|
ZAMEK W SMOLENIU, WIDOK OD STRONY ZACHODNIEJ
|
|
olegając na opinii XVI-wiecznego kronikarza
Macieja Stryjkowskiego już w drugiej połowie XIII wieku mógł funkcjonować na górze zamkowej gród warowny, zapewne jeszcze konstrukcji drewnianej, który w latach 1304-5 został spalony przez wojska
Władysława Łokietka podczas walk z królem czeskim
Wacławem II o sukcesję krakowską. Owe spekulacyjne "mógł" wynika z faktu, że w początkowej fazie istnienia tej lokacji stosowano różne jej nazewnictwo; oprócz najczęściej spotykanego określenia Pilcza używano też pochodzących od rzeki Pilicy terminów: Pilciam, Pylczam i Pelciszka. Zgodnie ze słowami kronikarza zamek o nazwie Pelciszka wraz z Lelowem i Wiślicą miał Łokietek z pomocą wojsk węgierskich odbić z rąk czeskich. Według alternatywnej tezy przywołany opis dotyczy miejscowości Pełczyska w ziemi sandomierskiej, a nie zamku Pilcza, z którym niektórzy badacze ten przekaz łączyli. Rozbieżności zdań w tej kwestii nie ułatwiają wyniki badań archeologicznych, potwierdzające funkcjonowanie we wczesnym średniowieczu założeń obronnych w Skałach Zegar, na górze Biśnik i górze Grodzisko Pańskie, czyli w bliskiej odległości od Smolenia. Grody te zostały opuszczone, a być może wcześniej zniszczone, jeszcze przed połową wieku XIV, co mogło być rezultatem najazdów tatarskich lub miało związek z walkami pomiędzy namiestnikiem krakowskim
Henrykiem Brodatym i pretendentem do tronu księciem mazowieckim Konradem.
|
|
WIDOK NA ZAMEK WYSOKI Z DZIEDZIŃCA WSCHODNIEGO
|
a obecnym etapie naszej znajomości źródeł pisanych, architektonicznych i archeologicznych należy powstanie murowanego założenia obronnego łączyć z inicjatywą
wojewodyWojewoda (łac. comes palatinus – komes pałacowy, palatyn) – organ administracji państwowej w Polsce. W I Rzeczypospolitej wojewodowie należeli do grona urzędów senatorskich, jednak w zależności od terenów, z których pochodzili, mieli różne kompetencje. Urząd wojewody zaczął funkcjonować w czasach nowożytnych w Koronie, a częściowo na Litwie, jako zwierzchnik województwa i jego administracji, ale z iluzoryczną władzą. Wojewodowie: krakowski, poznański, wileński, trocki, sandomierski i kaliski (oraz kasztelan krakowski) byli specjalnie wyróżnieni posiadaniem powierzonych im kluczy do skarbca koronnego na Wawelu. sandomierskiego Ottona z Pilczy herbu Topór (+1384) lub jego ojca Jana (+~1360),
kasztelanaKasztelan (łac. comes castellanus, komes grodowy, żupan) – urzędnik lokalny w średniowiecznej Polsce. Zajmował się administracją gospodarczą (ściąganiem danin na rzecz panującego), obroną i sądownictwem na terenie kasztelanii. Podlegali mu chorąży, wojski, sędzia grodowy i włodarz. radomskiego i pierwszego źródłowo potwierdzonego pana tutejszych włości. Zbudowany w połowie XIV wieku zamek po raz pierwszy wzmiankowany był w dokumencie z roku 1396, gdzie wymieniono
burgrabiego zamkowegoBurgrabia (łac. burggrabius capitanei, dawniej także murgrabia) – urząd grodzki I Rzeczypospolitej, zastępca starosty grodowego. Jako zarządca zamku (łac. praefectus castrorum) czuwał nad powierzonym sobie zamkiem, dbając o bezpieczeństwo miasta. Jego kompetencje w wielu przypadkach pokrywały się z kompetencjami podstarościego. Burgrabia przeprowadzał egzekucję sądową, aresztował zakłócających sesje sądowe, chwytał przestępców. Od 1507 na mocy specjalnej konstytucji sejmowej do jego kompetencji należało pilnowanie bezpieczeństwa na drogach. . Jednak pośrednio na wcześniejsze funkcjonowanie warowni może wskazywać pojawienie się w 