TORUŃ DYBÓW

SANOK

PIOTRKÓW TRYBUNALSKI

NIEMODLIN

GNIEWOSZÓW

7.09.2020 ... zamek Szczerba

Dzieje gotyckiej warowni w znacznym stopniu okry­te są mgieł­ką ta­jem­ni­cy, nie­wie­le bo­wiem za­cho­wa­ło się do­ku­men­tów wzmian­ku­ją­cych o jej lo­sach. Nie­zna­ny jest rów­nież fun­da­tor zam­ku ani czas, w któ­rym zo­stał wznie­sio­ny. Wed­ług le­gend już w okre­sie spo­rów Bo­les­ła­wa Chro­bre­go o Zie­mię Kłodz­ką ist­niał tu­taj nie­wiel­ki drew­nia­no-ziem­ny gród, jak do­tąd jed­nak wą­tek ten nie zna­lazł po­twier­dze­nia w wy­ni­kach ba­dań ar­che­olo­gicz­nych i sta­no­wi je­dy­nie luź­ną in­ter­pre­ta­cję po­zba­wio­ną więk­szej war­to­ści his­to­rycz­nej. Wia­do­mo na­to­miast, że w 1294 ro­ku król cze­ski Wac­ław II po­da­ro­wał zie­mie w oko­li­cy Mię­dzy­le­sia... więcej

30.08.2020 ... zamek w Niemodlinie (nowy)

Początki zamku w Niemodlinie, należącego obecnie do gro­na naj­więk­szych i naj­le­piej za­cho­wa­nych śre­dnio­wie­cznych sie­dzib pia­sto­wskich na Opol­szczy­źnie, da­to­wa­ne są przez his­to­ry­ków na czas przed 1228, to jest przed prze­ka­za­niem osa­dy przez Ka­zi­mie­rza I Opol­skie­go w rę­ce Kle­men­sa Gry­fi­ty z Brze­źni­cy w ra­mach re­kom­pen­sa­ty za wy­si­łek fi­nan­so­wy po­nie­sio­ny przez Gry­fi­tę przy bu­do­wie ksią­żę­cej re­zy­den­cji w Opo­lu. Jego wy­gląd z pier­wszej po­ło­wy XIII wie­ku w ni­czym jed­nak nie przy­po­mi­nał współ­cze­snej za­bu­do­wy; pier­wo­tna for­ma wa­ro­wni o­gra­ni­cza­ła się bo­wiem za­le­dwie do nie­wiel­kiej wie­ży... więcej

11.07.2020 ... zamek w Piotrkowie Trybunalskim

Nie zachowały się do czasów nam współczesnych żadne do­ku­men­ty, któ­re wska­zy­wa­ły­by nie­zbi­cie na fakt ist­nie­nia w Piotr­ko­wie śre­dnio­wiecz­nej sie­dzi­by kró­lew­skiej. Ze źró­deł po­śre­dnich mo­że­my się do­wie­dzieć jed­nak, że być mo­że w drew­nia­nym jesz­cze i pa­mię­ta­ją­cym cza­sy Ka­zi­mie­rza Wiel­kie­go cas­trum Pyotr­kow obra­do­wa­ły zgro­ma­dze­nia ry­cer­skie, Wła­dy­sław Ja­gieł­ło wy­da­wał ak­ty kró­lew­skie, trzy­ma­no pod klu­czem do­stoj­ni­ków krzy­ża­ckich poj­ma­nych w bit­wie pod Grun­wal­dem, a w 1469 ro­ku po­sło­wie czes­cy przy­sła­ni przez Je­rze­go z Po­die­bra­du przy­pusz­czal­nie wła­śnie tu­taj za­ofe­ro­wa­li ko­ro­nę kró­lew­ską... więcej

12.06.2020 ... zamek w Sanoku (nowy)

