KRZYŻNA GÓRA

PIESKOWA SKAŁA

OJCÓW

OLSZTYN

SMOLEŃ

17.01.2019 zamek w Smoleniu

Po­le­ga­jąc na opi­nii XVI-wiecz­ne­go kro­ni­ka­rza Ma­cie­ja Stryj­kow­skie­go już w dru­giej po­ło­wie XIII wie­ku mógł funk­cjo­no­wać na gó­rze zam­ko­wej gród wa­row­ny, za­pew­ne jesz­cze kon­struk­cji drew­nia­nej, któ­ry w la­tach 1304-5 zos­tał spa­lo­ny przez woj­ska Wła­dys­ła­wa Ło­kiet­ka pod­czas walk z kró­lem czes­kim Wac­ła­wem II o suk­ces­ję kra­kow­ską. Owe spe­ku­la­cyj­ne "mógł" wy­ni­ka z fak­tu, że w po­cząt­ko­wej fa­zie ist­nie­nia tej lo­ka­cji sto­so­wa­no róż­ne jej na­zew­nic­two; oprócz naj­częś­ciej spo­ty­ka­ne­go o­kreś­le­nia Pil­cza u­ży­wa­no też po­cho­dzą­cych od rze­ki Pi­li­cy ter­mi­nów: Pil­ciam, Pyl­czam i Pel­cisz­ka... więcej

5.01.2019 zamek w Olsztynie k. Częstochowy

Bu­do­wę zam­ku olsztyńskiego przy­pi­su­je się z re­gu­ły ini­cja­ty­wie kró­la Ka­zi­mie­rza Wiel­kie­go (+1370), choć wśród nie­któ­rych his­to­ry­ków pa­nu­je po­gląd, że już wcześ­niej sta­ła tu­taj na­le­żą­ca do bis­ku­pa kra­kow­skie­go Ja­na Mus­ka­ty mu­ro­wa­na wa­row­nia. Praw­do­po­dob­nie no­si­ła ona naz­wę Przy­mi­ło­wi­ce, prze­mia­no­wa­ną na Ol­sztyn w la­tach 30. bądź 40. XIV wie­ku. Naj­star­szy za­cho­wa­ny za­pis na te­mat twier­dzy kró­lew­skiej po­cho­dzi z ro­ku 1349 i wy­mie­nia pierw­sze­go zna­ne­go nam za­rząd­cę Zdziś­ko bur­gra­bię de Ol­sten. Jej głów­nym za­da­niem by­ła o­chro­na po­łud­nio­wo-za­chod­nich ru­bie­rzy Pań­stwa Pol­skie­go... więcej

26.12.2018 zamek w Ojcowie

Po raz pier­wszy kró­lew­ska wa­row­nia w Oj­co­wie wy­mie­nio­na zos­ta­ła w kro­ni­kach Ja­na z Czarn­ko­wa ja­ko je­den z ele­men­tów wcho­dzą­cych w po­czet ma­jąt­ku za­rzą­dza­ne­go przez bur­gra­bie­go Za­kli­kę z Korz­kwi. Zbu­do­wa­no ją praw­do­po­dob­nie w po­ło­wie XIV stu­le­cia z fun­da­cji Ka­zi­mie­rza Wiel­kie­go, o czym w spo­sób poś­red­ni in­for­mu­je do­ku­ment z 1354 ro­ku, na mo­cy któ­re­go król pol­ski u­zys­kał w dro­dze za­mia­ny z bis­ku­pem kra­kow­skim wieś Smar­dzo­wi­ce i na jej grun­tach wzniósł mu­ro­wa­ną wa­row­nię. Na­dał jej naz­wę Ociecz u Ska­ły, być mo­że na pa­miąt­kę cza­sów, kie­dy je­go oj­ciec Wła­dys­ław Ło­kie­tek u­kry­wał się... więcej