1368 roku kapelana kaplicy pw. NMP w Pilicy, którą identyfikuje się z kaplicą zamkową, gdyż w mieście taki kościół nie istniał. Zamek od początku stanowił siedzibę rodu Toporczyków należącego w XIV stuleciu do grona najbogatszych i najpotężniejszych w całym państwie, zajmując często drugie miejsce w Państwie po rodzinie królewskiej. Otton posiadał jedynie córkę Elżbietę (+1420), która po jego śmierci odziedziczyła ogromne posiadłości łańcuckie wraz Pilicą i stała się najbogatszą panną w Polsce. Po dwóch krótkich małżeństwach, zaledwie 25-letnia już podwójna wdowa w 1397 roku wyszła za mąż za kasztelana nakielskiego Wincentego Granowskiego herbu Leliwa, a gdy ten w roku 1410 zmarł nagle w Toruniu - prawdopodobnie w wyniku otrucia przez środowiska prokrzyżackie - wyszła za mąż po raz czwarty stając się bohaterką skandalu sięgającego samych szczytów władzy. Czwartym mężem Elżbiety został bowiem w 1417 roku sam
Władysław Jagiełło , który (wg Długosza) przedziwną do niej pałał miłością. Ze względu na zaawansowany wiek szlachcianki, a tym samym niewielkie szanse na urodzenie tak oczekiwanego przez szlachtę męskiego potomka królewskiego, możni w większości potępili związek króla z 45-letnią kobietą i demonstracyjnie odmówili wzięcia udziału w uroczystościach ślubnych. Jeszcze dalej w krytyce królewskiej posunął się podkanclerzy Stanisław Ciołek, który napisał ohydny paszkwil, porównując w nim Elżbietę do starej, wyczerpanej porodami cuchnącej maciory.
|
|
|
ZAMEK W SMOLENIU, K. STRONCZYŃSKI OPISY I WIDOKI ZABYTKÓW W KRÓLESTWIE POLSKIM 1844-55
|
Elżbieta z Pilczy Granowska (prawd. 1372) była jedynym dzieckiem wojewody sandomierskiego Ottona z Pilczy i Jadwigi Melsztyńskiej (matki chrzestnej Władysława Jagiełły). Po śmierci ojca została spadkobierczynią ogromnego majątku, co w połączeniu z nieprzeciętną - jak pisano - urodą czyniło ją jedną z najatrakcyjniejszych partii w królestwie. Przymioty te sprawiły, że już w wieku 17 lat miała zostać porwana i zaślubiona przez śląskiego rycerza Wisła Czambora. Związek ten przerwał po niespełna dwóch latach Jan z Jicina, który na polecenie Jagiełły uwolnił Elżbietę, a następnie...ożenił się z nią, zaś starającego się dochodzić swych praw do małżeństwa Czambora zabił strzałem z kuszy. Powyższa historia znajduje potwierdzenie jedynie w zapisach Jana Długosza, którego niechęć do Jagiełły jest powszechnie znana, dlatego niektórzy historycy kwestionują dwa pierwsze małżeństwa szlachcianki tłumacząc je jako zmyślone przez kronikarza na potrzeby zdyskredytowania Elżbiety.
Historycznie potwierdzone jest natomiast małżeństwo z kasztelanem nakielskim Wincentym Granowskim, poślubionego przez nią w październiku 1397 roku. Z trwającego trzynaście lat związku urodziło się co najmniej pięcioro dzieci: Jadwiga, Otton, Elżbieta, Ofka oraz Jan - późniejszy założyciel rodu Pileckich. Czwartym (lub tylko drugim) mężem Elżbiety został Władysław Jagiełło, który po śmierci Anny Cylejskiej postanowił poślubić wdowę, co większość szlachty i królewskiego dworu miała mu za złe, krytykując zaawansowany wiek oraz dużą ilość dzieci, ale również "kazirodczy" charakter takiego związku - matka kandydatki była bowiem równocześnie matką chrzestną króla na jego chrzcie w 1386 roku. Zaślubiny i koronacja nowej królowej odbyły się w atmosferze skandalu, wielu możnych nie wzięło w niej udziału, a wojewoda poznański Sędziwój z Ostroroga wykrzyczał królowi, że może sobie koronować Elżbietę wszystkimi koronami, jakie są w skarbcu, oni i tak jej nie uznają...
