ZAMEK W WOJNOWICACH, WIDOK OD POŁUDNIOWEG ZACHODU

grani­cach śre­dnio­wiecz­nej wsi Wo­no­wicz fun­kcjo­no­wa­ła w XIV wie­ku sie­dzi­ba ry­cer­ska, któ­rej za­ło­ży­cie­lem mógł być Jo­hann Skopp, otrzy­maw­szy wcze­śniej do­bra woj­no­wic­kie od ce­sa­rza Ka­ro­la V. W XV stu­le­ciu na­le­ża­ła do róż­nych ro­dzin ślą­skich, mię­dzy in­ny­mi von Schel­len­dorf o­raz von Kric­kov. Gdy w 1511 ro­ku zmarł bez­po­tom­nie os­tat­ni męs­ki przed­sta­wi­ciel dru­gie­go z wy­mie­nio­nych ro­dów, no­wym właś­ci­cie­lem fol­war­ku zo­stał ce­nio­ny przez współ­czes­nych po­e­ta Acha­tius Hau­nold. Dwa la­ta póź­niej sprze­dał on jed­nak Woj­no­wi­ce miesz­cza­ni­no­wi wro­cław­skie­mu Mi­ko­ła­jo­wi von Sche­bitz, któ­ry ro­ze­brał sta­re za­ło­że­nie i ro­zpo­czął bu­do­wę no­wej sie­dzi­by na mia­rę włas­nych am­bi­cji o­raz po­trzeb. Trwa­ją­ce 15 lat pra­ce przy wzno­sze­niu no­we­go zam­ku za­koń­czo­no w 1530 ro­ku, a kie­dy sie­dem lat póź­niej zmarł je­go fun­da­tor, do­bra woj­no­wic­kie prze­szły w rę­ce Lu­kre­cji Bo­ner, cór­ki le­ka­rza Se­bal­da Hu­be­ra i żo­ny Ja­ku­ba, przed­sta­wi­cie­la słyn­nej kra­kow­sko-wro­cław­skiej ro­dzi­ny ban­kie­rów. W la­tach 1545-60 Bo­ne­ro­wie prze­kształ­ci­li wa­row­nię w mod­ną re­ne­san­so­wą re­zy­den­cję.

ZAMEK NA RYSUNKU R. DRESCHERA Z 2. POŁOWY XIX WIEKU, NA OBRAZKU WIDOCZNY NIEISTNIEJĄCY JUŻ DREWNIANY MOST

WIDOK OD PÓŁNOCNEGO WSCHODU, DRZEWORYT Z 1886 ROKU

o śmier­ci Ja­ku­ba Bo­ne­ra w 1572 ro­ku pe­wne pra­ce na zam­ku pro­wa­dził ko­lej­ny mąż Lu­kre­cji, rad­ca Kró­lew­skiej Ślą­skiej Ko­mo­ry Fis­kal­nej i zie­mia­nin An­dre­as Her­twig. Wpra­wdzie w 1576 do­bra woj­no­wic­kie po­wró­ci­ły w rę­ce ro­dzi­ny von Sche­bitz, ale już szes­naś­cie lat póź­niej sy­no­wie Ja­ku­ba i Lu­kre­cji, Ja­kub o­raz Se­bald ku­pi­li za­mek od Fry­de­ry­ka von Sche­bitz. Póź­niej ma­ją­tek bar­dzo czę­sto zmie­niał wła­ści­cie­li, któ­rzy wy­wo­dzi­li się głó­wnie z miesz­czań­skich ro­dów śląs­kich. W la­tach 1601-1945 użyt­ko­wa­ły go m.in. ro­dzi­ny: von Bo­berg (1601-18), von Sa­uer­ma (1618-46), Ro­tel (1646-52), von Mu­drach (1652-1758), von Malt­zahn (1758-1825), von Ko­schem­bahr (1825-1831), Prie­se­muth (1831-1870), Weitz (1873-1892), Schnei­der (1892-1926), von John­ston (1926-40) i von Li­vo­nius (1940-45). Okres ten cha­rak­te­ry­zo­wał się względ­nym spo­ko­jem i nie­wiel­ką ak­tyw­noś­cią właś­ci­cie­li w kwe­stii zmian u­kła­du prze­strzen­ne­go zam­ku czy jeg­o wys­tro­ju, dzię­ki cze­mu na­rzu­co­na mu w XVI wie­ku re­ne­san­so­wa for­ma nie u­leg­ła is­tot­nym prze­kształ­ce­niom. Za­mek zos­tał jed­nak znisz­czo­ny w cza­sie II woj­ny świa­to­wej. Znisz­cze­nia te usu­nię­to pod­czas re­stau­ra­cji re­a­li­zo­wa­nej w la­tach 1961-84 przez no­we­go gos­po­da­rza, któ­rym po upań­stwo­wie­niu zo­sta­ło Sto­wa­rzy­sze­nie His­to­ry­ków Sztu­ki.

