STRONA GŁÓWNA

ZA GRANICĄ

MINIGALERIA

MAPKI

KSIĘGA GOŚCI

LITERATURA

KONTAKT
BARANÓW SANDOMIERSKI

BARCIANY

BARDO ŚLĄSKIE

BĄKOWA GÓRA

BESIEKIERY

BĘDZIN

BIERUTÓW

BIESTRZYKÓW

BOBOLICE

BOBROWNIKI

BODZENTYN

BOLESTRASZYCE

BOLKÓW

BORYSŁAWICE ZAMKOWE

BROCHÓW

BRODNICA

BRZEG

BUKOWIEC

BYDLIN

BYSTRZYCA KŁODZKA

CHĘCINY

CHOJNICA

CHOJNIK

CIECHANÓW

CIESZÓW

CIESZYN

CZARNY BÓR

CZERNA

CZERNINA

CZERSK

CZĘSTOCHOWA

CZOCHA

CZORSZTYN

DĄBRÓWNO

DRZEWICA

DZIAŁDOWO

DZIERZGOŃ

FREDROPOL (KORMANICE)

GDAŃSK

GIŻYCKO

GLIWICE

GŁOGÓW

GNIEW

GNIEWOSZÓW Z.SZCZERBA

GOLUB-DOBRZYŃ

GOŁAŃCZ

GOLCZEWO

GOŁUCHÓW

GOŚCISZÓW

GÓRA

GRODZIEC

GRÓDEK

GRUDZIĄDZ

GRZĘDY

GRZMIĄCA z.ROGOWIEC

INOWŁÓDZ

JANOWICE WIELKIE z.BOLCZÓW

JANOWIEC

JAWOR

JEZIORO GÓRECKIE

KAMIENIEC ZĄBKOWICKI

KAMIENNA GÓRA

KARPNIKI

KAZIMIERZ DOLNY

KĘTRZYN

KĘTRZYN - KOŚCIÓŁ

KIELCE

KLICZKÓW

KŁODZKO

KOŁO

KONARY

KONIN-GOSŁAWICE

KORZKIEW

KOWALEWO POMORSKIE

KOŹMIN WLKP.

KÓRNIK

KRAKÓW

KRAPKOWICE

KRAPKOWICE - OTMĘT

KRASICZYN

KRĘPCEWO

KRUSZWICA

KRZYŻNA GÓRA

KRZYŻTOPÓR

KSIĄŻ WIELKI

KUROZWĘKI

KWIDZYN

LEGNICA

LIDZBARK WARMIŃSKI

LIPA

LUBIN

LUTOMIERSK

ŁAGÓW

ŁĘCZYCA

ŁOWICZ

MAJKOWICE

MALBORK

MAŁA NIESZAWKA

MIĘDZYLESIE

MIĘDZYRZECZ

MIRÓW

MOKRSKO

MOSZNA

MSTÓW

MUSZYNA

MYŚLENICE

NAMYSŁÓW

NIEDZICA

NIDZICA

NIEMCZA

NIEPOŁOMICE

NOWY SĄCZ

NOWY WIŚNICZ

ODRZYKOŃ

OGRODZIENIEC (PODZAMCZE)

OJCÓW

OLEŚNICA

OLSZTYN (JURA)

OLSZTYN (WARMIA)