Elżbieta zmarła 14 maja 1420 roku, przypuszczalnie na gruźlicę. O tym, jak wielka mogła być niechęć dworu do królowej (przynajmniej według słów Długosza), świadczyć może reakcja mieszkańców Krakowa: [...] wieść o śmierci głęboką radością dwór królewski i całe Królestwo Polskie, ponieważ wszyscy razem cieszyli się, że hańba ich króla została zamazana i w czasie pogrzebu urządzili większą owację niż w czasie koronacji [...]. Wszyscy odziani w bardziej odświętne szaty brali udział w uroczystościach pogrzebowych królowej, wiwatując wśród śmiechu i radości.
|
|
|
CZTERY ŻONY WŁADYSŁAWA JAGIEŁŁY: JADWIGA ANDEGAWEŃSKA, ANNA CYLEJSKA, ELŻBIETA GRANOWSKA I ZOFIA HOLSZAŃSKA
RYCINA Z DZIEŁA LUDOVICA DECIUSA DE JAGIELLONUM FAMILIA LIBER II 1521
|
PASZKWIL STANISŁAWA CIOŁKA, 1419
Opowiadają, że lew, gdy rozwiązał się jego węzeł małżeński, radując się wolnością przemierzał lasy i bezkresne przestrzenie i tkliwą łagodnością obejmował wszystkie zwierzęta, z żadnym jednak nie miał zamiaru zawrzeć nowego związku, który jako pierwszy mógłby go narazić na hańbę. [...] Troskała się więc leśna społeczność, że lew nie spłaci długu naturze i gdy dopełnią się losy ojca, z braku potomstwa, żaden jego następca nie uraduje zwierząt, a one same dostaną się pod obcą opiekę i pożegnają z wolnością, do której przywykły. Przeto w puszczy zbiera się senat [...] lew zaś nawet nie chce słuchać tego, co uradzili. [...] Zagrzmiała i ugodziła uszy posłów wieść o weselu lwa z jakąś cuchnącą maciorą, wyjałowioną wieloma porodami, niezdolną już do rodzenia. [...] Lew [...] błąkał się tu i tam po kraju, niebawem cuchnąca maciora pewnego pastucha zajęła, jak powiadają, szałas w pobliżu i wysłała ptaka z kłamliwą wieścią, że w jego obecności ostrzem własnej motyki wykopała niezmierzone skarby. [...] Lew, oszukany na mnóstwo sofistycznych sposobów, nie tylko chytrością maciory [...] bierze ślub, odbywa pokładziny, wreszcie zwoławszy zgromadzenie wszystkich dostojników wyjaśnia warunek zawartego związku [...].