20.12.2018 zamek w Pieskowej Skale

Po­mro­ka dzie­jo­wa sku­tecz­nie przes­ła­nia nam naj­star­sze dzie­je wa­row­ni w Pies­ko­wej Ska­le. Pier­wot­ny zes­pół ob­ron­ny pow­stał tu­taj przed 1315 - w tym ro­ku bo­wiem od­no­to­wa­ny zos­tał w do­ku­men­tach księ­cia Wła­dys­ła­wa Ło­kiet­ka ja­ko cas­trum Pes­ken­stein. Wie­le prze­ma­wia za tym, że stał on na nie­dos­tęp­nym z trzech stron cy­plu wzgó­rza zwa­ne­go przez lud Zam­czys­kiem, kil­ka­set met­rów w gó­rę Do­li­ny Prąd­ni­ka, na je­go le­wym brze­gu, w po­bli­żu po­łud­nio­wych za­bu­do­wań Su­ło­szo­wej. Za ta­ką lo­ka­li­za­cją prze­ma­wia­ją XIII-wiecz­ne zna­le­zis­ka ar­che­o­lo­gicz­ne o­raz śla­dy fos i wa­łów... więcej

8.12.2018 zamek Sokolec na Krzyżnej Górze

Mu­ro­wa­ny za­mek zbu­do­wa­ny zos­tał na miej­scu wczes­no­śred­nio­wiecz­ne­go drew­nia­ne­go gro­du z ini­cja­ty­wy księ­cia wroc­ław­skie­go Hen­ry­ka Bro­da­te­go (+1238). Je­go po­cząt­ki da­to­wa­ne są na pierw­szą po­ło­wę XIII wie­ku, a naz­wa praw­do­po­dob­nie ma swo­ją ety­mo­lo­gię w za­miesz­ku­ją­cych o­ko­licz­ne ska­ły so­ko­łach. Pierw­szym pot­wier­dzo­nym źród­ło­wo bur­gra­bią So­kol­ca był Cle­ri­cus Bol­cze, we­dług tra­dy­cji bu­dow­ni­czy po­blis­kiej twier­dzy Bol­czów. W ro­ku 1372 wdo­wa po księ­ciu świd­nic­kim Bol­ku II Ag­niesz­ka Hab­sbur­żan­ka (+1392) od­da­ła wa­row­nię w dzier­ża­wę ry­ce­rzo­wi Hen­ry­ko­wi von Tschirn... więcej

2.12.2018 zamek w Strzelcach Opolskich (nowy)

W Strzel­cach O­pol­skich, naj­mniej­szym w o­kre­sie śred­nio­wie­cza mieś­cie księs­twa o­pol­skie­go, stoi ru­ina zam­ku pias­tow­skie­go znisz­czo­ne­go przez woj­ska so­wiec­kie pod­czas dzia­łań wo­jen­nych wios­ną 1945 ro­ku. Jesz­cze przed lo­ka­cją mias­ta i bu­do­wą ksią­żę­cej wa­row­ni ist­nia­ła tu­taj drew­nia­na sie­dzi­ba ob­ron­na strzel­ców ksią­żę­cych, któ­rzy po­lo­wa­li i strze­gli bez­pie­czeń­stwa kup­ców po­dró­żu­ją­cych po­blis­kim szla­kiem hand­lo­wym z Kra­ko­wa przez Wroc­ław do Drez­na. Gród ten przy­pusz­czal­nie zos­tał spa­lo­ny przez księ­cia Bo­les­ła­wa Wstyd­li­we­go w 1273 ro­ku... więcej

12.11.2018 zamek w Szamotułach

Pow­szech­nie przyj­mu­je się, że mu­ro­wa­ny za­mek w pół­noc­nej częś­ci mias­ta wzniósł w dru­giej po­ło­wie XV wie­ku we­te­ran wo­jen pol­sko-krzy­żac­kich i sta­ros­ta ge­ne­ral­ny wiel­ko­pol­ski Piotr z Sza­mo­tuł her­bu Na­łęcz, choć po­gląd ten nie zos­tał u­do­wod­nio­ny i o­pie­ra się głów­nie na wy­so­kiej po­zy­cji spo­łecz­nej dom­nie­ma­ne­go fun­da­to­ra o­raz na je­go o­grom­nym ma­jąt­ku, któ­ry u­mo­żli­wiał ta­ką re­a­li­za­cję. Być mo­że jed­nak już wcześ­niej funk­cjo­no­wał w Sza­mo­tu­łach in­ny, u­sy­tu­o­wa­ny na po­łud­nie od lo­ka­cyj­ne­go mias­ta mniej­szy zes­pół wa­row­ny bę­dą­cy ob­ron­ną re­zy­den­cją Świd­wów... więcej