OLSZTYNEK

OŁAWA

OŁDRZYCHOWICE KŁODZKIE

OPOCZNO

OPOLE GÓRKA

OPOLE OSTRÓWEK

OPORÓW

OSSOLIN

OSTRĘŻNIK

OSTRÓDA

OSTRÓW LEDNICKI

OTMUCHÓW

PABIANICE

PANKÓW

PASTUCHÓW

PIESKOWA SKAŁA

PIOTRKÓW TRYBUNALSKI

PIOTRKÓW-BYKI

PIOTROWICE ŚWIDNICKIE

PŁAKOWICE

PŁOCK

PŁONINA

PŁOTY

PODZAMCZE z.OGRODZIENIEC

PODZAMCZE PIEKOSZOWSKIE

POKRZYWNO

POŁCZYN-ZDRÓJ

POZNAŃ

PRABUTY

PROCHOWICE

PROSZÓWKA z.GRYF

PRZEMYŚL

PRZEWODZISZOWICE

PSZCZYNA

PYZDRY

RABSZTYN

RACIĄŻEK

RADŁÓWKA

RADOM

RADZIKI DUŻE

RADZYŃ CHEŁMIŃSKI

RAJSKO

RAKOWICE WIELKIE

RATNO DOLNE

RAWA MAZOWIECKA

RESKO

ROGÓW OPOLSKI

ROŻNÓW ZAMEK DOLNY

ROŻNÓW ZAMEK GÓRNY

RYBNICA

RYBNICA LEŚNA

RYCZÓW

RYDZYNA

RYTWIANY

RZĄSINY

SANDOMIERZ

SANOK

SIEDLĘCIN

SIEDLISKO

SIERADZ

SIERAKÓW

SIEWIERZ

SMOLEŃ

SOBKÓW

SOBOTA

SOCHACZEW

SOSNOWIEC

SREBRNA GÓRA

STARA KAMIENICA

STARE DRAWSKO

STARY SĄCZ

STRZELCE OPOLSKIE

SULEJÓW

SZAMOTUŁY

SZCZECIN

SZTUM

SZUBIN

SZYDŁÓW

SZYMBARK

ŚCINAWKA GÓRNA

ŚWIDWIN

ŚWIEBODZIN

ŚWIECIE n.WISŁĄ

ŚWIECIE k.LEŚNEJ

ŚWINY

TORUŃ

TORUŃ z.DYBÓW

TUCZNO

TYNIEC

UDÓRZ

UJAZD k.TOMASZOWA

UJAZD KRZYŻTOPÓR

UNIEJÓW

URAZ

WAŁBRZYCH z.KSIĄŻ

WAŁBRZYCH z.STARY KSIĄŻ

WAŁBRZYCH z.NOWY DWÓR

WARSZAWA z.KRÓLEWSKI

WARSZAWA z.UJAZDOWSKI

WĄBRZEŹNO

WENECJA

WĘGIERKA

WĘGORZEWO

WIELICZKA

WIELKA WIEŚ

WIERZBNA

WITKÓW

WLEŃ

WOJNOWICE

WOJSŁAWICE

WROCŁAW

WROCŁAW LEŚNICA

WYSZYNA

ZAGÓRZ

ZAGÓRZE ŚLĄSKIE

ZAŁUŻ

ZĄBKOWICE ŚLĄSKIE

ZBĄSZYŃ

ZŁOTORIA k.TORUNIA

ŹRÓDŁA

ŻAGAŃ

ŻARY

ŻELAZNO

ŻMIGRÓD


IMG BORDER=1 style=

DWÓR KAPITUŁY KRAKOWSKIEJ W PABIANICACH



bron­ny dwór, zwa­ny rów­nież zam­kiem, wznie­sio­ny zos­tał po ro­ku 1565 z ini­cja­ty­wy ka­no­ni­ka Sta­nis­ła­wa Dąb­row­skie­go z przez­na­cze­niem na miesz­ka­nie i urząd za­rząd­ców lus­tru­ją­cych na­le­żą­ce do ka­pi­tu­ły kra­kow­skiej la­ty­fun­dia. Je­go bu­do­wą kie­ro­wał mu­ra­tor Waw­rzy­niec Lo­rek, być mo­że Włoch, któ­ry za swo­ją pra­cę o­trzy­mał wy­na­gro­dze­nie w wy­so­koś­ci 50 flo­re­nów i nie­zna­ną dziś ilość to­wa­ru w na­tu­rze - przy­pusz­czal­nie zbo­ża. Przy wy­kań­cza­niu wnętrz po­ma­ga­li mu zna­ni z umów miej­sco­wi rze­mieśl­ni­cy: twór­ca de­ko­ra­cji wiel­kiej sie­ni ma­larz Mel­chior, sto­larz Ha­nusz o­­raz ka­mie­niarz Je­rzy z Lu­to­mier­ska. W ro­ku 1571 gmach był go­to­wy do za­miesz­ka­nia wpra­wia­jąc w zach­wyt fun­da­to­rów sta­ran­noś­cią wy­ko­na­nia i ele­gan­cką for­mą, po­mi­mo za­led­wie