|
|
DRZEWORYT WG RYSUNKU B. PODBIELSKIEGO, TYGODNIK ILUSTROWANY 1862
|
ZAMEK NA RYSUNKU A. SCHOUPPE Z 1860 ROKU
|
a Elżbiecie kończy się linia genealogiczna Toporczyków z Pilicy i tym samym dochodzi do zmiany właścicieli dóbr pilickich, które objął Jan Granowski herbu Leliwa (+1476), pasierb i zaufany urzędnik Władysława Jagiełły. W posiadaniu tej linii rodowej Smoleń pozostawał przez ponad półtora wieku, wcześniej jednak został znacząco przez nich rozbudowany i przeszedł co najmniej jedną dużą modernizację, co mogło mieć związek z pożarem i zniszczeniami, jakie ostrożnie przypisuje się działalności grup zbrojnych w latach 1455-58, które w tym czasie pustoszyły pogranicze polsko-śląskie w odwecie za niewypłacony żołd w wojnie trzynastoletniej. Jan Granowski z małżeństwa z Jadwigą Kurowską miał trzech synów; Stanisława, Jana i Ottona oraz trzy córki Zofię, Katarzynę i Barbarę. W wyniku podziału majątku po ojcu dobra pilickie objął wojewoda ruski Jan (II) (+1496), mecenas sztuki i właściciel wielkiego księgozbioru przechowywanego na zamku w Smoleniu. W 1492 zatrudnił on w charakterze pisarza i sekretarza renesansowego poetę, tłumacza i bajkopisarza
Biernata z Lublina , pracującego wcześniej m.in. u wychowawcy królewskich synów
Filippo Buonaccorsiego zwanego Kallimachem. Autor słynnego przysłowia Bez pracy nie będą kołacze pełnił na dworze Pileckich również funkcję kapelana zamkowego, którą kontynuował po śmierci Jana (II) dla jego syna - Jana (III) aż do roku 1516. Pomimo starannego wykształcenia starosta lubelski Jan (III) nad karierę polityczną przedkładał rzemiosło wojenne aktywnie uczestnicząc w wyprawach przeciwko Tatarom, Wołochom i Moskwie, walcząc m.in. w słynnej
bitwie pod Orszą (1514)Bitwa przeprowadzona 8 września 1514 pod Orszą, w czasie wojny litewsko-moskiewskiej w latach 1512–1522 pomiędzy wojskami litewsko-polskimi (ok. 30 tys. wojska) pod dowództwem hetmana wielkiego litewskiego ks. Konstantego Ostrogskiego a wojskami moskiewskimi (według różnych źródeł liczącymi od 35 do 80 tys. wojska) pod dowództwem Iwana Czeladnina. . Jan zmarł bezdzietnie w roku 1527, skutkiem tego wchodzący w skład większego majątku zamek odziedziczyło sześciu synów jego brata Stanisława, a po 1560 przeszedł on na własność syna jednego z sześciu braci - Jana (IV) Pileckiego (+1574),
rotmistrza królewskiegoRotmistrz – polski stopień wojskowy w kawalerii odpowiadający kapitanowi oraz nazwa dowódcy szwadronu. W dawnym wojsku dowódca roty albo chorągwi. i ostatniego pana na Smoleniu z rodu Leliwitów.
|
|
ZAMEK W SMOLENIU, TYGODNIK ILUSTROWANY 1877
|
DRZEWORYT WG RYSUNKU B. OLSZOWSKIEGO, TYGODNIK ILUSTROWANY 1879
|
o 1570 roku dobra pileckie trafiły w wyniku bliżej nieokreślonych zależności finansowych w ręce biskupa krakowskiego
Filipa Padniewskiego , a po nagłej śmierci hierarchy na sejmie wielkim w 1572 drogą dziedziczenia stały się domeną jego bratanka Wojciecha Padniewskiego (+1610), starosty dybowskiego. Ten jednak nie mieszkał już w zamku, lecz w zbudowanym u podnóża góry zamkowej dworze, a następnie w sąsiedniej Pilicy, gdzie kazał wznieść okazałą rezydencję typu
palazzo in fortezzaPalazzo in fortezza – specyficzny rodzaj pałacu, posiadający cechy obronne. Zazwyczaj był to budynek pałacowy otoczony umocnieniami typu bastejowego, bastionowego, a w oszczędniejszych realizacjach parkanem i fosą. Idea tego typu budowli narodziła się w okresie renesansu we Włoszech i rozpowszechniła się w Europie. . Być może decyzję właściciela o opuszczeniu warowni, podyktowaną zmianą trendów w architekturze rezydencjalnej, rozwojem broni palnej oraz przede wszystkim potrzebą podniesienia komfortu użytkowników, przyspieszyło jej zdobycie w 1587 roku i częściowe zniszczenie przez wojska
Maksymiliana Habsburga , w wyniku którego odbudowa i modernizacja zamku nie miała już ekonomicznego uzasadnienia. Po Wojciechu właścicielem zarówno starego jak i nowego zamku został na krótko jego syn Stanisław comes de Pilcza Padniewski (+1611), po nim zaś dobra te przeszły na własność książąt Zbaraskich
Krzysztofa (+1627) i
Jerzego (+1631), a następnie Wiśniowieckich. Dalej przez małżeństwo z Heleną Wiśniowiecką weszły w skład bogatej domeny wojewody mazowieckiego
Stanisława Warszyckiego (+1680), w tym czasie jednak Smoleń był już niemal całkowicie opuszczony nie przedstawiając większej wartości zarówno od strony gospodarczej jak i militarnie. Jeszcze w 1655 roku wykorzystano go do obrony przed wojskami szwedzkimi, które według tradycji zdobyły go, a następnie spaliły. Po wyjściu Szwedów Warszycki zaoferował zdewastowaną przez nich warownię Franciszkanom na siedzibę, jednak Ci odmówili, co ostatecznie przypieczętowało jej losy.