21.10.2018 zamek w Gołuchowie

Po­cząt­ki ar­chi­tek­tu­ry ob­ron­nej w Go­łu­cho­wie się­ga­ją praw­do­po­dob­nie ro­ku 1560, kie­dy to wo­je­wo­da ku­jaw­sko-brzes­ki, a tak­że sta­ros­ta ra­dzie­jow­ski, kasz­te­lan śrem­ski i re­li­gi­jny re­for­ma­tor Ra­fał IV Lesz­czyń­ski wzniósł mu­ro­wa­ny dwór ob­ron­ny. Dwór ten pre­zen­to­wał for­mę czte­ro­kon­dyg­na­cyj­nej wie­ży, pos­ta­wio­nej na pla­nie pros­to­ką­ta o bo­kach 12,5x19 me­trów i o­pa­sa­nej na na­ro­żach oś­mio­bocz­ny­mi basz­ta­mi, przy czym basz­ta po­łud­nio­wo-wschod­nia gó­ro­wa­ła nad resz­tą o co naj­mniej jed­ną kon­dyg­na­cję. Zwień­cze­nie bu­do­wli nie jest zna­ne... więcej

11.10.2018 zamki wrocławskie

Głów­ną re­zy­den­cją Pias­tów po pow­ro­cie z wyg­na­nia Bo­les­ła­wa Wy­so­kie­go był gród na Os­tro­wie Tum­skim we Wroc­ła­wiu. Pow­stał on przy­pusz­czal­nie jesz­cze w X stu­le­ciu po­cząt­ko­wo ja­ko kon­struk­cja drew­nia­na, o­to­czo­na drew­nia­no-ziem­nym wa­łem z mu­ro­wa­ną ka­pli­cą pa­ła­co­wą św. Mar­ci­na, da­to­wa­ną na prze­łom ty­siąc­le­cia i łą­czo­ną z ini­cja­ty­wą o­pac­twa be­ne­dyk­tów na Oł­bi­nie. Ksią­żę Bo­les­ław o­siadł na Śląs­ku w ro­ku 1163 wy­bie­ra­jąc Os­trów na swo­ją sie­dzi­bę i naj­wcześ­niej w 1177 ro­ku roz­po­czął zas­tę­po­wa­nie do­tych­cza­so­wej drew­nia­nej za­bu­do­wy mu­ro­wa­ną... więcej

29.09.2018 pałac w Bukowcu (nowy)

Po­mi­mo, że Bu­ko­wiec na­le­ży do gro­na naj­star­szych wsi w Kot­li­nie Je­le­nio­gór­skiej, to je­go naz­wa ściś­le ko­ja­rzy się prze­de wszyst­kim z o­so­bą hra­bie­go ven Re­den i je­go zna­ko­mi­tą in­wes­ty­cją w ce­nio­ne w ca­ły­ch Pru­sach ro­man­tycz­ne za­ło­że­nie par­ko­we. Tym­cza­sem miej­sco­wość wzmian­ko­wa­na by­ła ja­ko Buch­walth już w ro­ku 1303, a w dru­giej po­ło­wie XIV wie­ku źród­ła pi­sa­ne wska­zu­ją na o­siad­łe­go w Bu­kow­cu Hein­ko von Zed­litz z Ma­cie­jo­wej, łow­cze­go księ­cia Bol­ka II Świd­nic­kie­go. Ro­dzi­na von Zed­litz pa­no­wa­ła na do­brach Bu­ko­wiec­kich do po­ło­wy XVI stu­le­cia... więcej

30.07.2018 pałac w Leśnicy

Pierw­szy, za­pew­ne mu­ro­wa­ny jesz­cze dwór w Leś­ni­cy zbu­do­wa­ny zos­tał w la­tach 30. XII stu­le­cia z i­ni­cja­ty­wy Pias­tów wroc­ław­skich. Przy­pusz­czal­nie właś­nie tu­taj w grud­niu 1201 ro­ku zmarł Bo­les­ław Wy­so­ki, ksią­żę śląs­ki, pro­to­plas­ta li­nii ksią­żąt wroc­ław­skich pa­nu­ją­cych na tych zie­miach do ro­ku 1335. Zgod­nie z de­cyz­ją księ­cia Bo­les­ła­wa wieś wraz z dwo­rem tra­fić mia­ła po je­go śmier­ci na włas­ność za­ko­nu cys­ter­skie­go z Lu­bią­ża, jed­nak­że syn je­go Hen­ryk Bro­da­ty zdo­łał zmie­nić tes­ta­ment oj­ca, za­trzy­mu­jąc Leś­ni­cę dla sie­bie i o­fe­ru­jąc cys­ter­som w za­mian wieś Pul­cher Cam­pus. .... więcej

