STRONA G£ÓWNA

ZA GRANIC¡

MINIGALERIA

MAPKI

KSIÊGA GO¦CI

LITERATURA

KONTAKT
BARANÓW SANDOMIERSKI

BARCIANY

BARDO ¦L¡SKIE

B¡KOWA GÓRA

BESIEKIERY

BÊDZIN

BIERUTÓW

BIESTRZYKÓW

BOBOLICE

BOBROWNIKI

BODZENTYN

BOLESTRASZYCE

BOLKÓW

BORYS£AWICE ZAMKOWE

BROCHÓW

BRODNICA

BRZEG

BUKOWIEC

BYDLIN

BYSTRZYCA K£ODZKA

CHÊCINY

CHOJNICA

CHOJNIK

CIECHANÓW

CIESZÓW

CIESZYN

CZARNY BÓR

CZERNA

CZERNINA

CZERSK

CZÊSTOCHOWA

CZOCHA

CZORSZTYN

D¡BRÓWNO

DRZEWICA

DZIA£DOWO

DZIERZGOÑ

FREDROPOL (KORMANICE)

GDAÑSK

GI¯YCKO

GLIWICE

G£OGÓW

GNIEW

GNIEWOSZÓW Z.SZCZERBA

GOLUB-DOBRZYÑ

GO£AÑCZ

GOLCZEWO

GO£UCHÓW

GO¦CISZÓW

GÓRA

GRODZIEC

GRÓDEK

GRUDZI¡DZ

GRZÊDY

GRZMI¡CA z.ROGOWIEC

INOW£ÓDZ

JANOWICE WIELKIE z.BOLCZÓW

JANOWIEC

JAWOR

JEZIORO GÓRECKIE

KAMIENIEC Z¡BKOWICKI

KAMIENNA GÓRA

KARPNIKI

KAZIMIERZ DOLNY

KÊTRZYN

KÊTRZYN - KO¦CIÓ£

KIELCE

KLICZKÓW

K£ODZKO

KO£O

KONARY

KONIN-GOS£AWICE

KORZKIEW

KOWALEWO POMORSKIE

KO¬MIN WLKP.

KÓRNIK

KRAKÓW

KRAPKOWICE

KRAPKOWICE - OTMÊT

KRASICZYN

KRÊPCEWO

KRUSZWICA

KRZY¯NA GÓRA

KRZY¯TOPÓR

KSI¡¯ WIELKI

KUROZWÊKI

KWIDZYN

LEGNICA

LIDZBARK WARMIÑSKI

LIPA

LUBIN

LUTOMIERSK

£AGÓW

£ÊCZYCA

£OWICZ

MAJKOWICE

MALBORK

MA£A NIESZAWKA

MIÊDZYLESIE

MIÊDZYRZECZ

MIRÓW

MOKRSKO

MOSZNA

MSTÓW

MUSZYNA

MY¦LENICE

NAMYS£ÓW

NIEDZICA

NIDZICA

NIEMCZA

NIEPO£OMICE

NOWY S¡CZ

NOWY WI¦NICZ

ODRZYKOÑ

OGRODZIENIEC (PODZAMCZE)

OJCÓW

OLE¦NICA

OLSZTYN (JURA)

OLSZTYN (WARMIA)