|
|
LITOGRAFIA N. ORDY, ALBUM WIDOKÓW, 1881
|
d prawnuczki Stanisława Warszyckiego
Agnieszki Emercjanny Warszyckiej (+~1736), kobiety nad wyraz ekscentrycznej, przez współczesnych podejrzewanej wręcz o chorobę psychiczną, majątek pilicki nabyła w 1730 roku synowa Jana III Sobieskiego
Maria Józefa z Wesslów (+1761), aby tuż przed śmiercią przekazać go z wyjątkiem 2 domków z ogrodami bratankowi
Teodorowi Wesslowi (+1791). Po trzecim rozbiorze Polski Smoleń znalazł się pod panowaniem władz austriackich, które zleciły częściową rozbiórkę murów starego zamku z przeznaczeniem na komorę graniczną. Swój udział w dziele zniszczenia mieli również okoliczni mieszkańcy i tropiciele skarbów; mamieni legendami przekopywali średniowieczne lochy w poszukiwaniu szczęścia, rozkuwali mury niechybnie przyspieszając ich erozję. Proces ten wstrzymał w latach 40. XIX wieku
Roman Hubicki (+1861), założyciel fabryki "Batawia' produkującej śrut strzelniczy. Wykorzystał on studnię zamkową do czerpania surowca na potrzeby prowadzonej przez siebie produkcji, ale jednocześnie jako miłośnik historii i pasjonat zabytków narodowych prowadził wiele prac na zamku dążąc do jego uporządkowania i odgruzowania. W 1845 roku polecił oczyścić teren po południowej stronie warowni, aby urządzić w tym miejscu winnice. Na głębokości około metra natrafiono wówczas na znaczną ilość ludzkich kości przemieszanych pozostałościami broni białej oraz wyposażenia wojennego w postaci ostróg, strzemion i toporów, co wskazywać mogło na pozostałości oblężenia z okresu średniowiecza. Prawdopodobnie w tym czasie częściowo odrestaurowano również wieżę zamkową oraz odkryto na jednym z podzamczy relikty cmentarzyska łużyckiego. Kolejnych zniszczeń doznał zamek podczas I wojny światowej, kiedy wielokrotnie był ostrzeliwany i przechodził z rąk do rąk walczących tu oddziałów rosyjskich i austriackich. Zabezpieczono go w formie trwałej ruiny w latach 50. i 60. XX wieku, jednak pozbawiona stałej opieki budowla z czasem coraz bardziej
poddawała się postępującej przyrodzie , by w roku 2010 ulec jej naporowi - okoliczne drzewa nie wytrzymały ciężaru śniegu i przewróciły się na zachodni narożnik zamku doprowadzając do jego zawalenia. W roku 2013 rozpoczęto prace konserwacyjne połączone z częściową odbudową zabytku, które zakończono w roku 2016. Warto jeszcze wspomnieć, że krążące wśród okolicznej ludności opowieści o ukrytym na zamku skarbie nie były bezpodstawne, bowiem w latach 90. wykopano na jego terenie naczynie wypełnione monetami pochodzącymi sprzed kilku wieków.