Sanok wzmiankowany jest po raz pierwszy w La­to­pi­sie Hi­pac­kim w 1150 ro­ku w kon­te­kście re­la­cji za­ję­cia Gro­dów Czer­wień­skich przez kró­la wę­gier­skie­go Gej­zę II Arpadę. Po raz ko­lej­ny je­go ist­nie­nie od­no­to­wa­no w ro­ku 1205 z oka­zji spo­tka­nia, ja­kie od­by­ło się tu­taj po­mię­dzy kró­lem wę­gier­skim An­drze­jem II i An­ną Eu­fro­zy­ną, wdo­wą po księ­ciu Ro­ma­nie Ha­lic­kim, a tak­że w 1231, gdy w Kro­ni­ce Kar­pa­ckiej okre­ślo­no je­go po­ło­że­nie u wrót wę­gier­skich, czy­li w po­bli­żu gór­skich prze­łę­czy. Na­le­ży przy­pusz­czać, że wszy­stkie te za­pi­sy od­no­szą się jesz­cze nie do o­bec­nej lo­ka­li­za­cji mia­sta... więcej

23.05.2020 ... zamek Dybów w Toruniu

Zwycięstwo zjednoczonych sił polsko-li­tew­skich w bit­wie pod Grun­wal­dem na trwa­łe za­ha­mo­wa­ło eks­pan­sję te­ry­to­rial­ną Za­ko­nu Krzy­żac­kie­go. Nie osła­bi­ło ono jed­nak a­gre­syw­nej po­li­ty­ki ry­ce­rzy za­kon­nych, któ­rzy czu­jąc się bar­dzo pew­nie w swych zam­kach do­ko­ny­wa­li licz­nych krót­ko­trwa­łych na­jaz­dów, wy­raź­nie u­ni­ka­jąc starć w otwar­tym po­lu. Jed­nym z ta­kich miejsc, sta­no­wią­cych "ba­zę wy­pa­do­wą" Krzy­ża­ków na zie­mię ku­jaw­ską, by­ła po­ło­żo­na na le­wym brze­gu Wi­sły wa­row­nia w Nie­sza­wie. Na mo­cy po­sta­no­wień po­ko­ju meł­neń­skie­go z wrze­śnia 1422 ro­ku Wła­dy­sław Ja­gieł­ło od­zys­kał zie­mie po le­wej stro­nie rze­ki... więcej

19.04.2020 ... zamek w Toruniu

Historię o tym, że w 1228 roku Kon­rad Ma­zo­wie­cki spro­wa­dził za zie­mie pol­skie Za­kon Szpi­ta­la Naj­święt­szej Ma­rii Pan­ny Do­mu Nie­miec­kie­go sły­sza­ło chy­ba każ­de dzie­­cko. Nie­wie­lu jed­nak wie, że od­dział krzy­ża­cki, któ­ry wów­czas przy­był, aby za­sie­dlić pu­sto­szo­ną przez Pru­sów zie­mię cheł­miń­ską, li­czył za­le­dwie dwóch ry­ce­rzy i nie­wiel­ki za­stęp knech­tów! Ta skro­mna gru­pa pod do­wódz­twem Fi­li­pa von Hal­le i Hen­ry­ka Bö­hme o­sie­dli­ła się na o­trzy­ma­nym od Kon­ra­da gród­ku na le­wym brze­gu Wi­sły, któ­ry na­zwa­ła Vo­gel­sang. Dwa la­ta póź­niej przy­stą­pił do nich od­dział pię­ciu za­kon­ni­ków do­wo­dzo­nych przez Her­man­na von Balk... więcej

2.04.2020 ... wieża w Siedlęcinie

Masywna sylweta gotyckiej wieży w nie­wiel­kim Sie­dlę­ci­nie na sta­łe już wpi­sa­ła się w kra­jo­braz ar­chi­te­ktu­ry o­bron­nej Su­de­tów Za­cho­dnich. Do­sko­na­ły stan za­cho­wa­nia i uni­kal­ny cha­ra­kter zdo­bią­cych jej wnę­trza ma­lo­wi­deł ścien­nych spra­wi­ły, że o­be­cnie na­le­ży ona do gro­na naj­bar­dziej roz­po­zna­wal­nych e­le­men­tów spu­ści­zny his­to­ry­cznej o­ko­lic Je­le­niej Gó­ry i naj­wa­żniej­szych a­tra­kcji tu­ry­sty­cznych te­go re­gio­nu. Po­mi­mo u­do­wo­dnio­ne­go zwią­zku z ksią­żę­ta­mi świd­ni­cko-ja­wor­ski­mi ten don­żo­no­wy za­mek czę­sto wy­stę­pu­je w opi­sach ja­ko ini­cja­ty­wa bu­do­wla­na ro­dów ry­cer­skich, co nie jest zgo­dne z pra­wdą... więcej