17.12.2017 zamek Czocha

W miej­scu, gdzie sto­i dziś słyn­ny jak Pol­ska dłu­ga i sze­ro­ka go­tyc­ki za­mek wa­row­ny, we wczes­nym śred­nio­wie­czu ist­niał gród ob­ron­ny o drew­nia­nej kon­struk­cji i ka­mien­no-ziem­nych u­moc­nie­niach. Pierw­sza za­cho­wa­na wzmian­ka o tym miej­scu po­cho­dzi z ro­ku 1241, o­kreś­la­jąc je mia­nem Mons Ty­zow i wska­zu­jąc ja­ko punkt gra­nicz­ny. Hi­sto­ria mu­ro­wa­nej twier­dzy roz­po­czy­na się w po­ło­wie XIII wie­ku, za­pew­ne za spra­wą kró­la czes­kie­go Wa­cła­wa I Prze­myś­li­dy lub je­go sy­na Prze­mys­ła II Ot­to­ka­ra, choć nie bra­ku­je gło­sów, że jej fun­da­to­rem mógł rów­nież być je­den z ksią­żąt świd­nic­ko-ja­wor­skich... więcej

28.10.2017 zamek w Czersku

Po­łud­nio­we wzgó­rze skar­py wiś­la­nej, na któ­rym wzno­szą się dos­toj­nie ceg­la­ne po­zo­sta­łoś­ci zam­ku Pias­tów ma­zo­wiec­kich, praw­do­po­dob­nie zos­ta­ło za­miesz­ka­ne już w VI lub VII wie­ku, z te­go bo­wiem o­kre­su za­cho­wa­ły się śla­dy luź­nej za­bu­do­wy skła­da­ją­cej się z nie­wiel­kiej licz­by do­mostw. O­sad­nic­two to in­ten­syw­nie roz­wi­nę­ło się w prze­cią­gu kil­ku ko­lej­nych stu­le­ci, by u schył­ku XI wie­ku re­pre­zen­to­wać na ty­le doj­rza­łą for­mę, że de­cyz­ją księ­cia Bo­les­ła­wa Śmia­łe­go lub Wła­dys­ła­wa Her­man­a zbu­do­wa­ny zos­tał tu­taj drew­nia­ny gród wa­row­ny... więcej

24.09.2017 dwór w Czernej (nowy)

Naj­star­sze wzmian­ki o wsi Schyr­ni­no, współ­cześ­nie Czer­na, po­cho­dzą z XIV wie­ku, z któ­re­go za­cho­wa­ło się kil­ka prze­ka­zów o tej przy­na­leż­nej do księs­twa gło­gow­skie­go nie­wiel­kiej miej­sco­woś­ci. Pierw­szym zna­nym z naz­wis­ka właś­ci­cie­lem wsi był Mel­chior von Glau­bitz wy­mie­nio­ny w pis­mach z 1485 ro­ku i uz­na­wa­ny współ­cześ­nie za pre­kur­so­ra ga­łę­zi ro­do­wej za­miesz­ku­ją­cej tu­taj przez wie­le po­ko­leń. Wnuk Mel­chio­ra Wolf­gang Glau­bitz roz­po­czął w dru­giej po­ło­wie XVI stu­le­cia bu­do­wę re­ne­san­so­we­go dwo­ru o cha­ra­kte­rze ob­ron­nym... więcej

17.09.2017 zamek w Cieszynie (nowy)

Po­cząt­ków Cie­szy­na i zam­ku cie­szyń­skie­go na­le­ży szu­kać w u­sy­tu­o­wa­nej kil­ka ki­lo­me­trów na za­chód od mias­ta czes­kiej wsi Cho­te­buz, gdzie wzno­si się zre­kon­stru­o­wa­ny nie­daw­no wczes­no­śred­nio­wiecz­ny gród sło­wiań­ski bę­dący za­­ląż­kiem zor­ga­ni­zo­wa­ne­go o­sad­nic­twa sło­wiań­skie­go na tych te­re­nach. Przy­pusz­czal­nie w dru­giej po­ło­wie X wie­ku na prze­ciw­leg­łym brze­gu Olzy, w miej­scu dzi­siej­sze­go wzgó­rza zam­ko­we­go, wy­rósł no­wy oś­ro­dek sta­no­wią­cy u­zu­peł­nie­nie lub kon­ty­nu­a­cję wcześ­niej wy­mie­nio­ne­go gro­du zwa­ne­go współ­cześ­nie Sta­rym Cie­szy­nem bądź Cie­szyń­skiem... więcej