|
|
|
SMOLEŃ NA FOTOGRAFIACH Z POCZĄTKU XX WIEKU
|
|
arownia prezentuje typ twierdzy górskiej z wyraźnie wyodrębnionym, wzniesionym na trudno dostępnej wapiennej skale
zamkiem górnym i rozmieszczonymi osiowo przedzamczami składającymi się na zabudowania zamku dolnego. Całość zajmuje jedno z najwyższych wzniesień Jury Krakowsko-Częstochowskiej o wypiętrzeniu 486 metrów n.p.m. Dominantę zamku górnego stanowi cylindryczna wieża o średnicy 7,5 metra, od której mury obwodowe biegły po krawędzi skały. Jej funkcją w przeszłości była obrona przyczółka po zajęciu pozostałej części warowni przez napastników, służyła również jako platforma obserwacyjna i miejsce przekazywania sygnałów informacyjnych. We wschodniej części zespołu stał budynek mieszkalny o dwóch lub trzech kondygnacjach, połączony z wieżą kładką prowadzącą ze ściany szczytowej do wejścia usytuowanego w jej górnych partiach, na drewniany podest, skąd schodami można się było dostać na jej szczyt. Niewielką przestrzeń oddzielającą dom mieszkalny od wieży zajmował dziedziniec z wykutą w skale cysterną na wodę o głębokości kilku metrów. Jedyne wejście do zamku górnego wiodło przez otwór wykuty w północnej kurtynie murów obwodowych.
|
|
PLAN ZAMKU W SMOLENIU: 1. ZAMEK GÓRNY, 2. PRZEDZAMCZE WSCHODNIE, 3. PRZEDZAMCZE ZACHODNIE
|
aplecze gospodarcze zamku stanowiło przedzamcze wschodnie zamknięte w pięcioboku murów o grubości ok. 2 metrów, zwieńczonych krenelażem ze strzelnicami i wyposażonych w drewniany ganek dla straży. Południowo-wschodnią część obwodu flankowała wysunięta poza jego linię półbaszta, przypuszczalnie połączona z drewnianym budynkiem, o istnieniu którego mogą świadczyć znaleziska archeologiczne. Wjazd na przedzamcze wschodnie prowadził od strony zachodniej, przez
ostrołukową bramę , gdzie zachowały się wgłębienia na mechanizm służący do spuszczania brony. Podejście do bramy utrudniała sucha fosa, a przed nią wał odcinkowy wykorzystujący po części naturalne ukształtowanie terenu i skał. Nad fosą przerzucono kładkę i most zwodzony, który po podniesieniu na łańcuchach swej części ruchomej dodatkowo zabezpieczał zamkniętą bramę.
|
|
PRZEDZAMCZE WSCHODNIE: 1. NAROŻNA PÓŁWIEŻA, 2. OTWORY Z HIPOTETYCZNYMI DZIAŁOBITNIAMI, 3. PRZEJAZD BRAMNY
|
PRZEDZAMCZE ZACHODNIE: 1. WIEŻA MIESZKALNA, 2. PAŁAC ZAMKOWY, 3. STUDNIA, 4. WIEŻA FLANKUJĄCA WEJŚCIE NA PRZEDZAMCZE,
5. FURTA BRAMNA, 6. POZOSTAŁOŚCI BUDYNKÓW DREWNIANYCH, 7. WEJŚCIE NA ZAMEK GÓRNY
|
rawdopodobnie w 2. połowie XV wieku Jan Granowski lub jego syn rozszerzył zakres funkcjonalny warowni przez rozbudowę przedzamcza na wypłaszczeniu
w części zachodniej zespołu , w oparciu o plan dostosowany do naturalnego ukształtowania wzgórza. Początkowo elementem dominującym była tutaj umieszczona w kurtynie północnej czworoboczna
wieża mieszkalna o dwóch kondygnacjach naziemnych i sklepionej piwnicy - istnieje hipoteza, że właśnie tutaj znajdowała się kwatera Biernata z Lublina, który przez 25 lat mieszkał i pracował w Smoleniu. Na przełomie XV i XVI stulecia przebudowano część zachodnią obwodu murów i w oparciu o nowy ich plan wzniesiono
tzw. pałac zamkowy posiadający dwie lub trzy kondygnacje, pomiędzy którymi komunikację zapewniały drewniane krużganki. Przyjmuje się, że w tej części zamku znajdowała się słynna biblioteka Pileckich, a być może również zbrojownia i komnaty mieszkalne, na co wskazują odnalezione liczne pozostałości kafli piecowych. Wjazd na przedzamcze prowadził wykutą w kurtynie południowej furtą, choć z racji jej niewielkiej szerokości było to raczej wejście dla pieszych lub ostatecznie - osób poruszających się konno. W pobliżu wejścia wykuto studnię, której głębokość jak dotąd nie została zbadana, jednak przypuszcza się, że pierwotnie mogła sięgać 100 metrów. Z przedzamcza zachodniego prowadziło jedyne wejście na zamek górny, zrealizowane po ganku strażniczym murów obronnych.