21.03.2020 ... zamek w Muszynie (nowy)

Historycy i badacze architektury okresu śre­dnio­wie­cza ró­żnie in­ter­pre­tu­ją po­cząt­ki bu­dow­ni­ctwa o­bron­ne­go w Mu­szy­nie. Wed­ług tra­dy­cji, w tej jed­nej z naj­star­szych o­sad Pod­kar­pa­cia wa­row­ny za­mek wznie­sio­ny zo­stał przez księ­cia Wła­dy­sła­wa Ło­kiet­ka lub do­pie­ro z fun­da­cji kró­lew­skiej Ka­zi­mie­rza Wiel­kie­go. W świe­tle no­wszych ba­dań do­mi­nu­je jed­nak sta­no­wi­sko, że zna­cznie wcze­śniej na jed­nym z dwóch prze­wyż­szeń ist­niał tu­taj nie­wiel­ki stoż­ko­wy gró­dek ry­cer­ski, po­ło­żo­ny nie­co wy­żej od zam­ku mu­ro­wa­ne­go, od­da­lo­ny od nie­go w li­nii pro­stej o oko­ło 100 met­rów... więcej

11.03.2020 ... zamek Książ

Według z jednej z wielu barwnych legend odno­szą­cych się do dzie­jów pia­sto­wskie­go za­mku Książ na Dol­nym Ślą­sku pier­wszą wa­row­nię w tym mie­jscu wzniósł w po­ło­wie X wieku ry­cerz o imie­niu Fun­ken­stein. Je­szcze ja­ko mło­dy chło­pak w 933 ro­ku miał on po­da­ro­wać księ­ciu Sa­ksoń­skie­mu Hen­ry­ko­wi Pta­szni­ko­wi wo­rek wy­ko­pa­ne­go w le­sie wę­gla, co u­cie­szy­ło wła­dcę do te­go sto­pnia, że w na­gro­dę na­dał mu god­ność szla­che­cką wraz z przy­dom­kiem Te­go Któ­ry Przy­no­si Ka­mie­nie Da­ją­ce Iskry. Na­ka­zał mu rów­nież po­wró­cić na Do­lny Śląsk, od­na­leźć cen­ne mie­jsce i zbu­do­wać w je­go są­sie­dztwie o­bron­ny gród... więcej

19.02.2020 ... wieże w Rakowicach Wielkich

W niewielkiej dolnośląskiej wsi fun­kcjo­no­wa­ły od póź­ne­go śre­dnio­wie­cza co naj­mniej dwa fol­war­ki - kró­lew­ski i miej­ski, z sie­dzi­ba­mi ich za­rząd­ców w nie­wiel­kich wie­żach mie­szkal­nych. Star­sza z tych bu­do­wli, zwa­na w li­te­ra­tu­rze wie­żą mie­jską, zbu­do­wa­na zo­sta­ła przy­pusz­czal­nie po 1491 ro­ku przez Ge­or­ga von Zed­litz, któ­re­mu w spa­dku po Nic­ke­lu Młod­szym von Zed­litz przy­pa­dła zna­czna część mie­jsco­wo­ści. W ro­ku 1535 bra­cia Ni­co­las i Georg von Zed­litz zrze­kli się praw do tu­tej­sze­go fol­war­ku prze­ka­zu­jąc go na rzecz mia­sta Lwów­ka. W po­sia­da­niu Ra­dy Mie­jskiej był on do XVII wie­ku, kie­dy prze­szedł w rę­ce pry­wat­ne... więcej

8.02.2020 ... zamek w Bobrownikach (nowy)