pro­win­cjo­nal­ne­go roz­ma­chu na­wią­zu­ją­cą w du­żej mie­rze do naj­zna­ko­mit­szych kra­jo­wych wzor­ców: kra­kow­skich su­kien­nic czy ra­tu­sza w San­do­mie­rzu. Szyb­ko też roz­po­czę­to sta­ra­nia dla za­pew­nie­nia mu wy­ma­ga­nej obron­no­ści - dwór oto­czo­no drew­nia­nym par­ka­nem i sys­te­mem wy­peł­nio­nych wo­dą ro­wów. Po­wo­ła­no tak­że 30-oso­bo­wą straż zam­ko­wą.


DRZEWORYT J. SOSIŃSKIEGO, TYGODNIK ILUSTROWANY 1870



STANISŁAW DĄBROWSKI

Uro­dził się praw­do­po­dob­nie w 1501 ro­ku w za­moż­nej szla­chec­kiej ro­dzi­nie her­bu Po­raj, któ­rej gniaz­do ro­do­we znaj­do­wa­ło się w Dą­bro­wie w wo­je­wódz­twie sie­radz­kim. W mło­doś­ci kształ­cił się na Uni­wer­sy­te­cie Ja­giel­loń­skim w Kra­ko­wie o­raz w Pad­wie, gdzie u­zys­kał ty­tuł dok­to­ra o­boj­ga praw. Po po­wro­cie ze sło­necz­nej Ita­lii, dzię­ki ko­nek­sjom szyb­ko o­siąg­nął wy­so­ki sta­tus spo­łecz­ny peł­niąc funk­cje: ar­chi­dia­ko­na gnieź­nień­skie­go, łę­czyc­kie­go i ku­rze­low­skie­go, pre­po­zy­ta wol­bor­skie­go, scho­las­ty­ka woj­nic­kie­go i mos­ko­rzow­skie­go, ka­no­ni­ka gnieź­nień­skie­go i ku­jaw­skie­go, a od ro­ku 1554 - ka­no­ni­ka kra­kow­skie­go. Dwu­krot­nie ad­mi­nis­tro­wał ar­chi­die­cez­ją gnieź­nień­ską, za­sia­dał na sej­mie wal­nym w Piotr­ko­wie, był de­le­ga­tem na sy­nod piot­rkow­ski, zos­tał też wy­bra­ny przez ka­pi­tu­łę gnieź­nień­ską na zjazd w spra­wie so­bo­ru try­den­ckie­go. Bę­dąc u szczy­tu ka­rie­ry koś­ciel­nej roz­po­czął spra­wo­wa­nie god­noś­ci re­gen­sa dóbr pa­bia­nic­kich i te­nu­tar­iu­sza dóbr Pa­bia­ni­ce, gdzie stał się głów­nym ini­cja­to­rem bu­do­wy no­wej sie­dzi­by ob­ron­nej - z za­ło­że­nia mu­ro­wa­nej wie­ży ze skle­pio­ny­mi po­miesz­cze­nia­mi, a o je­go is­tot­nej ro­li w tym przed­sięw­zię­ciu świad­czy fakt wmu­ro­wa­nia w no­wy gmach her­bów z ini­cja­ła­mi S.D. u­miesz­czo­ny­mi nad ok­na­mi o­bok her­bów ka­pi­tu­ły kra­kow­skiej. W 1573 Sta­nis­ław Dąb­row­ski ze wzglę­du na po­desz­ły wiek i cho­ro­bę wy­co­fał się z za­rzą­dza­nia ma­jąt­kiem pa­bia­nic­kim. Rok póź­niej od­de­le­go­wa­ny zos­tał na ko­ro­na­cję Hen­ry­ka III Wa­le­ze­go u bo­ku ar­cy­bis­ku­pa ja­ko re­pre­zen­tant ka­pi­tu­ły gnieź­nień­skiej. Zmarł po krót­kiej cho­ro­bie 2.I.1575. Je­go cia­ło zło­żo­no w koś­cie­le ka­ted­ral­nym na Wa­we­lu, gdzie do dziś o­glą­dać moż­na dwa je­go pom­ni­ki: je­den w ka­pli­cy Ma­cie­jow­skie­go, dru­gi zaś przed ka­pli­cą Wa­zów.