OLSZTYNEK

O£AWA

O£DRZYCHOWICE K£ODZKIE

OPOCZNO

OPOLE GÓRKA

OPOLE OSTRÓWEK

OPORÓW

OSSOLIN

OSTRʯNIK

OSTRÓDA

OSTRÓW LEDNICKI

OTMUCHÓW

PABIANICE

PANKÓW

PASTUCHÓW

PIESKOWA SKA£A

PIOTRKÓW TRYBUNALSKI

PIOTRKÓW-BYKI

PIOTROWICE ¦WIDNICKIE

P£AKOWICE

P£OCK

P£ONINA

P£OTY

PODZAMCZE z.OGRODZIENIEC

PODZAMCZE PIEKOSZOWSKIE

POKRZYWNO

PO£CZYN-ZDRÓJ

POZNAÑ

PRABUTY

PROCHOWICE

PROSZÓWKA z.GRYF

PRZEMY¦L

PRZEWODZISZOWICE

PSZCZYNA

PYZDRY

RABSZTYN

RACI¡¯EK

RAD£ÓWKA

RADOM

RADZIKI DU¯E

RADZYÑ CHE£MIÑSKI

RAJSKO

RAKOWICE WIELKIE

RATNO DOLNE

RAWA MAZOWIECKA

RESKO

ROGÓW OPOLSKI

RO¯NÓW ZAMEK DOLNY

RO¯NÓW ZAMEK GÓRNY

RYBNICA

RYBNICA LE¦NA

RYCZÓW

RYDZYNA

RYTWIANY

RZ¡SINY

SANDOMIERZ

SANOK

SIEDLÊCIN

SIEDLISKO

SIERADZ

SIERAKÓW

SIEWIERZ

SMOLEÑ

SOBKÓW

SOBOTA

SOCHACZEW

SOSNOWIEC

SREBRNA GÓRA

STARA KAMIENICA

STARE DRAWSKO

STARY S¡CZ

STRZELCE OPOLSKIE

SULEJÓW

SZAMOTU£Y

SZCZECIN

SZTUM

SZUBIN

SZYD£ÓW

SZYMBARK

¦CINAWKA GÓRNA

¦WIDWIN

¦WIEBODZIN

¦WIECIE n.WIS£¡

¦WIECIE k.LE¦NEJ

¦WINY

TORUÑ

TORUÑ z.DYBÓW

TUCZNO

TYNIEC

UDÓRZ

UJAZD k.TOMASZOWA

UJAZD KRZY¯TOPÓR

UNIEJÓW

URAZ

WA£BRZYCH z.KSI¡¯

WA£BRZYCH z.STARY KSI¡¯

WA£BRZYCH z.NOWY DWÓR

WARSZAWA z.KRÓLEWSKI

WARSZAWA z.UJAZDOWSKI

W¡BRZE¬NO

WENECJA

WÊGIERKA

WÊGORZEWO

WIELICZKA

WIELKA WIE¦

WIERZBNA

WITKÓW

WLEÑ

WOJNOWICE

WOJS£AWICE

WROC£AW

WROC£AW LE¦NICA

WYSZYNA

ZAGÓRZ

ZAGÓRZE ¦L¡SKIE

ZA£U¯

Z¡BKOWICE ¦L¡SKIE

ZB¡SZYÑ

Z£OTORIA k.TORUNIA

¬RÓD£A

¯AGAÑ

¯ARY

¯ELAZNO

¯MIGRÓD


IMG BORDER=1 style=

UKRYTE W GÊSTYM LESIE POZOSTA£O¦CI ZAMKU OSTRʯNIK



e­ne­za pow­sta­nia zam­ku w Os­trê­¿ni­ku nie zos­ta­³a nig­dy poz­na­na ze wzglê­du na brak za­cho­wa­nych ma­te­ria­³ów ¼ród­³o­wych na je­go te­mat. Pow­szech­nie u­wa­¿a siê, ¿e wa­row­niê tê wznie­sio­no z ini­cja­ty­wy Ka­zi­mie­rza Wiel­kie­go (+1370) w po­³o­wie XIV wie­ku ja­ko ko­lej­ne og­ni­wo w ³añ­cu­chu ju­raj­skich or­lich gniazd strze­g±­cych po­³ud­nio­wo-za­chod­nich ru­bie­¿y Rze­czy­pos­po­li­tej. Hi­po­te­za ta­ka znaj­du­je swo­je o­par­cie w przy­na­le¿­no¶­ci w XIV stu­le­ciu po­blis­kiej wsi Trzeb­niów do do­me­ny kró­lew­skiej, oraz a­na­li­zy za­cho­wa­nych resz­tek ma­te­ria­³u bu­do­wla­ne­go da­to­wa­ne­go w³a¶­nie na ten ok­res. Czê¶æ his­to­ry­ków sk³a­nia siê jed­nak ku od­mien­nej o­pi­nii, i¿ fun­da­to­rem zes­po­³u ob­ron­ne­go by³ bis­kup kra­kow­ski Jan Mus­ka­ta (+1320), za¶ jesz­cze in­ni su­ge­ru­j±, ¿e móg³ byæ to za­mek ry­cer­ski, któ­ry zos­ta³ znisz­czo­ny pod­czas kar­nej wy­pra­wy wojsk kró­lew­skich w 1396 ro­ku. Tak zró¿­ni­co­wa­ne po­gl±­dy w kwes­tii za­rów­no in­wes­to­ra jak i cza­su re­a­li­za­cji te­go pro­jek­tu s± po­chod­n± br­aku ja­kich­kol­wiek za­pi­sów his­to­rycz­nych, co mo­¿e rów­nie¿ su­ge­ro­waæ, ¿e o­biekt nig­dy nie zos­ta³ u­koñ­czo­ny i nie by³ za­miesz­ka­ny. Le­gen­dy wi±­¿± go z roz­bój­ni­ka­mi, nie­któ­rzy przy­pusz­cza­j± te¿, ¿e s³u­¿y³ ja­ko wiê­zie­nie dla przes­têp­ców lub kró­lew­skich prze­ciw­ni­ków po­li­tycz­nych. Zda­je siê jed­nak, ¿e dla te­go ty­pu ce­lów za­³o­¿e­nie by­³o to zbyt ob­szer­ne, na­le­¿a­³o bo­wiem lub mog­³o na­le­¿eæ do rzê­du ta­kich wa­row­ni jak Smo­leñ, Mi­rów czy Bo­bo­li­ce. Pew­ne jest na­to­miast, ¿e ju¿ w XV wie­ku za­mek nie funk­cjo­no­wa³, bo­wiem w za­cho­wa­nych re­jes­trach czês­to­chow­skich z te­go o­kre­su jest mo­wa o tym, i¿ w Os­trê¿­ni­ku stoi ru­de­ra wie­¿y czy zam­ku.


IMG BORDER=1 style=

RELIKTY ZAMKU ZNAJDUJ¡ SIÊ NA SZCZYCIE POTʯNEJ SKA£Y, WEWN¡TRZ KTÓREJ WY¯£OBIONA JEST JASKINIA



Jed­na z le­gend do­ty­cz±­cych os­trê­¿nic­kie­go zam­ku mó­wi, ¿e za­miesz­ki­wa­li go zbój­cy i w nim prze­cho­wy­wa­li zdo­by­te w cza­sie ³u­pies­kich wy­praw skar­by. In­ne po­da­nie zwi±­za­ne jest z pow­sta­niem stycz­nio­wym, ja­kie wy­buch­³o w 1863 ro­ku. Pod ¦mier­tel­nym Dê­bem, znaj­du­j±­cym siê o­ko­³o 9 ki­lo­met­rów na pó³­noc­ny wschód od Os­trê­¿ni­ka, w dniu 9 lip­ca mia­³a miej­sce bit­wa miê­dzy pow­stañ­ca­mi a woj­ska­mi ro­syj­ski­mi. Po od­nie­sio­nej po­ra¿­ce par­ty­zan­ci mie­li uk­ryæ w ru­i­nach wa­row­ni do­ku­men­ty i skarb pow­stañ­czy. Jest te¿ le­gen­da zwi±­za­na z ok­re­so­wo czyn­nym wy­wie­rzys­kiem u stóp gó­ry zam­ko­wej, przy jej pó³­noc­no-za­chod­niej ¶cia­nie. Wed­le miej­sco­wej tra­dy­cji wyt­rysk wo­dy w tym miej­scu ma byæ zwias­tu­nem nad­cho­dz±­cych wiel­kich wy­da­rzeñ.

Nie bra­ku­je rów­nie¿ po­dañ od­no­sz±­cych siê do ma­low­ni­czej jas­ki­ni wy­¿³o­bio­nej wew­n±trz zam­ko­wej gó­ry. Jed­no z nich mó­wi, ¿e kie­dy¶ wej­¶cie do pra­we­go jej ko­ry­ta­rza zam­kniê­te by­³o ¿e­laz­ny­mi drzwia­mi, któ­re o­bec­nie znaj­du­j± siê w ko¶­cie­le w Po­to­ku Z³o­tym. In­ne o­po­wia­da o ch³op­cu, któ­ry zna­laz³ w jas­ki­ni skarb, lecz gdy pró­bo­wa³ wy­dos­taæ siê na zew­n±trz, drzwi zam­knê­³y siê i ob­ciê­³y mu piê­tê - od nie­go za¶ ma po­cho­dziæ po­pu­lar­ne tu­taj naz­wis­ko Piê­ta­ków.



