­bę lo­kal­nej ko­man­do­rii. Po ka­sa­cji za­ko­nu (w Pru­sach) w 1810 ro­ku gmach stał się włas­noś­cią skar­bu pań­stwa i po­przez li­cy­ta­cję pu­blicz­ną wszedł w po­sia­da­nie pry­wat­ne­go właś­ci­cie­la. W 1895 za­byt­ko­wy dom zam­ko­wy wraz z po­ło­żo­nym w je­go są­siedz­twie bro­wa­rem tra­fił w rę­ce nie­miec­kie­go pi­wo­wa­ra Au­gus­ty­na Ha­sel­ba­cha (bro­war Ha­sel­bach) i po­mi­mo póź­niej­szych przek­ształ­ceń włas­noś­cio­wych do dziś zwią­za­ny jest on z fun­kcjo­nu­ją­cym pod zmie­nio­ną już naz­wą za­kła­dem (ob. Gru­pa Ży­wiec S.A.).

DZIEDZINIEC ZAMKOWY NA POCZTÓWCE Z DRUGIEJ DEKADY XX WIEKU

WIDOK ZAMKU Z LOTU PTAKA - NA PIERWSZYM PLANIE BRAMA WJAZDOWA NA DZIEDZINIEC, FOTOGRAFIA POWOJENNA

SKRZYDŁO ZACHODNIE, FOTOGRAFIA POWOJENNA

DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

STAN OBECNY

M

u­ro­wa­ny śred­nio­wiecz­ny za­mek po­sia­dał nie­re­gu­lar­ny, owal­ny za­rys, na­wią­zu­ją­cy za­pew­ne do sta­rych wa­łów drew­nia­no-ziem­nych. Zaj­mo­wał on po­wierz­chnię o­ko­ło 1500 met­rów kwa­dra­to­wych i skła­dał się z ce­gla­nych, w dol­nych par­tiach ka­mien­nych mu­rów ob­ron­nych i przys­ta­wio­ne­go do nich od pół­no­cy jed­no­trak­to­we­go, pięt­ro­we­go pa­ła­cu miesz­kal­ne­go. Środ­ko­wą oś te­go bu­dyn­ku pod­kre­ślał dwu­pięt­ro­wy ry­za­lit z par­te­ro­wym por­ty­kiem wej­ścio­wym i usy­tu­o­wa­ną na pięt­rze ka­pli­cą. Za­mek praw­do­po­dob­nie nig­dy nie po­sia­dał wie­ży. W la­tach 1533-40 miesz­cza­nie wro­cław­scy dos­ta­wi­li od za­cho­du wąs­ki bu­dy­nek miesz­kal­ny, a za­my­ka­ją­ce tra­pe­zo­i­dal­ny dzie­dzi­niec wew­nęt­rzny od po­łud­nia skrzy­dło po­łud­nio­we wznie­sio­ne zos­ta­ło przez jo­an­ni­tów po 1770 ro­ku. W okre­sie póź­niej­szym ro­ze­bra­no wschod­ni od­ci­nek mu­rów trwa­le łą­cząc głów­ny dzie­dzi­niec z dzie­dziń­cem wschod­nim.