DWÓR NA FOTOGRAFIACH Z PIERWSZEJ I DRUGIEJ DEKADY XX STULECIA


prze­cią­gu 450 lat swe­go ist­nie­nia pa­bia­nic­ki dwór nie doś­wiad­czył po­waż­niej­szych zmian prze­cho­dząc tyl­ko jed­ną wy­raź­ną mo­der­ni­za­cję po­le­ga­ją­cą na dos­ta­wie­niu do je­go bry­ły ćwierć­ko­lis­tej basz­ty i prze­nie­sie­niu drzwi wej­ścio­wych na ścia­nę wschod­nią. Dzie­je je­go funk­cjo­no­wa­nia, szcze­gól­nie we wczes­nym o­kre­sie, nie są do­brze zba­da­ne, choć zna­na jest nam da­ta, kie­dy przes­tał on peł­nić funk­cję sie­dzi­by kra­kow­skiej ka­pi­tu­ły - 1796. Pod za­bo­ra­mi bu­dy­nek prze­szedł na włas­ność rzą­du prus­kie­go słu­żąc za­rząd­com i dzier­żaw­com e­ko­no­mii pa­bia­nic­kiej. W la­tach 20. XIX wie­ku, za cza­sów Kró­les­twa Kon­gre­so­we­go, wła­dze od­da­ły po­miesz­cze­nia zam­ko­we na war­szta­ty na­pły­wa­ją­cym do mias­ta nie­miec­kim tka­czom i su­kien­ni­kom. Nie­co póź­niej, bo w ro­ku 1833, za­mek stał się ra­tu­szem, zaś po dru­giej woj­nie świa­to­wej u­lo­ko­wa­no w je­go mu­rach Mu­ze­um Mias­ta Pa­bia­nic, któ­re mieś­ci się tu­taj po dziś dzień.



DWÓR KAPITUŁY W LATACH 30. XX WIEKU



DARCIE W NOGACH CZYLI SKĄD TEN REUMATYZM? (LEGENDA)