|
|
|
|
|
|
ZAMEK W SMOLENIU PRZED CZĘŚCIOWĄ REKONSTRUKCJĄ, FOTOGRAFIE WYKONANE LATEM 2009 ROKU
|
ZAMEK PO ZAKOŃCZENIU PRAC KONSERWATORSKICH - PRZEDZAMCZE ZACHODNIE, NA DOLE PO LEWEJ WEJŚCIE DO PIWNICY WIEŻY MIESZKALNEJ
|
Wzgórze zamkowe z ruiną warowni i otaczającą ją przyrodą stanowi rezerwat krajobrazowy Smoleń o powierzchni 4,3 ha. Obejmuje on las bukowo-grabowo-modrzewiowy z przewagą buczyny sudeckiej oraz pięknymi okazami jawora i modrzewia, liczącymi niejednokrotnie 200 lat. Jego florę reprezentuje około 160 gatunków roślin naczyniowych i około 60 gatunków mszaków, wśród nich rzadki storczyk -
obuwik pospolity . Z krzewów występują: kalina koralowa, róża polna, krzaczaste lipy, jałowce itp. Rezerwat to również stanowisko przyrody nieożywionej w formie ukształtowanych przez procesy krasowe ostańców skalnych, wśród nich skał: Zawiszy, Wypaleńca, Skały Gaj i Symulowej Skały w Złożeńcu. W odległości około 1,5 km na południe od zamku wznoszą się finezyjnie wykształcone ostańcze formy geologiczne zwane Zegarowymi Skałami, gdzie przyroda wyrzeźbiła obszerne jaskinie, w których odnaleziono pozostałości narzędzi krzemiennych sprzed 40,000 lat.
|
|
|
|
|
|
WIEŻA ZAMKOWA I WIDOK Z NIEJ W KIERUNKU ZACHODNIM
|
ojazd do Smolenia komunikacją PKS z Pilicy i Wolbromia. Przyjemniej jednak zrobić sobie całodniową wycieczkę pieszą lub rowerową z Ogrodzieńca via Ryczów i Bydlin, przez lasy i łąki pięknej Jury. Dla zmotoryzowanych obszerny parking pod wzgórzem zamkowym. (mapa zamków województwa śląskiego)
|
1. M. Antoniewicz: Zamki na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej...
2. B. Czwojdrak: "To jest rzecz niesłuszna i być nie może!" Skandale w rodzinie, Pomocnik Hist. 5/2017
3. L. Kajzer, J. Salm, S. Kołodziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001
4. R. Rogiński: Zamki i twierdze w Polsce, historia i legendy, IWZZ 1990
5. R. Sypek: Zamki i obiekty warowne Jury Krakowsko-Częstochowskiej, CB
6. Małopolska na weekend - przewodnik turystyczny Pascal 2000
7. J. Zinkow: Orle gniazda i warownie jurajskie, Sport i turystyka 1977
8. Tablice informacyjne na zamku
|
WIDOK Z DROGI PROWADZĄCEJ NA WIEŻĘ
|
W pobliżu:
Pilica - późnorenesansowy pałac typu palazzo in fortezza XVIw., 4 km
Ryczów - ruina strażnicy królewskiej XIVw., 6 km
Bydlin - ruina zamku rycerskiego XIVw., 6 km
Udórz - relikty zamku rycerskiego XIVw., 7 km
Podzamcze - ruina zamku Ogrodzieniec XIV-XVIw., 10 km
|
tekst: 2019
fotografie: 2009, 2014
© Jacek Bednarek
|
|