PLAN ZAMKU W NAMYSŁOWIE W XVIII WIEKU, KURT BIMLER: DIE SCHLESISCHEN MASSIVEN WEHRBAUTEN 1940

NIECO WYIDEALIZOWANY WIDOK WSPÓŁCZESNY ZAMKU NA RYCINIE HENRYKA OSTROWSKIEGO

DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

STAN OBECNY

D

o cza­sów współ­czes­nych za­mek za­cho­wał się we względ­nie do­brym sta­nie, choć bio­rąc pod u­wa­gę fakt, że na­le­ży on do za­moż­ne­go właś­ci­cie­la (kon­cern Hei­ne­ken), je­go kon­dyc­ja po­zos­ta­wia wie­le do ży­cze­nia. Bu­dow­la stoi na te­re­nie bro­wa­ru i do­stęp do niej jest moc­no o­gra­ni­czo­ny - prak­tycz­nie po­dejść moż­na tyl­ko od wscho­du, gdzie przez fur­tę bram­ną pro­wa­dzi wej­ście na o­pusz­czo­ny i za­nied­ba­ny dzie­dzi­niec. Wej­ście to od lat po­zo­sta­je za­kra­to­wa­ne, ale po­zwa­la przy­naj­mniej rzu­cić okiem na za­bu­do­wę we­wnętrz­ną. Na dzie­dziń­cu oprócz moc­no o­dra­pa­nych już ele­wa­cji uwa­gę przy­cią­ga póź­no­re­ne­san­so­wa, oz­do­bio­na ma­szka­ro­na­mi, gło­wa­mi lwów i mo­ty­wa­mi roś­lin­ny­mi stud­nia z 1600 ro­ku oraz za­byt­ko­wy ry­za­lit z nad­bu­do­wa­ną XIV-wiecz­ną ka­pli­cą.

ZAMEK W NAMYSŁOWIE: SKRZYDŁO PÓŁNOCNE

SKRZYDŁO POŁUDNIOWE ZAMKU

WIDOK WSCHODNI NA DZIEDZINIEC

DOJAZD

N

a­mys­łów po­ło­żo­ny jest o­ko­ło 50 km na wschód od Wroc­ła­wia, przy dro­dze 39 łą­czą­cej Kęp­no z Brze­giem. Częs­to za­trzy­mu­ją się tu­taj po­cią­gi z Wroc­ła­wia i Klucz­bor­ka. Po wyj­ściu z dwor­ca PKP lub po­ło­żo­ne­go nie­o­po­dal dwor­ca au­to­bu­so­we­go na­le­ży skrę­cić w le­wo w uli­cę Pod­wa­le i nas­tęp­nie iść wzdłuż miej­skich mu­rów ob­ron­nych. Po kil­ku­set met­rach na ho­ry­zon­cie wi­dać już za­mek. Dos­tę­pu do nie­go bro­ni jed­nak szla­ban i bud­ka straż­ni­cza, trze­ba więc przy bud­ce skrę­cić w pra­wo, a po ko­lej­nych stu met­rach w le­wo, w skwer im. kar­dy­na­ła Wy­szyń­skie­go, i na koń­cu skwe­ru jesz­cze raz w le­wo. Da­lej dro­ga pro­wa­dzi wąs­ką u­licz­ką wprost do zam­ko­wej bra­my.

LITERATURA

1. B. Guerquin: Zamki w Polsce, Arkady 1984
2. I. T. Kaczyńscy: Zamki w Polsce południowej, Muza SA 1999
3. L. Kajzer, J. Salm, S. Kołodziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001

ZAMEK W NAMYSŁOWIE, WSCHODNI SZCZYT SKRZYDŁA PÓŁNOCNEGO Z BRAMĄ

W pobliżu:
Bierutów - zamek książąt oleśnickich z XIII w., przebudowany, 13 km
Karłowice - zamek rycerski z XIV w., przebudowany, 28 km
Oleśnica - zamek książąt oleśnickich z XIV-XVI w., 30 km
Brzeg - zamek książąt brzeskich z XIV-XVI w., 33 km
Jelcz-Laskowice - ruina zamku książęcego z XIV-XVI w., 36 km
Oława - zamek książęcy z XIV w., przebudowany, 40 km

WARTO ZOBACZYĆ:

Frag­men­ty mu­rów ob­ron­nych, z któ­rych naj­star­sze po­sia­da­ją me­try­kę XIV-wiecz­ną. Ten za­my­ka­ją­cy mias­to ciąg u­moc­nień daw­niej u­bez­pie­cza­ło czter­dzieś­ci baszt i trzy bra­my: Wroc­ław­ska, Kra­kow­ska i Wod­na. Do dziś za­cho­wa­ła się bra­ma Kra­kow­ska - od­res­tau­ro­wa­na jest punk­tem wi­do­ko­wym i jed­ną z at­rak­cji tu­rys­tycz­nych Na­mys­ło­wa. Cie­ka­wos­tką po­zo­sta­ją dwa ar­ka­do­we prze­pus­ty w mu­rze, przez któ­re prze­pły­wa od­no­ga rze­ki Wi­da­wy two­rząc tzw. Wys­pę Młyń­ską.

tekst: 2011
fotografie: 2012
© Jacek Bednarek