Daw­no, daw­no te­mu, gdy rze­czy­wis­ty roz­dział Koś­cio­ła od Pań­stwa ma­rzył się je­dy­nie naj­bar­dziej pos­tę­po­wym he­re­ty­kom-op­ty­mis­tom, w Pa­bia­ni­cach rzą­dzi­li ka­no­ni­cy, okrut­ni re­gen­ci ka­pi­tu­ły kra­kow­skiej. Ich o­par­ta na wy­tycz­nych Wa­ty­ka­nu po­li­ty­ka wo­bec miesz­czan by­ła bar­dzo sro­ga, cięż­ko ży­ło się Pa­bia­ni­cza­nom. Wo­bec ko­lej­nych wy­rze­czeń i no­wych o­gra­ni­czeń na rzecz swych pa­nów pew­ne­go dnia lu­dzie zbun­to­wa­li się, ra­zem zor­ga­ni­zo­wa­li i wspól­nie na­pad­li na za­mek, któ­ry z łat­woś­cią zdo­by­li. Po obez­wład­nie­niu stra­ży po­wią­za­li ka­no­ni­ków i uło­ży­li ich na dra­bi­nias­tym wo­zie, a nas­tęp­nie po­krzy­ku­jąc mści­wie wy­wieź­li w tu­szyń­skie la­sy, gdzie za­miast u­ka­tru­pić, nie­o­patrz­nie zdję­li im pę­ta po­zo­sta­wia­jąc na łas­kę lo­su w ciem­nej leś­nej głu­szy. Po­rzu­ce­ni dyg­ni­ta­rze mu­sie­li pie­szo ze skar­gą do świą­to­bli­wej zwierzch­noś­ci węd­ro­wać. Roz­złoś­ci­li się przy tym bar­dzo moc­no, gdyż nie­przyz­wy­cza­je­ni do wy­sił­ku fi­zycz­ne­go i od mę­czą­cej węd­rów­ki roz­bo­la­ły ich no­gi, chcąc więc się zem­ścić za nie­go­dzi­wość nie­wdzięcz­ne­go pos­pól­stwa, rzu­ci­li kląt­wę na no­gi miesz­czan.

Od tej po­ry za­pa­no­wał w mieś­cie reu­ma­tyzm i tyl­ko zat­war­­dzia­li a­te­iś­ci wciąż wie­rzą, że cho­ro­bę tę po­wo­du­je po­ło­że­nie mias­ta na ba­gnis­tym nieg­dyś grun­cie.




OKRES POWOJENNY: POWYŻEJ FOTOGRAFIA Z LAT. 60., NIŻEJ ZDJĘCIE WYKONANE PRZEZ AUTORA PRZED GRUNTOWNYM REMONTEM ZABYTKU (2001)



y­so­ki na trzy kon­dyg­na­cje bu­dy­nek wznie­sio­ny zos­tał na re­gu­lar­nym rzu­cie zbli­żo­nym do kwa­dra­tu o bo­kach 16,2x16,8 met­rów, z dwo­ma na­roż­ny­mi al­kie­rza­mi i ry­za­li­tem z cy­lin­drycz­ną klat­ką scho­do­wą (do­sta­wio­ną w XIX wie­ku). Je­go dach, skła­da­ją­cy się z czte­rech płasz­czyzn, ukry­to za de­ko­ra­cyj­ną, re­ne­san­so­wą at­ty­ką z ot­wo­ra­mi, przez któ­re prze­cho­dzi­ły rzy­ga­cze - ryn­ny do od­pro­wa­dza­nia wo­dy. Wnęt­rza wy­koń­czo­no skle­pie­nia­mi ko­leb­ko­wy­mi z lu­ne­ta­mi, przy czym u­kład izb par­te­ru bu­dow­li od­po­wia­dał u­kła­do­wi jej pięt­ra. Od po­łud­nia, nad jed­nym z okien pierw­szej kon­dyg­na­cji wy­rzeź­bio­no na­pis SIC TRAN­SIT GLO­RIA MUN­DI, ok­na par­te­ru zaś u­miesz­czo­no w or­na­men­to­wa­nych ram­kach wzbo­ga­co­nych her­ba­mi Aaron i Po­raj. Od pół­no­cy bu­dy­nek pod­pie­ra­ły szkar­py za­bez­pie­cza­ją­ce go przed nie­ko­rzyst­nym wpły­wem pod­mo­kłe­go grun­tu na sta­bil­ność mu­rów. Wspól­nie z in­ny­mi bu­dyn­ka­mi (pszczel­nik, staj­nie, kuch­nia, bro­war, łaź­nia, wię­zie­nie) był on oto­czo­ny pa­li­sa­dą dę­bo­wą z ce­gla­ną wie­życz­ką od stro­ny stru­mie­nia, na któ­rej za­mon­to­wa­no ze­gar. Pa­bia­nic­ki dwór jest naj­da­lej wy­su­nię­tym na pół­noc przy­kła­dem o­biek­tu obron­ne­go ty­pu kasz­tel, po­pu­lar­ne­go prze­de wszyst­kim na są­sied­niej Sło­wa­cji, a u nas re­pre­zen­to­wa­ne­go m.in. przez re­a­li­za­cję we Fryd­ma­nie na Spi­szu czy ma­ło­pol­ski Szym­bark.



