RUINA STRAŻNICY W RYCZOWIE, WIDOK OD ZACHODU

a­row­nia w Ry­czo­wie zbu­do­wa­na zos­ta­ła naj­praw­do­po­dob­niej z ini­cja­ty­wy Ka­zi­mie­rza Wiel­kie­go ja­ko og­ni­wo w łań­cu­chu straż­nic kró­lew­skich strze­gą­cych bez­pie­czeń­stwa po­łu­dnio­wej gra­ni­cy Rze­czy­pos­po­li­tej. Ta nie­po­zor­na twier­dza u­zu­peł­nia­ła lu­kę po­mię­dzy od­da­lo­ny­mi od sie­bie o za­led­wie kil­ka ki­lo­me­trów zam­ka­mi: Woł­ków w Pod­zam­czu, ro­do­wą sie­dzi­bą Pi­lec­kich w Smo­le­niu o­raz nie­co mniej­szym od nich za­ło­że­niem ob­ron­nym w Byd­li­nie. Przy tak gęs­tej sie­ci o­biek­tów wa­row­nych prze­ni­ka­nie du­żych grup wro­ga nie mo­gło po­zos­tać nie­za­u­wa­żo­ne. Przy­pusz­czal­nie im­puls do or­ga­ni­za­cji szczel­ne­go łań­cu­cha u­moc­nień da­ło na­si­la­ją­ce się od po­cząt­ku XIV stu­le­cia za­gro­że­nie ze stro­ny czes­kiej - w od­leg­łoś­ci za­led­wie dnia mar­szu od Ry­czo­wa prze­bie­ga­ła bo­wiem gra­ni­ca z za­leż­nym od Czech księs­twem sie­wier­skim i by­tom­skim. Po­wią­za­nie ist­nie­nia wa­row­ni z de­cyz­ją Ka­zi­mie­rza Wiel­kie­go po­zo­sta­je jed­nak kwes­tią je­dy­nie do­mys­łów, po­nie­waż nie za­cho­wa­ły się żad­ne do­wo­dy ani źród­ła pi­sa­ne iden­ty­fi­ku­ją­ce o­so­bę jej fun­da­to­ra. O Ry­czo­wie wspo­mi­na­ją do­pie­ro do­ku­men­ty z 1416 ro­ku, gdzie przy­wo­ła­no Ja­na z Kwaś­nio­wa ja­ko pa­na trzy­ma­ją­ce­go tę wieś w zas­ta­wie, lecz brak w nich ja­kiej­kol­wiek ad­no­ta­cji o zam­ku. Nie­za­leż­nie jed­nak, kto obiekt u­żyt­ko­wał, nie czy­nił te­go zbyt dłu­go, bo już w XV stu­le­ciu straż­ni­ca zos­ta­ła o­pusz­czo­na i szyb­ko po­pad­ła w ru­i­nę. W okre­sie mię­dzy­wo­jen­nym część ska­ły ob­su­nę­ła się, a wraz z nią pół­noc­no-wschod­ni frag­ment zam­ku. Ko­lej­nych znisz­czeń do­ko­na­li miesz­kań­cy Ry­czo­wa, któ­rzy wy­sa­dzi­li frag­ment wa­pien­ne­go os­tań­ca ce­lem po­zys­ka­nia su­row­ca do bu­do­wy do­mu miesz­kal­ne­go. Mu­ry za­bez­pie­czo­no w la­tach 60. XX wie­ku.

REKONSTRUKCJA WAROWNI WG B. DREJEWICZ, ŹRÓDŁO: ZAMKI I OBIEKTY WAROWNE JURY KRAKOWSKO-CZĘSTOCHOWSKIEJ

traż­ni­cę zbu­do­wa­no na nie­dos­tęp­nej wa­pien­nej ska­le na wy­pięt­rze­niu w jej naj­wyż­szej, wschod­niej częś­ci. Cen­tral­ną część te­go za­ło­że­nia sta­no­wił nie­wiel­ki 2- lub 3-pięt­ro­wy, wzmoc­nio­ny przy­po­ra­mi gmach w for­mie wie­ży miesz­kal­nej wznie­sio­nej na pla­nie czwo­ro­bo­ku zbli­żo­ne­go do tra­pe­zu o wy­mia­rach 16x11x12,5x10 me­trów. Praw­do­po­dob­nie poz­ba­wio­ny był on kla­sycz­ne­go wej­ścia, a je­dy­na dro­ga do środ­ka pro­wa­dzi­ła po dra­bi­nie lub za poś­red­nic­twem drew­nia­ne­go po­mos­tu. U do­łu do pod­nó­ża ska­ły przy­le­gał od pół­no­cy nie­wiel­ki dzie­dzi­niec o wy­mia­rach 15x25 met­rów, na któ­rym sku­pio­ne by­ły bu­dyn­ki dla stra­ży i drew­nia­na za­bu­do­wa gos­po­dar­cza. Ca­łość za­ło­że­nia o­ta­czał sys­tem for­ty­fi­ka­cyj­ny w pos­ta­ci fo­sy o sze­ro­koś­ci 7-10 met­rów, wy­so­kie­go na o­ko­ło 1,5 met­ra drew­nia­no-ziem­ne­go wa­łu i wew­nętrz­ne­go wa­łu z drew­nia­nym czę­sto­ko­łem.

PLAN RUIN ZAMKU W RYCZOWIE

a­cho­wa­ły się skrom­ne frag­men­ty mu­rów ma­gis­tral­nych o­raz o­ta­cza­ją­cy ska­łę wy­so­ki na 1,5 met­ra ziem­ny wał. Na te­ren straż­ni­cy wstęp jest wol­ny, ale bez sprzę­tu do wspi­nacz­ki zdo­by­cie jej mo­że być trud­ne, a co naj­mniej ry­zy­kow­ne.

RYCZÓW, POZOSTAŁOŚCI STRAŻNICY KRÓLEWSKIEJ

u­i­na po­ło­żo­na jest we wschod­niej części wsi, na skra­ju la­su przy ul. Basz­to­wej . Pro­wa­dzą do niej szla­ki: żół­ty z kie­run­ku Byd­li­na, czar­ny z Udo­rza o­raz nie­bies­ki z Pod­zam­cza i Smo­le­nia. (ma­pa zam­ków)

1. B. Guerquin: Zamki w Polsce, Arkady 1984
2. L. Kajzer, J. Salm, S. Kołodziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001
3. R. Sypek: Zamki i obiekty warowne Jury Krakowsko-Częstochowskiej

SAMOTNY WAPIENNY OSTANIEC Z RELIKTAMI STRAŻNICY ZNAJDUJE SIĘ NA WIELKIEJ POLANIE NA WSCHÓD OD ZABUDOWAŃ MIESZKALNYCH

W pobliżu:
Podzamcze - ruina zamku Ogrodzieniec XIV/XVIw., 4 km
Bydlin - ruina zamku rycerskiego XIII/XIVw., 6 km
Smoleń - ruina zamku rycerskiego XIVw., 6 km
Pilica - zamek rycerski XIVw., przebudowany na dwór obronny XVIIw., 7 km
Rabsztyn - ruina zamku królewskiego XIVw., 15 km
Udórz - pozostałości zamku rycerskiego XIV/XVw., 15 km szlakiem lub 23 km samochodem
Morsko - ruina zamku XIVw., 20 km

tekst: 2001
fotografie: 2009
© Jacek Bednarek