W pobliżu wsi Bobrowniki praw­do­po­do­bnie już w pier­wszej po­ło­wie XIV stu­le­cia fun­kcjo­no­wa­ło bli­żej nie­zna­ne dre­wnia­ne za­ło­że­nie o­bron­ne, cze­go do­wo­dzić ma­ją pis­ma wy­sta­wia­ne tu­taj przez księ­cia do­brzyc­kie­go i łę­czyc­kie­go Wła­dy­sła­wa Sie­mo­wi­to­wi­ca zwa­ne­go Gar­ba­czem, wśród nich a­kta lo­ka­cyj­ne dla miast Ry­pin o­raz Lip­no. Do cza­sów współ­czes­nych za­cho­wa­ło się kil­ka­naś­cie do­ku­men­tów syg­no­wa­nych w tej lo­ka­li­za­cji, co mo­że wska­zy­wać, że na prze­ło­mie czwar­tej i pią­tej de­ka­dy XIV stulecia w Bo­bro­wni­kach mie­ści­ło się cen­trum a­dmi­nis­tra­cyj­ne re­gio­nu... więcej

2.02.2020 ... zamek w Kowalewie Pomorskim

Pierwszą warownię w Ko­wa­le­wie wznie­śli Krzy­ża­cy praw­do­po­do­bnie wkró­tce po otrzy­ma­niu tych ziem z rąk bis­ku­pa mi­syj­ne­go Chris­tia­na z Oli­wy, co na­stą­pi­ło w 1231 ro­ku. W ro­ku 1269 ta do­mnie­ma­na drew­nia­no-zie­mna straż­ni­ca po­wstrzy­ma­ła jesz­cze o­blę­że­nie prus­kie­go ple­mie­nia Bar­tów, lecz ar­cha­icz­ność kon­struk­cji o­par­tej na nie­trwa­łych ma­te­ria­łach bu­do­wla­nych nie by­ła w sta­nie w przy­szło­ści za­gwa­ran­to­wać bez­pie­czeń­stwa ich o­broń­com, o czym za­kon prze­ko­nał się za­led­wie trzy la­ta póź­niej, gdy po­gań­scy Jać­wę­go­wie pod wo­dzą Sko­man­da na­je­cha­li, a na­stę­pnie spa­li­li krzy­ża­cki przy­czó­łek... więcej

26.01.2020 ... zamek w Malborku

Budowę naj­wię­ksze­go na świe­cie go­tyc­kie­go za­mku, z uwa­gi na bu­du­lec zwa­ne­go ta­kże prze­wro­tnie naj­wię­kszą ku­pą bło­ta, roz­po­czę­to w 1274 ro­ku z ini­cja­ty­wy kom­tu­ra dzierz­goń­skie­go Her­man­na Scho­en­ber­ga i mi­strza kra­jo­we­go Te­odo­ry­ka Ga­tirs­le­be. Wa­ro­wnia, któ­ra o­trzy­ma­ła na­zwę Sanct Ma­rien­burch, już w swo­im po­czą­tko­wym za­ło­że­niu mia­ła być je­dną z naj­wspa­nial­szych, ja­kie wi­dzia­ła ów­cze­sna Eu­ro­pa, go­dnie re­ali­zu­jąc fun­kcję sie­dzi­by mi­strza kra­jo­we­go Prus, błą­ka­ją­ce­go się do­tąd po in­nych, mniej­szych o­środ­kach jak Zan­tyr i Sta­ro­gród... więcej

12.01.2020 ... zamek w Łagowie

Położony na wąskim prze­smy­ku mię­dzy dwo­ma je­zio­ra­mi Ła­gów od da­wien da­wna peł­nił fun­kcje stra­te­gi­czne na sty­ku gra­nic Wiel­ko­pol­ski, Po­mo­rza, Bran­den­bur­gii i Ślą­ska. W X wieku wraz z Zie­mią Lu­bus­ką obszar ten na­le­żał do Pol­ski, na­stęp­nie wcho­dził w skład dziel­ni­cy śląs­kiej, by w po­ło­wie XIII stu­le­cia przejść w rę­ce mar­gra­biów nie­miec­kich. Pier­wsza za­cho­wa­na wzmian­ka na te­mat dre­wnia­ne­go gro­du cas­trum La­go­we po­cho­dzi z ro­ku 1299 in­for­mu­jąc o prze­ka­za­niu go przez mar­gra­biów Ot­to­na, Kon­ra­da i Hen­ry­ka dei gra­tia Bran­den­bur­gen­ses et de Lan­de­sber­ge Mar­chio­nes w len­no... więcej