PLAN DOLNEJ KONDYGNACJI KASZTELU WG T. JAKIMOWICZ



a swo­je 430 u­ro­dzi­ny za­mek o­trzy­mał od lo­kal­ne­go sa­mo­rzą­du wspa­nia­ły pre­zent, ja­kim był re­mont ge­ne­ral­ny bu­dyn­ku po­le­ga­ją­cy m.in. na od­sło­nię­ciu po­li­chro­mii Ja­na Szul­ca z 1917 ro­ku, po­ło­że­niu no­wych po­dłóg, tyn­ków, wy­mia­nie sto­lar­ki, okien o­raz ry­nien. Po re­no­wa­cji 5 czer­wca 2005 u­ro­czyś­cie po­wró­ci­ło w je­go mu­ry Mu­ze­um Mias­ta Pa­bia­nic ze sta­łymi eks­po­zy­cja­mi o cha­rak­te­rze ar­che­o­lo­gicz­nym, his­to­rycz­nym, et­no­gra­ficz­nym i przy­rod­ni­czym. Do je­go naj­cie­kaw­szych eks­po­na­tów na­le­żą nie­wąt­pli­wie: kom­plet­ny strój cza­row­ni­ka szcze­po­we­go z Po­łud­nio­wej Afry­ki o­raz wy­ko­pa­ny w nie­da­le­kim Sie­mie­cho­wie i po­cho­dzą­cy z gro­bu wo­jow­ni­ka hełm le­gio­nis­ty rzym­skie­go (jest to je­dy­ny ta­ki eg­zem­plarz zna­le­zio­ny na te­re­nie Pol­ski).


Muzeum Miasta Pabianic
Stary Rynek 1/2
95-200 Pabianice
tel. (42) 215-39-82, 215-54-87
e-mail: e-mail: biuro(at)muzeum.pabianice.pl

Godziny otwarcia zamku / Cennik



IMG  BORDER=1 style= IMG  BORDER=1 style=

IMG  BORDER=1 style= IMG  BORDER=1 style=

DWÓR KAPITUŁY KRAKOWSKIEJ W PABIANICACH



wór stoi przy ul. Zam­ko­wej (na­prze­ciw Sta­re­go Ryn­ku), bę­dą­cej prze­dłu­że­niem ul. Łas­kiej, głów­nej ar­te­rii Pa­bia­nic. Po wyj­ściu z dwor­ca PKP moż­na wsiąść w tram­waj li­nii nr 41 lub w au­to­bus linii nr 1. Przy­stan­ki o­bok zam­ku. W po­bli­żu, po dru­giej stro­nie u­li­cy znaj­du­je się nie­wiel­ki par­king. (ma­pa zam­ków)





1. R. Adamek: Stanisław Dąbrowski - inicjator budowy dworu obronnego...
2. L. Kajzer: Zamki i dwory obronne w Polsce Centralnej, DiG 2004
3. J. Z. Łoziński: Renesansowy dwór obronny w Pabianicach...


IMG BORDER=1 style=

WIDOK DWORU OD POŁUDNIA


W pobliżu:
Lutomiersk - zamek rycerski XVw., obecnie szkoła z internatem, 14 km
Łopatki - ruina dworu obronnego XVIw., 24 km
Piotrków Trybunalski - Byki - dwór obronny XVI/XVIIw., 36 km
Wojsławice - relikty zamku rycerskiego XVIw., 37 km
Piotrków Trybunalski - zamek królewski XVIw., 40 km



STRONA GŁÓWNA

tekst: 2005
fotografie: 2005
© Jacek Bednarek