ZAMEK NA FOTOGRAFII Z OKOŁO 1910 ROKU

WIZERUNEK Z LAT 30. XX WIEKU

ezy­den­cja szla­che­cka w Woj­no­wi­cach na­le­ży do bar­dzo rzad­kich na te­re­nie współ­czes­nej Pol­ski przy­kła­dów na­wod­nych sie­dzib o­bron­nych, któ­re do dziś za­cho­wa­ły w za­sad­ni­czym kształ­cie swo­ją da­wną for­mę i pier­wot­ny układ prze­strzen­ny. Po­czą­tko­wo za­mek skła­dał się z trzech skrzy­deł, do któ­rych wkrót­ce do­bu­do­wa­no czwar­te, za­my­ka­ją­ce bar­dzo ma­ły, sym­bo­licz­ny wręcz dzie­dzi­niec. W ten spo­sób po­wsta­ło re­gu­lar­ne ce­gla­ne za­ło­że­nie o wy­mia­rach o­ko­ło 24x22 me­try, oto­czo­ne fo­są, z wja­zdem u­miesz­czo­nym od pół­no­cy. Skrzy­dło pół­no­cne jest trój­kon­dyg­na­cyj­ne, po­zo­sta­łe po­sia­da­ją po dwa pię­tra - wszy­stkie po­kry­te zo­sta­ły dwu­spa­do­wym da­chem wy­koń­czo­nym da­chów­ką. W po­ło­wie XVI stu­le­cia przy bra­mie wja­zdo­wej po­sta­wio­no smu­kłą wie­życz­kę (zwień­czo­ną kre­ne­la­żem w wie­ku XIX), a po­szcze­gól­ne skrzy­dła u­zys­ka­ły schod­ko­we szczy­ty z wo­lu­ta­mi. Oko­ło 1560 ro­ku dzie­dzi­niec we­wnęt­rzny wzbo­ga­co­no w przy­zie­miu o no­we, re­ne­san­so­we ar­ka­dy; w je­go ob­rę­bie po­sta­wio­no wów­czas stu­dnię z oz­dob­ną czwo­ro­bocz­ną cem­bro­wi­ną. W prze­cią­gu na­stęp­nych stu­le­ci ar­chi­tek­to­nicz­ny cha­rak­ter re­zy­den­cji po­zos­tał właś­ci­wie nie­na­ru­szo­ny. Z więk­szych in­we­sty­cji re­a­li­zo­wa­nych w tym cza­sie wy­róż­nić mo­żna wznie­sie­nie o­ko­ło 1650 ro­ku no­we­go por­ta­lu wej­ścio­we­go i za­stą­pie­nie w la­tach 60. XIX wie­ku dre­wnia­ne­go mo­stu wspar­tym na trzech ar­ka­dach mo­stem mu­ro­wa­nym.

WSPÓŁCZESNY PLAN ZAMKU W WOJNOWICACH

pie­ku­nem zam­ku jest Ko­le­gium Eu­ro­py Wschod­niej im. Ja­na No­wa­ka-Je­zio­rań­skie­go, któ­re po otrzy­ma­niu go w da­rze z rąk Mi­nis­ter­stwa Skar­bu od 2014 ro­ku pro­wa­dzi tu­taj dzia­łal­ność sta­tu­to­wą. Oprócz biur fun­da­cji Ko­le­gium obiekt mie­ści tak­że re­stau­ra­cję i po­ko­je ho­te­lo­we. Obiekt spo­ra­dy­cznie u­dos­tęp­nia­ny jest rów­nież do zwie­dza­nia.

Zamek Wojnowice
ul. Zamkowa 2, 55-330 Wojnowice
tel.: 792 083 527
e-mail: office(at)zamekwojnowice.com.pl

WIDOK ZAMKU OD PÓŁNOCNEGO I POŁUDNIOWEGO ZACHODU

FRAGMENT FASADY PÓŁNOCNEJ WIDZIANA Z MOSTU

SIEŃ ZAMKOWA, Z PRAWEJ RESTAURACJA

NA DRODZE PROWADZĄCEJ OD PÓŁNOCY W KIERUNKU MOSTU / DZIEDZINIEC

ieś Woj­no­wi­ce le­ży oko­ło 20 km na pół­no­cny za­chód od cen­trum Wro­cła­wia. Jest ona usy­tu­o­wa­na nie­co na ubo­czu i w zwią­zku z tym bez­po­śre­dni do­jazd ko­mu­ni­ka­cją pu­blicz­ną pra­wdo­po­dob­nie nie jest mo­żli­wy. Po­cią­gi na tra­sie Wro­cław-Le­gni­ca za­trzy­mu­ją się na od­da­lo­nej o 3 km sta­cji Mro­zów. Do­jazd sa­mo­cho­dem z Wro­cła­wia tra­są 94 w kie­run­ku Lu­bi­na, na­stę­pnie po oko­ło 15 ki­lo­me­trach w mie­jsco­woś­ci Krę­pi­ce na­le­ży skrę­cić na pół­noc i kon­ty­nu­u­jąc ten kurs do­je­chać do Mro­zo­wa, a da­lej do Woj­no­wic. Pod zam­kiem dar­mo­wy par­king.
(ma­pa zam­ków wo­je­wódz­twa)

1. M. Chorowska: Rezydencje średniowieczne na Śląsku, OFPWW 2003
2. B. Guerquin: Zamki w Polsce, Arkady 1984
3. I. T. Kaczyńscy: Zamki w Polsce południowej, Muza SA 1999
4. L. Kajzer, J. Salm, S. Kołodziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001
5. R. M. Łuczyński: Zamki i pałace Dolnego Śląska, OWPW 1997

FASADA ZACHODNIA

W pobliżu:
Wrocław-Leśnica - barokowy zespół obronny XVIIw., 9 km
Źródła - kościół obronny późnoromański XIIIw., 9 km
Wrocław - zamki wrocławskie, 21 km
Smolec - pozostałości zamku XIVw., 24 km

tekst: 2002
fotografie: 2016
© Jacek Bednarek