ZAMEK W KRAPKOWICACH, WIDOK Z WSCHODNIEGO BRZEGU ODRY

ie znamy fun­da­to­ra zam­ku w Krap­ko­wi­cach ani da­ty je­go pow­sta­nia. Przyj­mu­je się, że pier­wsza go­tyc­ka wa­row­nia wznie­sio­na zos­ta­ła jesz­cze przed na­da­niem o­sa­dzie praw miej­skich, czy­li przed ro­kiem 1294. Miej­sco­wa le­gen­da przy­pi­su­je jej bu­do­wę ini­cja­ty­wie za­ko­nu tem­pla­riu­szy, co wpraw­dzie brzmi bar­dzo ro­man­tycz­nie, ale w świe­tle fak­tów his­to­rycz­nych wy­da­je się ma­ło praw­do­po­dob­ne. Nie­zna­ne więc są lo­sy zam­ku i je­go miesz­kań­ców w po­cząt­kach je­go funk­cjo­no­wa­nia, lecz cza­sy te naj­wy­raź­niej mu­sia­ły być bu­rzli­we, sko­ro współ­cześ­ni pi­sa­li o po­ja­wia­ją­cej się w je­go kom­na­tach bia­łej da­mie. Do 1532 Krap­ko­wi­ce sta­no­wi­ły włas­ność pias­tow­skich ksią­żąt o­pol­sko-ra­ci­bor­skich, aby po śmier­ci ostat­nie­go z przed­sta­wi­cie­li ro­du Ja­na Do­bre­go przejść w po­sia­da­nie ce­sa­rza Fer­dy­nan­da I. Ten nie­dłu­go po­tem od­dał ją w za­staw wraz z mia­stem Jo­achi­mo­wi Buch­cie z Otmę­tu za kwo­tę 6,500 ta­la­rów, czy­li cał­kiem nie­dro­go, co świad­czyć mo­gło o de­ter­mi­na­cji Hab­sbur­ga w zdo­by­wa­niu środ­ków na spła­tę dłu­gu za­ciąg­nię­te­go na po­czet wy­nisz­cza­ją­cej woj­ny z Tur­cją.