28.12.2019 ... dwór w Ścinawce Górnej (nowy)

Już w okresie śred­nio­wiecz­nym w gór­nej czę­ści wsi zwa­nej Ober-Stei­ne funk­cjo­no­wa­ło nie­wiel­kie za­ło­że­nie o­bron­ne, praw­do­po­do­bnie wznie­sio­na przez za­moż­ne ry­cer­stwo wie­ża miesz­kal­na, jed­nak ze wzglę­du na brak czy­tel­nych po­zo­sta­łoś­ci tej bu­do­wli i de­fi­cyt prze­ka­zów źród­ło­wych dziś wia­do­mo o niej bar­dzo nie­wie­le. Nie­wy­klu­czo­ne, że relikty tej go­tyckiej wa­row­ni kry­ją się w piw­ni­cach póź­niej­sze­go pa­ła­cu o­raz przy­zie­miach bu­dyn­ku bram­ne­go, choć ni­gdy nie pro­wa­dzo­no tu­taj ba­dań mo­gą­cych po­twier­dzić ta­kie przy­pusz­cze­nie... więcej

18.12.2019 ... zamek w Ząbkowicach Śląskich

Najstarsza za­cho­wa­na do cza­sów współ­czes­nych wzmian­ka o zam­ku wa­row­nym w mieś­cie Fran­kin­stein po­cho­dzi z ro­ku 1321, z okre­su, kie­dy księs­twem rzą­dził Ber­nard zwa­ny Sta­tecz­nym, pan na Ja­wo­rze, Świd­ni­cy i Zię­bi­cach. Naj­częś­ciej więc te­mu właś­nie wład­cy przy­pi­sy­wa­na jest ini­cja­ty­wa bu­do­wy go­tyc­kie­go zes­po­łu o­bron­ne­go, któ­re­go o­kres po­wsta­nia da­to­wa­ny jest na pier­wszą kwar­tę XIV stu­le­cia, choć część his­to­ry­ków wska­zu­je na wcześ­niej­szą je­go chro­no­lo­gię u­zna­jąc za fun­da­to­ra oj­ca Ber­nar­da – księ­cia Bol­ka I Su­ro­we­go... więcej

24.11.2019 ... zamek w Niepołomicach

W okresie pa­no­wa­nia Wła­dy­sła­wa Ło­kie­tka Nie­po­ło­mi­ce we­szły w skład kom­ple­ksu dóbr kró­lew­skich zwa­nych wiel­ko­rzą­da­mi, po­łą­czo­ne­go z ma­ją­tków ma­ło­pol­skich - pod­rządztw - w ce­lu u­two­rze­nia wspól­nej e­ko­no­mii nad­zo­ro­wa­nej przez wiel­ko­rząd­cę kra­kow­skie­go. Ta nie­wiel­ka po­cząt­ko­wo o­sa­da sta­ła się w cza­sach Ka­zi­mie­rza Wiel­kie­go jed­nym z ulu­bio­nych miejsc wy­po­czyn­ku wła­­dcy, któ­ry wzniósł tu­taj za­mek wa­ro­wny chro­nią­cy sto­łe­czny Kra­ków przed za­gro­że­niem ze wscho­du, a je­dno­cze­śnie pe­łnią­cy fun­kcję ad­mi­nis­tra­cyj­ną dla kró­la i je­go dwo­ru... więcej

26.10.2019 ... zamek w Radzikach Dużych

Muro­wa­ny za­mek w Ra­dzi­kach po­wstał przy­pusz­czal­nie w la­tach 1380-84 z ini­cja­ty­wy ka­szte­la­na do­brzyń­skie­go An­drze­ja Ogoń­czy­ka, lub – jak po­da­ją star­sze o­pra­co­wa­nia hi­sto­rycz­ne - do­pie­ro po ro­ku 1413, kie­dy w spad­ku po oj­cu Mi­ko­ła­ju z Ku­tna wieś wraz z przy­le­gły­mi do­bra­mi o­trzy­mał cho­rą­ży Ja­kusz O­goń­czyk. W rę­kach ro­du, któ­ry z cza­sem za­czął u­ży­wać na­zwis­ka Ra­dzi­kow­ski, wa­row­nia znaj­do­wa­ła się do po­ło­wy XVI stu­le­cia, do­świad­cza­jąc znisz­czeń po­czy­nio­nych przez od­dzia­ły krzy­żac­kie w tra­kcie dzia­łań zbroj­nych woj­ny trzy­na­sto­let­niej... więcej