HIPOTETYCZNA REKONSTRUKCJA ZAMKU WG B.DREJEWICZ, ¬RÓD£O: ZAMKI I OBIEKTY WAROWNE JURY KRAKOWSKO-CZÊSTOCHOWSKIEJ



bu­do­wa­ny na wa­pien­nej, ur­wis­tej od stro­ny pó³­noc­nej ska­le za­mek gór­ny cha­rak­te­ry­zo­wa³ siê pla­nem re­gu­lar­nym o ³±cz­nej po­wierz­chni o­ko­³o 1200 met­rów kwad­ra­to­wych. W sk³ad je­go za­bu­do­wy wcho­dzi³ u­sy­tu­o­wa­ny w pó³­noc­no-za­chod­niej cz궭ci dzie­dziñ­ca dom miesz­kal­ny wznie­sio­ny na pla­nie pros­to­k±­ta o wy­mia­rach o­ko­³o 30x10 met­rów, wy­su­niê­ta przed li­co kur­ty­ny po­³ud­nio­wej mu­rów czwo­ro­bocz­na basz­ta albo ry­za­lit, pod któ­r± znaj­do­wa­³y siê za­sy­pa­ne o­bec­nie pod­zie­mia, oraz za­my­ka­j±­cy ca­³o¶æ ka­mien­ny mur ob­wo­do­wy o d³u­go¶­ci 144 met­rów. Wjazd do gór­nej cz궭ci wa­row­ni pro­wa­dzi³ z przed­zam­cza od stro­ny za­chod­niej, przy skal­nych g³a­zach ³±­cz±­cych j± z pod­gro­dziem. Ska­³a, na któ­rej wzno­si³ siê za­mek gór­ny jest stro­ma i nie­dos­têp­na od stro­ny pó³­noc­nej i od za­cho­du. Od po­³ud­nia o­raz od stro­ny wschod­niej spa­dek wy­so­ko¶­ci te­re­nu prze­bie­ga ³a­god­niej i tam roz­wi­n±³ siê pe³­ni±­cy funk­cje gos­po­dar­cze za­mek dol­ny o po­wierz­chni od 2 do 7 ty­siê­cy met­rów kwa­dra­to­wych. Wjazd do nie­go praw­do­po­dob­nie znaj­do­wa³ siê w przer­wie miê­dzy wa­³a­mi z drew­nia­n± pa­li­sa­d±, w po­³ud­nio­wo-wschod­niej cz궭ci zes­po­³u. Ca­³o¶æ za­³o­¿e­nia o­ta­cza­³a fo­sa.




PLAN RUIN ZAMKU: 1. DZIEDZINIEC ZAMKU GÓRNEGO, 2. BUDYNEK MIESZKALNY, 3. BASZTA,
4. WJAZD NA ZAMEK GÓRNY, 5. PODZAMCZE, 6. WA£Y, 7. BRAMA WJAZDOWA NA PODZAMCZE



HI­PO­TE­TYCZ­NA RE­KON­STRUK­CJA ZAM­KU WG M. SZE­LE­RE­WI­CZA. BRAK KON­SEK­WEN­CJI WZGLÊ­DEM PRZED­STA­WIO­NE­GO WY­¯EJ PLA­NU WY­RA­¯A SIÊ W UMIEJ­SCO­WIE­NIU BRA­MY WJAZ­DO­WEJ NA ZA­MEK WY­SO­KI - TU­TAJ JEST ONA U­LO­KO­WA­NA W RY­ZA­LI­CIE DOS­TA­WIO­NYM DO PO­£UD­NIO­WEJ LI­NII MU­RÓW OB­RON­NYCH. G£ÓW­NY DOM MIESZ­KAL­NY ZOS­TA£ PRZE­SU­NIÊ­TY W KIE­RUN­KU WSCHOD­NIM I NIE PRZY­LE­GA JU¯ DO KUR­TY­NY ZA­CHOD­NIEJ ZAM­KU, WI­DAÆ RÓW­NIE¯ WIE­¯Ê W PÓ£­NOC­NO-WSCHOD­NIEJ CZʦ­CI ZES­PO­£U, KTÓ­RA PRAW­DO­PO­DOB­NIE JEST WY­NI­KIEM KON­FA­BU­LA­CJI AU­TO­RA TEJ PRE­ZEN­TA­CJI.