XVIII-WIECZNE WIDOKI MIASTA I ZAMKU NA RYCINACH F.B. WERHNERA, TOPOGRAFIA ŚLĄSKA 1744-68

1582 roku ce­sarz Ru­dolf II Hab­sburg sprze­dał Krap­ko­wi­ce Han­so­wi von Re­dern z Roz­ko­cho­wa. Von Re­der­no­wie w miej­scu sta­rej śred­nio­wiecz­nej bu­do­wli wznie­śli czte­ro­skrzy­dło­wą, trzy­kon­dy­gna­cyj­ną ba­ro­ko­wą re­zy­den­cję, któ­ra od­tąd peł­ni­ła fun­kcję głów­ne­go gnia­zda ro­do­we­go właś­ci­cie­li mia­sta. Pra­ce bu­do­wla­ne u­koń­czo­no w ro­ku 1678, co upa­mięt­nio­ne zo­sta­ło da­tą u­miesz­czo­ną na bra­mie zam­ko­wej. Za pa­no­wa­nia hra­biów von Re­dern wy­god­ny, oka­za­ły gmach prze­ży­wał o­kres swej naj­więk­szej świet­noś­ci i stan ten trwał aż do 1722 ro­ku, kie­dy w wy­ni­ku gwał­tow­ne­go po­ża­ru spło­nę­ła znacz­na część za­bu­do­wy mia­sta, w tym za­mek. Spa­lo­ną re­zy­den­cję od­bu­do­wa­no tyl­ko do po­zio­mu dru­giej kon­dyg­na­cji; znisz­cze­nia na naj­wyż­szym pię­trze by­ły bo­wiem tak roz­le­głe, że pod­ję­to de­cy­zję o je­go roz­biór­ce. W sier­pniu 1759 ro­ku zmarł ostat­ni mę­ski po­to­mek ro­du li­nii krap­ko­wic­kiej hra­bia Hen­ryk Adolf von Re­dern, po­zo­sta­wia­jąc ca­ły ma­ją­tek cór­ce Hen­riet­tcie, któ­ra o­de­szła wkró­tce po oj­cu w wie­ku za­led­wie dzie­wię­ciu lat. Spa­dek wraz z zam­kiem przy­padł więc jej mat­ce Re­na­cie von Re­dern, ta zaś w 1775 ro­ku sprze­da­ła re­zy­den­cję za su­mę 18,000 ta­la­rów Ka­ro­lo­wi Wil­hel­mo­wi von Haug­wit­zo­wi. No­wi właś­ci­cie­le ro­do­wą sie­dzi­bę mie­li w po­blis­kim Ro­go­wie O­pol­skim i nie przy­kła­da­li więk­szej u­wa­gi do kon­dy­cji krap­ko­wic­kie­go pa­ła­cu, prze­zna­cza­jąc go z cza­sem na po­trze­by gos­po­dar­cze i umiesz­cza­jąc w je­go wnęt­rzach ma­nu­fa­ktu­rę su­kien­ni­czą o­raz war­szta­ty tka­ckie. Do de­wa­sta­cji kom­nat zam­ko­wych przy­czy­ni­ły się też wo­jny na­po­le­oń­skie, a w szcze­gól­noś­ci de­cy­zja o ulo­ko­wa­niu w nich szpi­ta­la woj­sko­we­go dla żoł­nie­rzy fran­cus­kich o­ble­ga­ją­cych w 1806 ro­ku Kę­dzie­rzyn-Koź­le. W la­tach 1834-45 w czę­ści po­miesz­czeń fun­kcjo­no­wa­ła szko­ła, któ­ra dzia­ła­ła tu­taj rów­nież w okre­sie mię­dzy­wo­jen­nym. Du­żych znisz­czeń za­by­tek do­znał od wojsk so­wiec­kich pod­czas walk zi­mą 1945 ro­ku. Od­bu­do­wa­ny wkrót­ce po woj­nie zo­stał za­ada­pto­wa­ny na po­trze­by e­du­ka­cyj­ne i w cha­ra­kte­rze pla­có­wki szkol­nej fun­kcjo­nu­je do dzi­siaj.

WIDOK NA ZAMEK OD STRONY WSCHODNIEJ, LATA 1900-10

ie zachowały się opisy zam­ku śre­dnio­wiecz­ne­go. Sto­sun­ko­wo ła­two mo­żna so­bie wy­obra­zić na­to­miast, ja­ką fo­rmę i układ prze­strzen­ny po­sia­da­ła zbu­do­wa­na na je­go mu­rach sie­dzi­ba ro­du von Re­dern, po­nie­waż do cza­sów nam współ­czes­nych jej bry­ła nie u­le­gła więk­szym zmia­nom. W dru­giej po­ło­wie XVII wie­ku za­mek przed­sta­wiał się ja­ko roz­le­głe za­ło­że­nie o czte­rech pro­stych skrzy­dłach, z któ­rych ka­żde po­sia­da­ło wy­so­ki par­ter i dwa pię­tra. Wjazd na re­gu­lar­ny, oto­czo­ny kruż­gan­ka­mi dzie­dzi­niec pro­wa­dził przez bra­mę u­two­rzo­ną w kszta­łcie tu­ne­lu prze­bi­ja­ją­ce­go ma­syw bu­do­wli od stro­ny za­chod­niej. Na dzie­dziń­cu za­cho­wa­ła się głę­bo­ka na po­nad 30 me­trów stud­nia, po­cho­dzą­ca przy­pusz­czal­nie jesz­cze z okre­su śre­dnio­wiecz­ne­go. W są­siedz­twie gma­chu u­sta­wio­no o­ran­że­rię z oszklo­ny­mi ścia­na­mi, po­łą­czo­ną bez­poś­red­nio z cie­plar­nią o­raz wyj­ściem do o­gro­du i pa­rku. W dru­giej po­ło­wie XVIII stu­le­cia pod­czas od­bu­do­wy po znisz­cze­niach spo­wo­do­wa­nych po­ża­rem za­mek u­tra­cił trze­cią kon­dyg­na­cję, a w wie­ku XIX zos­tał poz­ba­wio­ny nie­któ­rych cech sty­lo­wych, m.in. za­mu­ro­wa­no ar­ka­dy na pięt­rze, prze­kształ­ca­jąc do­tych­cza­so­we kruż­gan­ki w ko­ry­tarz.