2.09.2017 zamek Cisy

Pierw­sza za­cho­wa­na wzmian­ka o za­ło­że­niu ob­ron­nym Ci­sy po­cho­dzi z ro­ku 1243, przy­pusz­czal­nie i­den­ty­fi­ku­jąc ja­kiś gród, za­pew­ne drew­nia­nej kon­stru­kcji, któ­ry mógł w tym miej­scu funk­cjo­no­wać ja­ko pier­wot­na sie­dzi­ba ry­cer­ska. We­dług hi­sto­ry­ków zes­pół mu­ro­wa­ny zbu­do­wa­ny zos­tał na prze­ło­mie XIII i XIV stu­le­cia, nie póź­niej jed­nak niż w ro­ku 1327, przy­pusz­czal­nie z i­ni­cja­ty­wy Bol­ka II Ma­łe­go. Za­mek po­sa­do­wio­ny na ur­wis­tym zbo­czu do­li­ny, do te­go o­to­czo­ny fo­są, sta­no­wił dos­ko­na­ły punkt ob­ron­ny na gra­ni­cy księs­twa świd­nic­kie­go strze­gąc rów­no­cześ­nie trak­tów han­dlo­wych z Czech do Świd­ni­cy i do Wro­cła­wia... więcej

14.08.2017 zamek Chojnik

Po­cząt­ki ma­low­ni­cze­go zam­ku na gó­rze Choj­nik zwią­za­ne są z dzia­łal­noś­cią o­sad­ni­czą pias­tow­skich ksią­żąt świd­nic­ko-ja­wor­skich. Pod ko­niec XIII stu­lec­ia, być mo­że na zglisz­czach wczes­no­śred­nio­wiecz­ne­go gro­du ple­mien­ne­go Bob­rzan, ksią­żę Bo­les­ław Ro­gat­ka wzniósł drew­nia­ny dwór ob­ron­ny słu­żą­cy prze­de wszys­tkim ce­lom ło­wiec­kim i w toż­sa­mym cha­rak­te­rze fun­kcjo­nu­ją­cy tu przez nas­tęp­ne kil­ka­dzie­siąt lat. Ka­mien­ną wa­row­nię w ta­kim kształ­cie, w ja­kim zna­na jest nam współ­cześ­nie, zbu­do­wał jed­nak do­pie­ro wnuk Wła­dys­ła­wa Ło­kiet­ka Bol­ko II, a mia­ło to miej­sce praw­do­po­dob­nie w la­tach 1353-1364... więcej

24.05.2017 zamek w Bydlinie

Ro­do­wód nie­wiel­kiej straż­ni­cy w Byd­li­nie z u­wa­gi na nie­dos­tęp­ność źró­deł gi­nie w mro­kach dzie­jów, trud­no więc o jed­no­znacz­ne ok­reś­le­nie, kto i kie­dy ją zbu­do­wał. Ist­nie­je na­wet o­pi­nia, że bu­dow­la ta nig­dy nie by­ła zam­kiem i od po­cząt­ku do koń­ca peł­ni­ła prze­de wszyst­kim funk­cje sak­ral­ne. Po raz pierw­szy cas­trum w Byd­li­nie wzmian­ko­wa­no w do­ku­men­tach z 1398 ro­ku - w tym cza­sie sta­no­wi­ło o­no waż­ne og­ni­wo w sys­te­mie ob­ron­nym na pog­ra­ni­czu pol­sko-śląs­kim. Je­go właś­ci­cie­la­mi by­li Peł­ka i Nie­mie­rza, bra­tan­ko­wie Nie­mie­rzy her­bu Śmia­ra, któ­re­mu cza­sa­mi przy­pi­su­je się fun­da­cję mu­ro­wa­ne­go za­ło­że­nia.... więcej