|
RUINA PAŁACU W PODZAMCZU PIEKOSZOWSKIM, WIDOK OD WSCHODU
|
|
udowę umocnionej rezydencji magnackiej, stanowiącej niemalże kopię kieleckiego pałacu biskupów krakowskich, przypisuje się powszechnie wojewodzie sandomierskiemu i lubelskiemu Janowi Aleksandrowi Tarle. Ten małopolski arystokrata, mecenas sztuki, literat i dyplomata ożenił się w roku 1653 z księżniczką Anną Czartoryską i być może fundacja nowej siedziby związana była z tym wydarzeniem. Nieco inną przyczynę budowy pałacu podaje taka oto anegdota. Na przyjęciu zorganizowanym przez biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika w jego kieleckiej rezydencji dumny gospodarz pogardliwie odmówił przyjęcia zaproszenia wojewody, dodając z wrodzoną sobie skromnością: Po chałupach nie jeżdżę. Urażony Tarło zripostował: Zapraszam zatem ekscelencję do siebie do Piekoszowa za dwa lata, do takiego samego pałacu, jaki ekscelencja tu posiadasz. Dwa lata później stanął w Piekoszowie obiekt zbudowany ściśle według kieleckich wymiarów.
|
|
WIZERUNEK ZAMKU W POŁOWIE XIX STULECIA
|
ałac wzniesiono w latach 1645-50. Według tradycji kosztował on fundatora aż 30 wsi z jego posiadłości. W pobliżu nowej rezydencji Tarło kazał postawić również niewielki pałacyk, który miał być prezentem imieninowym dla żony. Z apartamentem tym wiąże się kolejna miejscowa legenda, jakoby w sam środek lata kapryśna gospodyni zażyczyła sobie, aby zawieziono ją do niego saniami. Pod naporem jej lamentów mąż miał w końcu odpuścić i kazać drogę wysypać solą. Piekoszów pozostawał w rękach Tarłów do roku 1842 będąc przez cały czas zamieszkanym. Później jeszcze kilkakrotnie zmieniał właścicieli. W połowie XIX wieku pałac spłonął i nie został już odbudowany.
|
W. GERSON 'RUINY PAŁACU W PODZAMCZU PIEKOSZOWSKIM', 1880
|
ZAMEK TARŁÓW W PIĘKOSZEWIE
|
Pomiędzy Kielcami a Chęcinami, w ślicznej jak wiadomo okolicy krakowskiej, leży wieś, niezawodnie od uroczego swego położenia, Piękoszew zwana. Jest to odwieczna siedziba znakomitej w historyj dawnej Polski rodziny Tarłów herbu Topór, co się pisali niegdyś ze Szczekarzowic Zaklikami, które to ostatnie miano, jeżeli mamy dać wiarę Niesieckiemu, było imieniem, które wielu dawnych Polaków na chrzcie świętym przybierało. W tej wsi znajduje się dotąd mieszkalny zamek, architekturą swoją świadczący iż wystawiony został w XVII wieku. Ma on, podobnie jak zamek biskupów w Kielcach, cztery narożne baszty, różni się jednakże dachem pojedynczym, na dwie kondygnacje wzniesionym i mniejszą w szczegółach budowniczych okazałością. Wewnątrz zresztą dużo już stracił ze swego wspaniałego urządzenia i zabytków starożytnych przechowywanych w tej możnej niegdyś rodzinie, co tyle godności za czasów Rzeczypospolitej w rycerstwie, senacie i kościele piastowała. W nim to mieszkali pomiędzy innymi: Jan Karol Tarło kasztelan wiślicki, olsztyński i zwoleński starosta, mąż wielkich cnót i zasług w ojczyźnie, tudzież sławny generał w wojsku francuzkiem za Ludwika XIV Michał Tarło, tak wysoko na dworze wersalskim uważany, iż monarcha francuzki obdarzył go orderem św. Ducha, który tylko książęta krwi francuzkiej posiadać mogli. [...] Tu nareszcie w naszych czasach umarł w roku 1827 powszechnie w całej okolicy szanowany sędziwy rotmistrz kawaleryj narodowej Fraryan Tarło, pochowany w Piękoszewie, pomiędzy swymi naddziadami.
|
Tygodnik Ilustrowany, lata 80. XIX wieku
|
RUINA NA FOTOGRAFII Z PIERWSZEJ DEKADY (WYŻEJ) I Z LAT 60. XX STULECIA
|
amienno-ceglaną budowlę usytuowano na niewielkim, otoczonym przez mokradła i stawy wzgórzu, dzięki czemu posiadała ona pewne, choć bardzo ograniczone znaczenie obronne. Pałac stanowi przykład ewolucji konstrukcji obronnej w otwartą rezydencję pałacową, utrzymaną w stylu włoskiego baroku. W jej narożach stoją cztery "zamkowe" sześcioboczne baszty, mające tutaj znaczenie jedynie dekoracyjne i symboliczne, podkreślając pozycję społeczną właściciela. W basztach południowych ulokowano pomocnicze klatki schodowe prowadzące na pierwsze piętro; baszty północne pełniły funkcje administracyjne. W południowej części założenia rozciągał się okazały park-ogród.
|
PAŁAC W PODZAMCZU - PLAN PARTERU
|
o czasów współczesnych z dawnej siedziby Tarłów pozostała pozbawiona dachu malownicza ruina z dobrze zachowanym podziałem wewnętrznym. Obiekt jest ogólnie dostępny, co wyraźnie mu nie służy. Jego wnętrza pełnią bowiem funkcję składowiska śmieci, są też ślady po ogniskach i wiele ludzkich odchodów. Aż żal, że nikt nie opiekuje się tym pięknym zabytkiem. Na miejscu dawnego ogrodu rośnie teraz zboże.
|
WNĘTRZE WIEŻY POŁUDNIOWEJ, WIDOCZNE ŚLADY PO SCHODACH
PO PRAWEJ: FRAGMENT DZIEDZIŃCA Z BOISKIEM DO KOSZYKÓWKI
|
odzamcze Piekoszowskie to niewielka wieś położona około 13 kilometrów na zachód od Kielc, skąd kursują autobusy linii 18. Ruina pałacu znajduje się nieopodal szosy - przy niej niewielki darmowy parking. (mapa zamków)
|
1. R. A. Sypek: Zamki i warownie ziemi sandomierskiej, TRIO 2003
2. Przewodnik PASCAL - Małopolska na weekend
|
RUINA PAŁACU W PODZAMCZU PIEKOSZOWSKIM, FRAGMENT FASADY ZACHODNIEJ Z REPREZENTACYJNYM PRZEJAZDEM BRAMNYM
|
W pobliżu:
Chełmce - ruina dworu obronnego XVIw., 10 km
Chęciny - ruina zamku królewskiego XIII/XIVw., 13 km
Kielce - pałac biskupi z umocnieniami bastionowymi XVIIw., 13 km
Bolmin - ruina dworu obronnego XVIw., 19 km
|
tekst: 2003
fotografie: 2003
© Jacek Bednarek
|
|