WIDOK ZAMKU W 1888 ROKU, SCHLIESEN EINE SCHILDERUNG DES SCHLIESERLANDES

WSPÓŁCZESNY PLAN ZAMKU

asadnicza, czte­ro­skrzy­dło­wa fo­rma bu­do­wli prze­trwa­ła do cza­sów o­bec­nych, poz­ba­wio­no jej jed­nak wie­lu e­le­men­tów de­ko­ra­cyj­nych cha­rak­te­rys­tycz­nych dla mi­nio­nych cza­sów. Z daw­ne­go wy­stro­ju za­cho­wa­ły się ar­ka­do­we przej­ścia w czę­ści par­te­ro­wej skrzy­deł zam­ko­wych na dzie­dziń­cu, a we wnęt­rzach - ba­ro­ko­we kin­kie­ty o­zdo­bio­ne po­sta­cia­mi tłus­tych che­ru­bin­ków za­wie­szo­nych nad ka­mien­ny­mi scho­da­mi pro­wa­dzą­cy­mi do sa­li ba­lo­wej, kil­ka bo­ga­to zdo­bio­nych pie­ców ka­flo­wych, a tak­że za­byt­ko­wa dę­bo­wa bo­a­ze­ria z po­miesz­cze­nia­mi kre­den­so­wy­mi w sa­li ja­dal­nej. Współ­cześ­nie gmach nie za­chwy­ca u­ro­dą - ubra­ny w sza­ro­bu­re ba­rwy jest ta­ki...zwy­czaj­ny, znacz­nie cie­ka­wiej przy tym pre­zen­tu­je się od stro­ny ska­rpy rzecz­nej, na któ­rej stoi. W zam­ku sie­dzi­bę ma Zes­pół Szkół Za­wo­do­wych.

Zespół Szkół Zawodowych
im. Piastów Opolskich w Krapkowicach
ul. Zamkowa 5, 47-300 Krapkowice
tel. (077) 466 13 38
szkola(at)zamek.krapkowice.pl

ARKADOWE KRUŻGANKI NA DZIEDZIŃCU / NA GÓRZE PO PRAWEJ TARAS WIDOKOWY PRZED SKRZYDŁEM WSCHODNIM

amek stoi we wschod­niej czę­ści mia­sta, przy ul. Zam­ko­wej, nie­o­po­dal mo­stu na Od­rze łą­czą­ce­go Krap­ko­wi­ce z Ot­mę­tem. Ja­dąc od stro­ny Ot­mętu (zjazd z au­to­stra­dy) je­go przy­sa­dzis­ta syl­we­ta wi­docz­na jest już z da­le­ka. Do Krap­ko­wic do­je­chać mo­żna PKS-em al­bo ko­mu­ni­ka­cją miej­ską z Go­go­li­na, gdzie za­trzy­mu­ją się po­cią­gi. Sa­mo­chód par­ku­je­my pod zam­kiem, na par­kin­gu przy ul. Przy­brzeż­nej, al­bo na Ryn­ku.

NA DZIEDZIŃCU

W pobliżu:
Krapkowice Otmęt - ruina zamku rycerskiego XIVw., 3 km
Rogów Opolski - renesansowy zamek Rogoyskich XVI/XVIIw., 7 km
Głogówek - zamek Oppersdorffów XVIw., 17 km
Moszna - pałac eklektyczny XIXw., 18 km
Prószków - zamek szlachecki XVIw., 19 km
Chrzelice - zamek joannitów XIIIw., przebudowany, 23 km
Kędzierzyn-Koźle - pozostałości zamku Piastów kozielskich XIVw., 24 km
Strzelce Opolskie - ruina zamku książąt piastowskich XIVw., 25 km
Opole - pozostałości zamku książęcego XIIIw., 27 km
Opole Górka - relikty zamku książęcego XIVw., 27 km

tekst: 2013
fotografie: 2006
© Jacek Bednarek