a­cho­wa­³y siê nie­wiel­kie, po­szar­pa­ne frag­men­ty mu­rów kur­ty­no­wych o wy­so­ko¶­ci nie prze­kra­cza­j±­cej jed­ne­go met­ra, a tak­¿e skrom­ne re­lik­ty budynku miesz­kal­ne­go i basz­ty czwo­ro­bocz­nej. S³a­bo wi­docz­ne, lecz wci±¿ roz­poz­na­wal­ne s± o­ta­cza­j±­ce za­mek dol­ny ziem­ne wa­³y. Ca­³y te­ren o­bec­nie po­ro¶­niê­ty jest m³o­dym, gês­tym la­sem, co w po­³±­cze­niu z mi­zer­nym sta­nem za­cho­wa­nia ruin ut­rud­nia or­ien­ta­cjê w ce­lu od­two­rze­nia pier­wot­ne­go u­k³a­du przes­trzen­ne­go wa­row­ni.


IMG  BORDER=1 style= IMG  BORDER=1 style=
IMG  BORDER=1 style= IMG  BORDER=1 style=

NA ZAMKU OSTRʯNIK



Wzgó­rze zam­ko­we two­rzy re­zer­wat le¶­ny o po­wierz­chni 4 ha za­³o­¿o­ny w ce­lu o­chro­ny resz­tek la­su na­tu­ral­ne­go, cie­ka­wych form skal­nych o­raz re­lik­tów sa­me­go zam­ku. Na je­go te­re­nie ros­n± prze­wa¿­nie: buk, grab zwy­czaj­ny, ja­rzê­bi­na, ja­wor, do­mi­nu­je jed­nak sos­na pos­po­li­ta. Nie­w±t­pli­wie oz­do­b± tej nie­wiel­kiej o­stoi le¶­nej jest wy¿­³o­bio­na w ska­le zam­ko­wej ob­szer­na Jas­ki­nia Os­trê¿­nic­ka o d³u­go¶­ci 90 met­rów i po­zio­mym u­k³a­dzie ko­mór, któ­ra przed la­ty sta­no­wi­³a na­tu­ral­ny sys­tem lo­chów zam­ko­wych i piw­nic, a dzi¶ jest naj­wiêk­sz± a­trak­cj± tu­ry­stycz­n± mi­kro­re­gio­nu. Sk³a­da siê ona z dwóch wiel­kich ko­mór od­dzie­lo­nych skal­nym fi­la­rem, dziê­ki cze­mu ot­wór wej­¶cio­wy ja­wi siê ni­czym gar­d³o ludz­kie al­bo p³u­ca, co wy­gl±­da bar­dzo o­so­bli­wie. Jas­ki­niê mo¿­na bez przesz­kód zwie­dzaæ bez spec­jal­ne­go przy­go­to­wa­nia, na­le­¿y jed­nak pa­miê­taæ, ¿e po­dob­nie jak w wie­lu in­nych gro­tach skal­nych Jury Kra­kow­sko-Czê­sto­chow­skiej gniaz­du­j± w niej - czês­to bar­dzo licz­nie - przed­sta­wi­cie­le ga­tun­ku Me­ta Me­nar­di - naj­bar­dziej ja­do­wi­te­go pa­j±­ka za­miesz­ku­j±­ce­go te­re­ny wspó³­czes­nej Pol­ski.



