|
ZAMEK W WOJNOWICACH, WIDOK OD POŁUDNIOWEG ZACHODU
|
|
granicach średniowiecznej wsi Wonowicz funkcjonowała w XIV wieku siedziba rycerska, której założycielem mógł być Johann Skopp, otrzymawszy wcześniej dobra wojnowickie od cesarza Karola V. W XV stuleciu należała do różnych rodzin śląskich, między innymi von Schellendorf oraz von Krickov. Gdy w 1511 roku zmarł bezpotomnie ostatni męski przedstawiciel drugiego z wymienionych rodów, nowym właścicielem folwarku został ceniony przez współczesnych poeta Achatius Haunold. Dwa lata później sprzedał on jednak Wojnowice mieszczaninowi wrocławskiemu Mikołajowi von Schebitz, który rozebrał stare założenie i rozpoczął budowę nowej siedziby na miarę własnych ambicji oraz potrzeb. Trwające 15 lat prace przy wznoszeniu nowego zamku zakończono w 1530 roku, a kiedy siedem lat później zmarł jego fundator, dobra wojnowickie przeszły w ręce Lukrecji Boner, córki lekarza Sebalda Hubera i żony Jakuba, przedstawiciela słynnej krakowsko-wrocławskiej rodziny bankierów. W latach 1545-60 Bonerowie przekształcili warownię w modną renesansową rezydencję.
|
|
ZAMEK NA RYSUNKU R. DRESCHERA Z 2. POŁOWY XIX WIEKU, NA OBRAZKU WIDOCZNY NIEISTNIEJĄCY JUŻ DREWNIANY MOST
|
WIDOK OD PÓŁNOCNEGO WSCHODU, DRZEWORYT Z 1886 ROKU
|
o śmierci Jakuba Bonera w 1572 roku pewne prace na zamku prowadził kolejny mąż Lukrecji, radca Królewskiej Śląskiej Komory Fiskalnej i ziemianin Andreas Hertwig. Wprawdzie w 1576 dobra wojnowickie powróciły w ręce rodziny von Schebitz, ale już szesnaście lat później synowie Jakuba i Lukrecji, Jakub oraz Sebald kupili zamek od Fryderyka von Schebitz. Później majątek bardzo często zmieniał właścicieli, którzy wywodzili się głównie z mieszczańskich rodów śląskich. W latach 1601-1945 użytkowały go m.in. rodziny: von Boberg (1601-18), von Sauerma (1618-46), Rotel (1646-52), von Mudrach (1652-1758), von Maltzahn (1758-1825), von Koschembahr (1825-1831), Priesemuth (1831-1870), Weitz (1873-1892), Schneider (1892-1926), von Johnston (1926-40) i von Livonius (1940-45). Okres ten charakteryzował się względnym spokojem i niewielką aktywnością właścicieli w kwestii zmian układu przestrzennego zamku czy jego wystroju, dzięki czemu narzucona mu w XVI wieku renesansowa forma nie uległa istotnym przekształceniom. Zamek został jednak zniszczony w czasie II wojny światowej. Zniszczenia te usunięto podczas restauracji realizowanej w latach 1961-84 przez nowego gospodarza, którym po upaństwowieniu zostało Stowarzyszenie Historyków Sztuki.
|
|
ZAMEK NA FOTOGRAFII Z OKOŁO 1910 ROKU
|
WIZERUNEK Z LAT 30. XX WIEKU
|
|
ezydencja szlachecka w Wojnowicach należy do bardzo rzadkich na terenie współczesnej Polski przykładów nawodnych siedzib obronnych, które do dziś zachowały w zasadniczym kształcie swoją dawną formę i pierwotny układ przestrzenny. Początkowo zamek składał się z trzech skrzydeł, do których wkrótce dobudowano czwarte, zamykające bardzo mały, symboliczny wręcz dziedziniec. W ten sposób powstało regularne ceglane założenie o wymiarach około 24x22 metry, otoczone fosą, z wjazdem umieszczonym od północy. Skrzydło północne jest trójkondygnacyjne, pozostałe posiadają po dwa piętra - wszystkie pokryte zostały dwuspadowym dachem wykończonym dachówką. W połowie XVI stulecia przy bramie wjazdowej postawiono smukłą wieżyczkę (zwieńczoną krenelażem w wieku XIX), a poszczególne skrzydła uzyskały schodkowe szczyty z wolutami. Około 1560 roku dziedziniec wewnętrzny wzbogacono w przyziemiu o nowe, renesansowe arkady; w jego obrębie postawiono wówczas studnię z ozdobną czworoboczną cembrowiną. W przeciągu następnych stuleci architektoniczny charakter rezydencji pozostał właściwie nienaruszony. Z większych inwestycji realizowanych w tym czasie wyróżnić można wzniesienie około 1650 roku nowego portalu wejściowego i zastąpienie w latach 60. XIX wieku drewnianego mostu wspartym na trzech arkadach mostem murowanym.
|
|
WSPÓŁCZESNY PLAN ZAMKU W WOJNOWICACH
|
piekunem zamku jest Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, które po otrzymaniu go w darze z rąk Ministerstwa Skarbu od 2014 roku prowadzi tutaj działalność statutową. Oprócz biur fundacji Kolegium obiekt mieści także restaurację i pokoje hotelowe. Obiekt sporadycznie udostępniany jest również do zwiedzania.
|
WIDOK ZAMKU OD PÓŁNOCNEGO I POŁUDNIOWEGO ZACHODU
|
FRAGMENT FASADY PÓŁNOCNEJ WIDZIANA Z MOSTU
|
SIEŃ ZAMKOWA, Z PRAWEJ RESTAURACJA
|
NA DRODZE PROWADZĄCEJ OD PÓŁNOCY W KIERUNKU MOSTU / DZIEDZINIEC
|
ieś Wojnowice leży około 20 km na północny zachód od centrum Wrocławia. Jest ona usytuowana nieco na uboczu i w związku z tym bezpośredni dojazd komunikacją publiczną prawdopodobnie nie jest możliwy. Pociągi na trasie Wrocław-Legnica zatrzymują się na oddalonej o 3 km stacji Mrozów. Dojazd samochodem z Wrocławia trasą 94 w kierunku Lubina, następnie po około 15 kilometrach w miejscowości Krępice należy skręcić na północ i kontynuując ten kurs dojechać do Mrozowa, a dalej do Wojnowic. Pod zamkiem darmowy parking. (mapa zamków województwa)
|
1. M. Chorowska: Rezydencje średniowieczne na Śląsku, OFPWW 2003
2. B. Guerquin: Zamki w Polsce, Arkady 1984
3. I. T. Kaczyńscy: Zamki w Polsce południowej, Muza SA 1999
4. L. Kajzer, J. Salm, S. Kołodziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001
5. R. M. Łuczyński: Zamki i pałace Dolnego Śląska, OWPW 1997
|
W pobliżu:
Wrocław-Leśnica - barokowy zespół obronny XVIIw., 9 km
Źródła - kościół obronny późnoromański XIIIw., 9 km
Wrocław - zamki wrocławskie, 21 km
Smolec - pozostałości zamku XIVw., 24 km
|
tekst: 2002
fotografie: 2016
© Jacek Bednarek
|
|