18.10.2019 ... zamek w Kórniku

W otocze­niu za­byt­ko­we­go par­ku wzno­si się ro­man­ty­czna, skro­jo­na na styl ne­ogo­ty­cki re­zy­den­cja, zbu­do­wa­na na ko­rze­niu pó­źno­śre­dnio­wiecz­nej wa­ro­wni ry­cer­skiej. Pierw­szy za­mek o­bron­ny w Kór­ni­ku po­wstał pra­wdo­po­do­bnie w czwa­rtym kwar­ta­le XIV wie­ku z fun­da­cji Wy­szo­ty her­bu Ło­dzia, bra­ta bi­sku­pa poz­nań­skie­go Mi­ko­ła­ja i za­pe­wne przy je­go fi­nan­so­wej po­mo­cy. Po­cząt­ko­wo by­ło to ce­gla­ne za­ło­że­nie po­sta­wio­ne na ka­mien­nych fun­da­men­tach i usy­tu­owa­ne na od­se­pa­ro­wa­nym fo­są zie­mnym ko­pcu. Mia­ło ono for­mę nie­re­gu­lar­ne­go czwo­ro­bo­ku z cy­lin­dry­czną wie­żą głów­ną... więcej

25.09.2019 ... zamek w Wierzbnej

Pier­wsza za­cho­wa­na wzmian­ka o wsi po­cho­dzi z do­ku­men­tu Hen­ry­ka Bro­da­te­go wy­sta­wio­ne­go w 1209 ro­ku dla o­pa­ta Wi­to­sła­wa, prze­ło­żo­ne­go klasz­to­ru Pan­ny Ma­rii na wro­cław­skim Pia­sku. Wy­mie­nie­ni są w nim naj­star­si zna­ni nam współ­cześ­nie właś­ci­cie­le o­sa­dy co­mes Ste­pha­nus de Wir­bna o­raz je­go ku­zy­ni co­mes Jo­han­nes de Wir­bno et fra­ter e­ius Ni­co­laus. Przy­pusz­czal­nie sie­dzi­ba ro­do­wa po­wsta­ła w tym miej­scu za pa­no­wa­nia Bo­le­sła­wa Wy­so­kie­go po na­da­niach ksią­żę­cych dla eli­ty mo­żno­wład­czej ów­czes­ne­go Śląs­ka, do któ­rych Wierz­bno­wie z pew­noś­cią za­li­cza­li się.... więcej

10.09.2019 ... zamek w Szymbarku

Budowę za­mku roz­po­czął przy­pusz­czal­nie w la­tach sie­dem­dzie­sią­tych XIV wie­ku pro­boszcz ka­pi­tu­ły po­me­zań­skiej Hen­ryk ze Skar­li­na. O fun­da­to­rze tej pię­knej ce­gla­nej wa­row­ni o­raz da­cie zam­knię­cia bra­mą in­for­mo­wa­ła nieg­dyś u­miesz­czo­na po­nad wjaz­dem na dzie­dzi­niec in­skryp­cja w for­mie gla­zu­ro­wa­nych ce­ra­mi­cznych pły­tek: HEC POR­TA CON­STRUC­TA EST AN­NO DO­MI­NI MCCCLXXXVI TEM­PO­RE FRAT­RIS HEN­RI­CI DE SKAR­LIN PRE­PO­ZI­TI, co mo­żna prze­tłu­ma­czyć ja­ko: Bra­ma wznie­sio­na zo­sta­ła ro­ku pań­skie­go 1386 za cza­sów bra­ta Hen­ry­ka ze Skar­li­na - pre­po­zy­ta... więcej