IMG  BORDER=1 style= IMG  BORDER=1 style=

W JASKINI OSTRʯNICKIEJ



e­lik­ty zam­ku po­³o­¿o­ne s± nie­co na wschód od dro­gi nr 793 ³±­cz±­cej Ja­nów i ¯ar­ki, w od­leg­³o¶­ci o­ko­³o 6 km na po­³ud­nie od Ja­no­wa. Na skra­ju la­su o­bok szo­sy, po po­³ud­nio­wej jej stro­nie znaj­du­je siê nie­wiel­ki dar­mo­wy par­king - st±d do ru­in pro­wa­dzi szlak tu­rys­tycz­ny. Wstêp do re­zer­wa­tu wol­ny. (ma­pa zam­ków)





1. M. Antoniewicz: Zamki na Wy¿ynie Krakowsko-Czêstochowskiej...
2. B. Guerquin: Zamki w Polsce, Arkady 1984
3. L. Kajzer, J. Salm, S. Ko³odziejski: Leksykon zamków w Polsce, Arkady 2001
4. R. Sypek: Zamki i obiekty warowne Jury Karkowsko-Czêstochowskiej
5. J. Zinkow: Orle gniazda i warownie jurajskie, SiT 1977



W pobli¿u:
Suliszowice - ruina stra¿nicy królewskiej XIVw., 2,5 km
Przewodziszowice - pozosta³o¶ci stra¿nicy królewskiej XIVw., 3 km
£utowiec - ruina stra¿nicy królewskiej XIVw., 7 km
Mirów - ruina zamku rycerskiego XIVw., 10 km
Bobolice - zamek królewski XIVw., po rekonstrukcji, 11 km
Morsko - ruina zamku XIVw., 19 km
Olsztyn - ruina zamku królewskiego XIVw., 21 km



Warto zobaczyæ równie¿


Po­³o­¿o­n± za­led­wie 3 ki­lo­met­ry na pó³­noc od zam­ku Os­trê¿­nik ma­low­ni­cz± miej­sco­wo¶æ o naz­wie Z³o­ty Po­tok, w któ­rej przed la­ty by­wa³ Zyg­munt Kra­siñ­ski - wy­bit­ny pol­ski twór­ca e­po­ki ro­man­tyz­mu. Po­zos­ta­wi³ on po so­bie naz­wy, ja­ki­mi ob­da­rzy³ wie­le tu­tej­szych ska³, sta­wów i ¼ró­de³, i któ­re do dzi¶ funk­cjo­nu­j± ja­ko ¼ród­³a El­¿bie­ty i Zyg­mun­ta, staw No­cy Let­niej czy wresz­cie przy­pa­³a­co­wy staw Iry­dion. Przy daw­nym pa­³a­cu Ra­czyñ­skich - dzi¶ nies­te­ty o­pusz­czo­nym (2019) stoi znacz­nie skrom­niej­szy, lecz zad­ba­ny i udos­têp­nio­ny do zwie­dza­nia dwo­rek Kra­siñ­skich z XIX wie­ku, gdzie w¶ród eks­po­na­tów wys­ta­wio­no pierw­sze wy­da­nia nie­któ­rych u­two­rów Zyg­mun­ta Kra­siñ­skie­go, por­tre­ty ro­dzi­ny, a tak­¿e pia­ni­no mar­ki „Erard”, w wy­bo­rze któ­re­go po­ma­ga³ po­e­cie sam Fry­de­ryk Cho­pin. Ci±­gn±­c± siê wzd³u¿ na­tu­ral­nie piêk­nej do­li­ny Wier­ci­cy wie¶ o­ta­cza Re­zer­wat Par­ko­we z krys­ta­licz­nie czys­ty­mi ¼ród­³a­mi i cie­ka­wy­mi os­tañ­ca­mi skal­ny­mi o fi­ne­zyj­nych kszta³­tach i naz­wach, np. Bra­ma Twar­dow­skie­go, Dia­bel­skie Mos­ty czy Nied¼­wie­dzia Gro­ta. La­tem w o­ko­licz­nych la­sach u­no­si siê w po­wiet­rzu cha­ra­kte­rys­tycz­ny za­pach, co zaw­dziê­cza­my licz­nej o­bec­no¶­ci w ich ru­nie czos­nku nie­d¼wie­dzie­go.


IMG

IMG

IMG

IMG

IMG

IMG



STRONA G£ÓWNA

tekst: 2019
fotografie: 2009
© Jacek Bednarek